Insulinooporność

Działanie insuliny a insulinooporność

Insulina to występujący naturalnie hormon, który organizm wytwarza w trzustce – konkretniej w komórkach beta wysp Langerhansa. Ten związek anaboliczny jest niezwykle istotny, gdyż bierze udział w metabolizmie węglowodanów, a także białek i tłuszczy, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowanie całego organizmu.

Za co odpowiada insulina?

Insulina przede wszystkim reguluje stężenie glukozy we krwi. Obniża poziom cukru do prawidłowego we krwi, natomiast nieco podnosi w komórkach, dzięki czemu mogą one z powodzeniem przeprowadzać procesy metaboliczne. Odpowiednie stężenie insuliny bierze udział również w przetwarzaniu węglowodanów w tłuszcze, a także odpowiada za zwiększenie syntezy białek – dostarcza między innymi pojedyncze aminokwasy.

Rozwój insulinooporności

Insulinooporność pojawia się wówczas, gdy w organizmie danego pacjenta odnotowuje się spadek wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Z uwagi na te sytuacje, mogą pojawić się liczne zaburzenia metaboliczne – na przykład wzrost produkcji glukozy we krwi (najpierw jednak w wątrobie), spadek wychwytu cukru przez tkanki obwodowe, zaburzenia w przemianie tłuszczów, a także wspomniane już zwiększenie produkcji insuliny w trzustce, czyli hiperinsulinemia.

Pierwsze dolegliwości

Początkowa faza rozwoju insulinooporności to przede wszystkim zwiększone ilości insulinowe krwi, które wykorzystywane są najpierw na pokrycie zapotrzebowania organizmu – oczywiście do pewnego momentu. Z czasem mechanizmy samoregulujące w organizmie zaczynają bowiem zawodzić, co widać wyraźnie w wynikach badań, a co przekłada się również na samopoczucie osoby chorującej. U takiego pacjenta diagnozuje się wówczas stan przedcukrzycowy oraz pierwsze objawy cukrzycy typu 2. Występować mogą również schorzenia sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie tętnicze, zwiększony poziom cholesterolu oraz nadczynność tarczycy i inne zaburzenia metaboliczne.

Zespół metaboliczny

Warto jeszcze dodać, że insulinooporność nie występuje wcale jako odrębna choroba. Jest ona bowiem częścią zespołu metabolicznego. Dany pacjent ma zatem obniżoną wrażliwość tkanek na insulinę, przez co występują u niego inne schorzenia związane z zespołem metabolicznym. Może to być na przykład nadmiar tkanki tłuszczowej, dolegliwości związane z nadciśnieniem tętniczym oraz szereg zaburzeń lipidowych. Wszystkie te dolegliwości należą do zespołu zaburzeń metabolicznych i są ze sobą ściśle powiązane. Każde z nich wymaga również odpowiedniego leczenia, gdyż wraz z upływem czasu oraz pogłębianiem się schorzenia, mogą one stanowić poważne zagrożenie dla życia i zdrowia pacjenta.

Przyczyny insulinooporności

Insulinooporność to schorzenie, które stawiane jest na równi z nadwagą oraz otyłością. Dotyczy bowiem osób, które mają zdecydowany nadmiar tkanki tłuszczowej – najczęściej gromadzonej wewnątrz jamy brzusznej, chociaż nie tylko. Tego typu tłuszcz trzewny jest aktywny hormonalnie, przez co produkuje hormony działające przeciwstawnie niż insulina. Ma on również zdolność do uwalniania do krwi wolnych kwasów tłuszczowych, co wpływa na ich gwałtowny wzrost. Kiedy ich ilość jest zbyt wysoka w organizmie, wówczas wykorzystuje ją jako źródło energii zamiast glukozy. Dochodzi zatem do ograniczenia metabolizmu insuliny w tkankach oraz wzrostu jej poziomu we krwi. Zbilansowanie tych procesów w organizmie dokonuje się za pomocą produkowania coraz większej ilości hormonu z trzustki, czyli insuliny w organizmie.

Insulinooporność a nadciśnienie tętnicze

Insulinooporność może mieć również podłoże genetyczne. Trzustka produkuje wówczas insulinę, która ma nieprawidłową budowę. Obniżona wrażliwość tkanek na insulinę to również współistnienie z takimi schorzeniami, jak nadczynność oraz niedoczynność tarczycy, nadciśnienie tętnicze, akromegalia, marskość wątroby, niewydolność serca, a także pojawienie się całego zespołu metabolicznego. Możliwe jest również wystąpienie zespołu policystycznych jajników; z uwagi na nadczynność kory nadnerczy, mogą one powodować zaburzenia miesiączkowania.

Inne czynniki ryzyka insulinooporności

Obniżenie wrażliwości na insulinę może być spowodowana również przez inne czynniki. Stan taki może pojawić się na przykład na skutek wieku – zazwyczaj cierpią na nią osoby starsze, a także płeć – schorzenie dotyczy głównie mężczyzn. Istnieją jednak aspekty, które da się kontrolować. Mowa tu o między innymi nadwadze i otyłości. Tkanka tłuszczowa trzewna nasila insulinooporność, a zwiększenie masy ciała sprawia, że do krwi uwalniają się substancje, które sprzyjają niewłaściwej odpowiedzi tkanek na działanie insuliny. Obniżenie masy ciała będzie zatem wskazane; na szczęście jest to osiągalne poprzez stosowanie odpowiedniej diety oraz zmianę nawyków żywieniowych.

Brak aktywności fizycznej

Niska aktywność fizyczna również wpływa na insulinooporność, a także niekorzystne funkcjonowanie całego organizmu. Regularna aktywność fizyczna pomoże również uniknąć nadciśnienia tętniczego, jak również wielu innych chorób układu krążenia.

Niewłaściwa dieta

Na poziom glukozy ma wpływ również niewłaściwa dieta. Wysokie stężenie insuliny może pojawić się na skutek spożywania posiłków wysokokalorycznych, rezygnowania ze śniadań, spożywanie zbyt małej ilości błonnika, przyjmowanie wraz z pokarmem tłuszczów trans, częstego jedzenia potraw smażonych oraz takich, które obfitują w węglowodany proste.

Leki i używki

Insulinooporność może pojawić się również na skutek sięgania po używki – takie jak alkohol czy papierosy. Spożywanie tego typu substancji wpływa niekorzystnie na funkcjonowanie całego organizmu – w tym również na działanie insuliny.

Również przyjmowanie niektórych leków może sprawić, że u danej osoby pojawi się insulinooporność. Mowa tu między innymi o tabletkach antykoncepcyjnych, diuretykach tiazydowych, glikokortykosteroidach, a także blokerach kanałów wapniowych, które stosowane są miedzy innymi w leczeniu nadciśnienia tętniczego.

Objawy insulinooporności

Dolegliwości, które daje insulinooporność są dość niespecyficzne. Osoby, które zmagają się właśnie z tym schorzeniem, są zazwyczaj dość późno diagnozowane. Przyczyny gorszego samopoczucia upatruje się na przykład w innych zaburzeniach bądź niewłaściwej diecie czy złych nawykach żywieniowych.

Najczęściej występujące objawy insulinooporności to między innymi problemy ze snem w nocy, a także senność po posiłkach w ciągu dnia. Nadciśnienie tętnicze również pojawia się przy insulinooporności. Do tego dochodzić może zwiększone stężenie kwasu moczowego, jak również hipertriglicerydemia.

Pacjenci, u których zdiagnozowano insulinooporność skarżą się również na częste bóle głowy, zmęczenie, rozdrażnienie oraz zaburzenia koncentracji. Charakterystyczne są również napady tak zwanego wilczego głodu, które występują bezpośrednio po posiłkach. Towarzyszyć im może ogromny wręcz apetyt na słodycze, który trudno jest załagodzić.

Inne dolegliwości

Inne objawy to między innymi nadmierna potliwość, szybkie przybieranie na wadze, a także trudności w redukcji masy ciała – nawet mimo diety czy zintensyfikowanej aktywności fizycznej. Mechanizm insulinooporności działa w ten sposób, że produkowana insulina nie tylko wzmaga dodatkowo apetyt, ale ma również wpływ na nieustanny wzrost tkanek, któremu nie podoła nawet aktywność fizyczna.

Nadmierny poziom insuliny to również niska ilość glukagonu, który ma działanie przeciwne do insuliny. Jeżeli tego hormonu jest mało w organizmie, to proces pozyskiwania energii z tłuszczów praktycznie w ogóle nie zachodzi, przez co redukcja masy ciała jest znacznie utrudniona.

Insulinooporność - diagnostyka

Nie istnieją jednoznacznie określone badania, które bezpośrednio określiłyby występowanie u danej osoby insulinooporności. Czynniki ryzyka insulinooporności można sprawdzić podczas badań laboratoryjnych. Wykonuje się między innymi oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo, bądź też doustny test obciążenia glukozą. Wyniki mogą jednak świadczyć o występowaniu innych chorób układu krążenia o podobnych objawach, a także stanu przed cukrzycowego, niekoniecznie zaś samej insulinooporności.

Metoda HOMA

Istnieje również metoda HOMA, która polega na wyliczeniu odpowiedniego składnika na podstawie stężenia glukozy oraz insulin, które oznacza się u pacjenta na czczo. Norma badań HOMA-IR wynosi 1; jeżeli wynik HOMA-IR wyniesie ponad 2,5 oznacza to, że pacjent prawdopodobnie ma insulinooporność. Wynik HOMA-IR może jednak być zaburzony w przypadku osób chorujących na cukrzycę, zatem w takim przypadku nie do końca można rozpoznać insulinooporność. W takiej sytuacji warto rozejrzeć się za jakąś inną metodą.

Test obciążenia glukozą

Pacjenci mogą również poddać się testowi tolerancji glukozy. Chory powinien wypić roztwór zawierający 75 g glukozy, po czym po dwóch godzinach bada się stężenie cukru oraz insuliny w jego krwi. Wyniki tego typu badań zestawiane są z oznaczeniami, które wykonane zostały na czczo. Taki doustny test tolerancji glukozy pozwala na wykazanie insulin resistance, czyli oporności na insulinę. W ten sposób można skutecznie zdiagnozować insulinooporność.

Test tolerancji insuliny może być wykonywany również poprzez oznaczenie stężenia peptydu C. Jest on wydzielany wraz z insuliną i to w tych samych komórkach trzustki, Wzrost poziomu insuliny oznacza równoczesny wzrost peptydu C.

Do jakich chorób może prowadzić insulinooporność?

Osoby z insulinoopornością na początku mają oznaczenie glukozy prawidłowe, z kolei bardzo wysoki poziom insuliny. Sytuacja ta ma miejsce z uwagi na zwiększenie produkcji tego hormonu przez trzustkę po to tylko, by móc przezwyciężyć opór tkanek na jego działanie. Z czasem wyczerpują się jednak właściwości wydzielnicze tego organu, przez co dochodzi do szybkiego wzrostu cukru we krwi – najpierw po posiłkach, później już niezależnie od spożywanych danego dnia posiłków czy produktów. Ten etap charakteryzuje się już stanem przedcukrzycowym lub występowaniem cukrzycy typu 2. W tej sytuacji konieczne może być podawanie insuliny z zewnątrz, o czym może zadecydować wyłącznie lekarz.

Schorzenia przy insulinooporności

Zaburzenie tego typu prowadzi przede wszystkim do wystąpienia cukrzycy typu 2. Należy jednak pamiętać, że insulinooporność może wywołać także zespół policystycznych jajników. Wpływ insuliny na jajniki powoduje, ze zaczynają one produkować męskie hormony płciowe, co zwiększa ryzyko rozwoju takiej choroby – zwłaszcza u kobiet ze skłonnością genetyczną.

Insulinooporność zwiększa również ryzyko innej choroby. Niealkoholowe stłuszczenie wątroby wątroby, bo o nim mowa, może być wywołane właśnie przez insulinooporność bądź pojawić się w czasie trwania opisywanego schorzenia. Często zdarza się, że z tą chorobą współistnieje nadciśnienie tętnicze, co może mieć także podłoże genetyczne.

Jak leczyć insulinooporność?

Z pewnością wiele osób zastanawia się, czy da się leczyć insulinooporność. W przypadku wystąpienia cukrzycy typu 2 oraz innych schorzeń tego typu, bardzo ważne jest leczenie niefarmakologiczne. Aby utrzymać prawidłowy poziom cukru w organizmie konieczna będzie zmiana diety, rezygnacja z wszelkich używek, a także zadbanie o regularną aktywność fizyczną.

Bardzo ważne są również regularne badania, dzięki którym pacjent będzie mógł już na wczesnym etapie dowiedzieć się o ewentualnych zaburzeniach gospodarki węglowodanowej czy innych problemach związanych z zespołem metabolicznym. Warto jeszcze dodać, że pacjenci z insulinoopornością powinni zgłaszać każdorazowo swój stan lekarzowi. Przepisywane na inne dolegliwości leki czy suplementy mogą bowiem pogłębiać objawy związanego z insuliną schorzenia.

Wystąpienie czynników ryzyka może pojawić się w czasie przyjmowania leków na nadciśnienie czy też doustnej antykoncepcji hormonalnej. W leczeniu insulinooporności najczęściej wykorzystywana jest metformina. Rekomendowana jest ona jednak głównie dla pacjentów do sześćdziesiątego roku życia z otyłością II stopnia, a także u kobiet o przebytej cukrzycy ciążowej.

Według najnowszych badań w insulinooporności pomocne może być także uzupełnienie diety o maślan sodu. Suplementacja tym składnikiem powoduje bowiem zwiększenie wydzielania GLP-1, czyli hormonu jelitowego. Oddziałuje on bezpośrednio na komórki beta trzustki, dzięki czemu redukuje glikemię poposiłkową oraz hamuje wydzielanie glukagonu. Maślan wykazuje zatem korzystny wpływ na zmniejszenie insulinooporności, a także znacznie obniża cholesterol oraz trójglicerydy i wpływa na redukcję tkanki tłuszczowej. Substancja ta nie powoduje działań niepożądanych oraz ma bardzo niską toksyczność. Z powodzeniem mogą go stosować pacjenci w różnym wieku. Najlepiej spożywać maślan w formie mikrogranulatu – jest on wówczas najlepiej wchłaniany przez organizm.

Dieta dla osób z insulinoopornością

Nieleczona insulinooporność może powodować wiele różnych powikłań. W pozbyciu się problemu, jakim jest nadmiar insuliny, konieczna będzie odpowiednia dieta. Zmiana nawyków żywieniowych musi być jednak połączona z wprowadzeniem stałej aktywności fizycznej. Dopiero brak efektów wprowadzenia tego typu aspektów do swojego życia jest wskazaniem, by przepisać pacjentowi odpowiednie leki.

Leczenie insulinooporności dietą to przede wszystkim unormowanie glikemii, która pojawia się po posiłku. Spożywane produkty powinny zawierać przede wszystkim niski indeks oraz ładunek glikemiczny – tylko wówczas nie pogorszą one samopoczucia pacjenta.

Warto pamiętać o tym, że posiłki muszą być spożywane w regularnych porach; należy również unikać długich przerw między poszczególnymi daniami.

Pacjenci powinni również przyjmować znacznie większą ilość pełnowartościowego białka, gdyż zmniejsza ono glikemię po posiłku. Dzieje się tak na skutek obniżenia wydzielania hormonów jelitowych.

Przyjmowane z posiłkami tłuszcze roślinne powinny stanowić od 25% do 40% całkowitego zapotrzebowania energetycznego, gdyż spowalniają one procesy trawienne praz opróżnianie żołądka.

Węglowodany powinny z kolei stanowić od 45 do 60% zapotrzebowania energetycznego. Taka dość duża rozbieżność wynika z uprawiania aktywności fizycznej oraz indeksu glikemicznego, jaki posiadają wybrane przez pacjenta potrawy.

Po jakie produkty sięgać?

Aby uniknąć zwiększającej się masy ciała bądź choroby układu sercowo-naczyniowego, które może wywołać insulinooporność, warto przede wszystkim unikać spożywania produktów przetworzonych.

Doskonałe źródło energii mogą stanowić świeże owoce i warzywa, na przykład jabłka, pomarańcze, jagody, truskawki, awokado, a także niektóre suszone owoce – śliwka kalifornijska oraz morele. Z warzyw najlepiej wybierać rzodkiew, paprykę, pomidory, cukinię, bakłażan oraz surową marchew.

Wskazane są również produkty nabiałowe, takie jak kefir, jogurty, sery żółte, maślanka, mleko czy serki homogenizowane. Warto spożywać także pełnoziarniste produkty zbożowe, na przykład otręby żytnie, gruboziarniste kasze oraz makarony.

Zalecane są także chude mięsa i ryby, oleje roślinne, masło, orzechy oraz pestki i nasiona. Tego typu produkty mają niski oraz średni indeks glikemiczny, dzięki czemu mogą niwelować występowanie wspomnianego już “wilczego głodu”.

Pacjenci z insulinoopornością powinni unikać produktów z wysokim indeksem glikemicznym oraz tych wysoko przetworzonych. Wpływają one bowiem na znaczny wzrost poziomu cukru we krwi, przez co następuje w organizmie skok poziomu insuliny. Nie powinno się zatem sięgać po dojrzałe banany, arbuza, melona, owoce z puszki, suszone figi, daktyle oraz węglowodany proste, czyli cukier, ciasta oraz miód.

Aktywność fizyczna dla osób z nadwagą i otyłością

Ćwiczenia fizyczne pozwalają nie tylko na pozbycie się tkanki tłuszczowej, ale także uniknięcie cukrzycy typu 2 oraz wielu innych schorzeń. Aktywność fizyczna reguluje metabolizm węglowodanów, co umożliwia redukcję masy ciała.

Wykonywanie czynności fizycznych wpływa na to, że komórki zaczynają korzystać zarówno z glukozy zmagazynowanej w tkankach mięśniowych, jak i tej dostarczanej bezpośrednio z wątroby. Regularne ćwiczenia poprawiają wrażliwość komórek na insulinę oraz obniżają znacząco poziom cukru we krwi.

Aktywności dla osób z insulinoopornością

Osoby, które zmagają się z tym schorzeniem, powinny przede wszystkim skupić się na aktywnościach o umiarkowanej intensywności, submaksymalnych oraz siłowych. Warto zaznaczyć, że im wykonywane ćwiczenia są dłuższe, tym spadek insuliny jest większy.

Pacjenci z insulinoopornością powinni wykonywać ćwiczenia o charakterze tlenowym. Podczas tej aktywności głównym źródłem energii stają się trójglicerydy, które dopływają z trzewnych komórek tłuszczowych. Umożliwia to pozbycie się tkanki tłuszczowej z okolic brzucha, która może w wielu przypadkach stanowić prawdziwe zagrożenie. Takie aktywności wpływają również korzystnie na zmiany zachodzące w układzie krążenia. Poprawiają między innymi unaczynienia włókien mięśniowych. Warto zatem wybierać spacery, jazdę na rowerze oraz pływanie; ćwiczenia powinny być umiarkowanie intensywne i trwać około czterdziestu minut.

Insulinooporność a ciąża

Ciąża to czas, kiedy gospodarka hormonalna kobiety znacząco się zmienia. Dochodzi bowiem do wzrostu produkowania takich związków, które działają przeciwstawnie do insuliny. Mowa tu o kortyzolu, estrogenie oraz laktogenie łożyskowym. Wzrost poziomu cukru we krwi konieczny jest do tego, by płód mógł się prawidłowo rozwijać.

Insulinooporność u kobiet w ciąży rozwija się w drugim trymestrze. Zwiększa się poziom glukozy we krwi matki po to, by mogła ona być przetransportowana przez łożysko do rozwijającego się dziecka. W związku ze zwiększoną produkcją hormonu może jednak dojść do znacznej hiperglikemii. Kobieta choruje wówczas na cukrzycę ciążową, co może być ogromnym zagrożeniem – zarówno dla niej, jak i dla dziecka. Pacjentka w ciąży powinna zatem zadbać o zmianę nawyków żywieniowych oraz wprowadzić aktywność fizyczną – oczywiście dostosowaną do jej możliwości. Dieta w ciąży polega przede wszystkim na wybieraniu produktów z niskim indeksem glikemicznym oraz dbaniu o spożywanie regularnych posiłków.

Czy insulinooporność jest groźna?

Schorzenie tego typu występuje zazwyczaj w otoczeniu innych chorób z zespołu metabolicznego. Jest ono odpowiedzialne nie tylko za spadek formy, ale również gorsze samopoczucie. Przekłada się to z pewnością na komfort pacjentów, którzy mogą czuć się naprawdę źle, co uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Objawy choroby są dość niespecyficzne, zatem diagnoza tego stanu może być prawdziwym wyzwaniem. Zaburzenie metaboliczne może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2 oraz wielu innych, równie poważnych schorzeń. Bardzo ważna jest profilaktyka zdrowotna – dbanie o odpowiednią masę ciała, regularne ćwiczenia, przebywanie na świeżym powietrzu oraz zdrowa dieta z pewnością pozwolą uniknąć tego typu schorzenia. Warto jednak dodać, że w przypadku insulinooporności, konieczne jest również wykonywanie co jakiś czas badań. Pozostawanie pod kontrolą lekarza jest bardzo ważne i może pomóc w ewentualnej diagnozie innych, rozwijających się w organizmie pacjenta zaburzeń metabolicznych.

Wizyta u specjalisty

Insulinooporność to schorzenie, które powinno być zawsze zgłaszane lekarzowi. Bagatelizowanie objawów związanych właśnie z tym zaburzeniem może mieć fatalne wręcz skutki! Nieleczona insulinooporność powoduje poważne powikłania – na przykład w postaci różnego rodzaju chorób układu krążenia. Wizyta u lekarza jest zatem konieczna!

Niestety w wielu przypadkach na konsultację ze specjalistą trzeba czekać bardzo długo. Nawet wizyta u lekarza prowadzącego może być nie lada problemem! Co zrobić w takiej sytuacji? Idealnym rozwiązaniem będzie skorzystanie z proponowanych przez nas konsultacji internetowych.E-porada to niezwykle wygodne rozwiązanie, z którego korzysta codziennie wielu pacjentów! Na wizytę tego typu nie trzeba wcale długo czekać – jest ona praktycznie na wyciągnięcie ręki!

Profesjonalni lekarze

Nasi pacjenci mogą skorzystać z porad specjalistów z wielu różnych dziedzin. Każdae-wizyta przebiega zawsze w miłych i komfortowych warunkach. Do tego, by móc uczestniczyć w takiej konsultacji, wystarczy mieć dostęp do internetu oraz znaleźć ciche miejsce, w którym można prowadzić tego typu rozmowę.

W czasie wizyty internetowej lekarz przeprowadzi z pacjentem szczegółowy wywiad dotyczący uciążliwych objawów bądź jego ogólnego stanu zdrowia. Na podstawie takich informacji będzie w stanie postawić rzetelną diagnozę oraz zlecić najbardziej odpowiednią formę leczenia.

E-recepta

Uczestniczenie w proponowanych przez nas poradach internetowych to również możliwość uzyskania e-recepty. Tego typu dokument umożliwia wykupienie przepisanych specyfików w dowolnej aptece. Ma zatem dokładnie takie same właściwości, jak recepta wystawiona przez lekarza podczas wizyty stacjonarnej.

Korzystanie z konsultacji internetowych to ogromne udogodnienie, które pozwala przede wszystkim na zaoszczędzenie czasu. Jeżeli zatem potrzebujesz porady specjalisty w związku z różnymi dolegliwościami bądź podejrzewasz u siebie początki insulinooporności, nie wahaj się – nasi profesjonaliści z pewnością będą w stanie pomóc!