Nadciśnienie tętnicze

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze to choroba, w której pacjenci mają podwyższone ciśnienie krwi w układzie naczyń. O zdiagnozowaniu choroby mówimy wtedy, gdy badania wskazują na znaczne przekroczenie medycznych norm, o których wspomniano w dalszej części tekstu. Ryzyko zachorowania na nadciśnienie tętnicze wzrasta z wiekiem, jednak schorzenie może występować również u młodych osób. Często związane jest to z innymi chorobami, które rozwijają się w organizmie człowieka.

Jak mierzyć ciśnienie krwi?

Sprawdzonym sposobem pomiaru ciśnienia krwi jest skorzystanie z ciśnieniomierza. Badaniu można poddać się w warunkach domowych oraz w gabinecie lekarskim. Osoby chorujące na nadciśnienia powinny mieć w domu dedykowany sprzęt, który umożliwi im regularne dokonywanie pomiaru ciśnienia tętniczego oraz weryfikację skuteczności wdrożonej terapii. W trakcie badania podawane są dwie wartości. Pierwsza z nich to ciśnienie skurczowe, a druga to ciśnienie rozkurczowe.

Prawidłowe ciśnienie tętnicze - normy

Współczesna medycyna wyróżnia trzy podstawowe przedziały ciśnienia tętniczego, które uznawane są za prawidłowe. Zaczynając od najwyższego z nich, są to:

• prawidłowe, ale wysokie ciśnienie tętnicze (ciśnienie skurczowe w przedziale 130-139 mmHG lub/oraz ciśnienie rozkurczowe w przedziale 85-89 mmHG);
• prawidłowe ciśnienie tętnicze (ciśnienie skurczowe w przedziale 120-129 mmHG lub/oraz ciśnienie rozkurczowe w przedziale 80-84 mmHG);
• optymalne ciśnienie tętnicze (ciśnienie skurczowe poniżej 120 mmHG oraz ciśnienie tętnicze rozkurczowe poniżej 80 mmHG).

Te wartości ciśnienia uważane są za prawidłowe i nie powinny wzbudzać większego niepokoju u pacjentów. W przypadku najwyższej normy warto regularnie poddawać się badaniom, aby wykluczyć ewentualne nadciśnienie tętnicze.

Nieprawidłowe wartości ciśnienia tętniczego - nadciśnienie

O nadciśnieniu tętniczym mówimy wtedy, gdy pomiar ciśnienia wskaże na przekroczenie norm podanych w poprzednim akapicie. Chorobę dzielimy na trzy stopnie w zależności od tego, jaką wysokość ciśnienia tętniczego wskazuje pomiar.

• Nadciśnienie tętnicze I stopnia – choroba diagnozowana jest, gdy wartość ciśnienia skurczowego mieści się w przedziale 140-159 mmHg, a ciśnienia rozkurczowego w przedziale 90-99 mmHg;
• Nadciśnienie tętnicze II stopnia – choroba diagnozowana jest, gdy wartość ciśnienia skurczowego mieści się w przedziale 160-179 mmHg, a ciśnienia rozkurczowego w przedziale 100-109 mmHg;
• Nadciśnienie tętnicze III stopnia – choroba diagnozowana jest, gdy pomiary ciśnienia oscylują powyżej 180 mmHg ciśnienia skurczowego i powyżej 110 mmHg ciśnienia rozkurczowego.

Czym jest izolowane nadciśnienie skurczowe?

To schorzenie, które uznaje się za jeden z podstawowych czynników, które wpływają choroby układu krążenia. Izolowane nadciśnienie skurczowe to choroba, w której zmianie ulegają przede wszystkim parametry ciśnienia skurczowego, które klasyfikowane jest w trzech stopniach zgodnych z poprzednim akapitem. Z drugiej strony ciśnienie rozkurczowe jest za niskie i zawsze wynosi poniżej 90 mm Hg. Bardzo często wartość może być dużo niższa niż 90 mm HG i waha się w granicach 60-70 mm Hg.

Jeżeli choroba występuje u młodych osób, to zaleca się zmianę stylu życia. Wówczas do codziennego planu wprowadza się aktywność fizyczną oraz regularną kontrolę ciśnienia tętniczego. W takich sytuacjach nie stosuje się leczenia farmakologicznego.

Nadciśnienie białego fartucha - co to?

Pomiar ciśnienia krwi przeprowadzany w gabinecie lekarskim może być stresujący. Reakcja organizmu na stres sprawia, że ciśnienie krwi jest wyższe, co może sugerować występowanie nadciśnienia tętniczego. Gdy te same osoby przeprowadzają pomiary we własnym zakresie, to wartości ciśnienia tętniczego pozostają w normie. Wówczas mamy do czynienia z nadciśnieniem tętniczym „białego fartucha”, czyli wywoływanym przez sytuację stresową i obecność lekarza. Jeżeli w pozostałych sytuacjach ciśnienie krwi jest w normie, to nie jest to powód do zmartwień.

Inne sposoby rozpoznania nadciśnienia tętniczego

Pomiar ciśnienia to nie jedyny sposób na zdiagnozowanie choroby. W medycynie wykorzystuje się także badanie echokardiograficzne serca. Badanie te z reguły przeprowadzane jest u osób ze zdiagnozowaną chorobą. Jego przeprowadzenie pozwala na sprawdzenie stanu serca oraz wykrycie niepokojących zmian w jego strukturze.

Podczas rozpoznania nadciśnienia tętniczego przeprowadza się również badania kierunkowe w celu wykluczenia powikłań narządowych. Nadciśnienie tętnicze może powodować zmiany w poszczególnych narządach, dlatego warto to regularnie kontrolować.

Badania laboratoryjne sprawdzające ryzyko zachorowania

Wśród badań laboratoryjnych weryfikujących ryzyko występowania podwyższonego ciśnienia tętniczego znajdują się:

• stężenie potasu;
• morfologia krwi obwodowej;
• glukoza;
• stężenie sodu;
• kreatynina;
• cholesterol;
• ogólne badanie moczu.

Przyczyny nadciśnienia tętniczego

Współczesna medycyna wskazuje na różne przyczyny nadciśnienia. W dużej mierze zależą one od tego, z jakim rodzajem choroby mamy do czynienia. Poniżej przedstawiamy różne rodzaje nadciśnienia tętniczego oraz czynniki, które wpływają na ich występowanie.

Nadciśnienie pierwotne

Obecnie nie wyróżnia się konkretnej przyczyny występowania tej choroby. Nadciśnienie tętnicze pierwotne może być wywoływane przez czynniki genetyczne oraz czynniki środowiskowe. Choroba wpływa na zaburzenie regulacji ciśnienia tętniczego i przekłada się na układ RAA oraz tlenek azotu w organizmie. Nadciśnienie pierwotne jest dość powszechne.

Pozachorobowe czynniki zwiększające ryzyko nadciśnienia tętniczego

Poza występowaniem chorób współistniejących wymienia się inne czynniki, które wpływają na podwyższenie ciśnienia i mogą prowadzić do choroby. Wśród nich wymienia się:

• nieprawidłowy styl i tryb życia;
• brak aktywności fizycznej;
• nadmierne spożycie alkoholu;
• stosowanie niektórych leków (np. doustne środki antykoncepcyjne i niesteroidowe leki przeciwzapalne);
• nadmierne spożywanie soli;
• palenie papierosów;
• otyłość;
• nadmierny stres (wpływa na układ krążenia);
• nadwaga;

Nadciśnienie wtórne

W przypadku nadciśnienia wtórnego mówimy o chorobie, które pojawia się w konsekwencji występowania w organizmie innych schorzeń. Do chorób zwiększających ryzyko zachorowania na nadciśnienie tętnicze wtórne zalicza się m.in.:

• zespół Conna (produkcja nadmiernej ilości aldosteronu przez nadnercza);
• choroby tętnic nerkowych (np. zwężenie tętnicy nerkowej);
• przewlekłe choroby nerek oraz niewydolność nerek;
• bezdech senny obturacyjny;
• guz chromochłonny;
• zwężenie aorty.

Nadciśnienie tętnicze wtórne bardzo często wywoływane jest przez zwężenie tętnicy nerkowej.

Nadciśnienie tętnicze - objawy

Dokładne rozpoznanie nadciśnienia tętniczego nie należy do najprostszych. U wielu osób na początku choroby nie ma żadnych objawów, ponieważ ciśnienie krwi nieznacznie wybiega poza przyjęte normy. Wraz z rozwojem choroby sytuacja może się pogarszać i wówczas łatwiej zaobserwować objawy nadciśnienia tętniczego i poprawnie zdiagnozować schorzenie.

Najczęściej występujące podstawowe objawy nadciśnienia tętniczego to:

• bóle głowy;
• zawroty głowy;
• uczucie kołatania serca;
• duszności;
• bezsenność;
• uderzenia gorąca i nadmierna potliwość;
• ograniczona sprawność umysłowa i fizyczna;
• zaczerwienienia na skórze twarzy;

Objawy pojawiające się na dalszym etapie choroby

W rozwoju nadciśnienia tętniczego może dochodzić do pojawiania się dodatkowych objawów. Są one konsekwencją powikłań narządowych i czasami uszkodzenia niektórych narządów. Odpowiada za to podwyższone ciśnienie tętnicze. Do objawów charakterystycznych dla dalszego etapu choroby zalicza się:

• zaburzenia widzenia;
• obrzęki kończyn;
• wychłodzenie kończyn;
• ograniczona sprawność intelektualna;
• problemy z poruszaniem się;
• problemy z czuciem;
• zaburzona praca nerek.

Powikłania

Zignorowane podwyższone ciśnienie krwi może wywołać groźne powikłania. W związku z tym tak ważne są regularne badania i w razie konieczności wdrożenie leczenia. Do najpoważniejszych powikłań związanych z nadciśnieniem tętniczym zalicza się:

• przerost lewej komory serca;
• rozwój miażdżycy;
• udar mózgu;
• niewydolność serca;
• zawał.

Aby nie dopuścić do przerostu lewej komory serca, udaru mózgu, czy też niewydolności serca, w leczeniu nadciśnienia wprowadza się środki farmakologiczne.

Ciąża i nadciśnienie tętnicze

Diagnostyka nadciśnienia tętniczego w przypadku kobiet w ciąży będzie różniła się od klasycznych metod. Inne będzie również postępowanie i leczenie. Wśród kobiet w ciąży wyróżnia się kilka rodzajów choroby, w tym nadciśnienie tętnicze:

• ciążowe (choroba pojawia się po 20. tygodniu ciąży i znika w ciągu pierwszych 42 dni po porodzie. To nadciśnienie tętnicze objawy ma podobne do normalnego. Zagrożeniem może być współistnienie białkomoczu, który sygnalizuje stan przedrzucawkowy);
• wcześniej istniejące (zdiagnozowanie choroby przed ciążą lub w ciągu jej pierwszych 20. tygodni);
• niesklasyfikowane przed porodem (zdiagnozowanie choroby po 20. tygodniu ciąży);
• wcześniej istniejące z nałożonym nadciśnieniem ciążowym (objawy nasilają się w trakcie ciąży).

Leczenie nadciśnienia tętniczego

Po przeprowadzonej diagnozie i potwierdzeniu nadciśnienia tętniczego należy wprowadzić leczenie. Na terapię składa się zarówno terapia lekami oraz zmiana stylu życia.

Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego i wiedzy o nim w społeczeństwie sprawia, że więcej osób regularnie się bada i lekarze są w stanie odpowiednio zareagować na podwyższenie ciśnienia. Jeżeli choroba zostanie przeoczona lub błędnie zdiagnozowana, to może uszkodzić naczynia krwionośne i zaburzyć pracę układu krążenia, a także wywołać ciężkie powikłania w innych narządach. Dlatego tak ważne jest odpowiednie leczenie.

Wysokie ciśnienie tętnicze i zmiana stylu życia

Niezależnie od stopnia nadciśnienia tętniczego, powinno się zmienić styl życia. Gdy podwyższenie ciśnienia jest niewielkie, to może okazać się, że podstawowe zmiany mogą dać zadowalające efekty i nie będzie konieczności leczenia farmakologicznego.

W pierwszym etapie leczenie nadciśnienia tętniczego powinno zawierać:

• zwiększenie aktywności fizycznej;
• ograniczenie spożycia soli;
• zmniejszenie masy ciała;
• zmianę diety na zdrowszą;
• pozbycie się nałogów;
• unikanie czynników zwiększających ryzyko zachorowania.

Te małe zmiany mogą obniżyć ciśnienie tętnicze do tego stopnia, że leki nie będą potrzebne.

Nadciśnienie tętnicze - leczenie farmakologiczne

W leczeniu podwyższonego ciśnienia tętniczego stosuje się różne środki farmakologiczne. Rodzaj przyjętej terapii zależny jest od stopnia choroby, predyspozycji pacjenta oraz wskazań lekarskich po diagnozie. Podstawę leczenia stanowi przyjmowanie leków obniżających ciśnienie (hipotensyjnych). Ich zadaniem jest obniżyć ciśnienie krwi oraz zahamować szkodliwe działanie i rozwój nadciśnienia tętniczego.

Każdorazowo zażywanie leków powinno iść w parze ze zmianą stylu życia. Do codziennej rutyny warto wprowadzić spacery lub inną aktywność fizyczną, a także zmianę nawyków żywieniowych. Poza lekami można stosować także suplementy diety.

Leki stosowane przy leczeniu podwyższonego ciśnienia tętniczego

W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się takie preparaty jak:

• blokery kanału wapniowego;
• środki moczopędne;
• antagoniści aldosteronu;
• beta-blokery wpływające na obniżenie napięcia układu współczulnego;
• blokery receptora angiotensywnego (wpływają na obniżenie ciśnienia krwi);
• inhibitory konwertazy angiotensyny (obniżają ciśnienie);
• diuretyki.