Nadciśnienie w ciąży — przyczyny, objawy i leczenie

Przyczyny nadciśnienia w ciąży

Nadciśnienie w ciąży to wzrost ciśnienia tętniczego krwi powyżej normy – 140/90 mm Hg. Przyczyny rozwoju schorzenia nie są do końca znane. Jako jedną z nich wskazuje się nieprawidłową implantację trofoblastu, który dostarcza składniki odżywcze i chroni zarodek przed czynnikami zewnętrznymi, a około 16. tygodnia ciąży przekształca się w łożysko. Inna z hipotez mówi o tym, że organizm matki traktuje tkanki płodu jako obce, co prowadzi do niszczenia łożyska i obkurczania naczyń krwionośnych, powodując wzrost ciśnienia krwi.

Nadciśnienie tętnicze w ciąży może objawiać się w dwojaki sposób. Jednym z nich jest nadciśnienie przewlekłe występujące u kobiety zanim zaszła w ciążę lub zostało zdiagnozowane przed 20. tygodniem ciąży. Natomiast nadciśnienie ciążowe diagnozuje się po 20. tygodniu ciąży i zazwyczaj wraca do normy podczas połogu. Nadciśnienie ciążowe dotyczy kobiet, które wcześniej nie skarżyły się na wysokie ciśnienie krwi. W niektórych przypadkach nadciśnienie przewlekłe może przybrać postać nadciśnienia wcześniej istniejącego z dalszym wzrostem ciśnienia. Może również wystąpić białkomocz (obecność białka w moczu), utrzymujące się po 20. tygodniu ciąży.

Rozwojem nadciśnienia w ciąży zagrożone są ciężarne przed 18. i po 35. roku życia, które dodatkowo zmagają się z takimi chorobami jak cukrzyca czy niewydolność nerek. Czynnikiem ryzyka są również nadwaga i otyłość. Ponadto przyczyny nadciśnienia w ciąży to także uwarunkowania genetyczne, dlatego dotyczą przyszłych mam, u których w rodzinie występowało lub występuje problem nadciśnienia. Obarczone ryzykiem wzrostu ciśnienia w trakcie ciąży mogą być również pierworódki.

Do czynników ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego w ciąży mogą należeć także:

• ciąża mnoga,
• wielowodzie,
• nadciśnienie wrotne,
• toczeń rumieniowaty,
• nadciśnienie pierwotne lub wtórne,
• izolowane nadciśnienie skurczowe,
• uogólniony obrzęk płodu.

Nadciśnienie w ciąży — objawy

Nadciśnienie tętnicze w początkowym stadium może nie dawać żadnych objawów lub są one mało charakterystyczne, dlatego też często zostają zbagatelizowane.

Najczęstsze objawy nadciśnienia tętniczego w ciąży:

• bóle i zawroty głowy,
• zaburzenia snu,
• zmęczenie,
• zaburzenia widzenia,
• nudności i wymioty,
• uderzenia gorąca,
• nadmierna potliwość,
• nerwowość,
• kołatanie serca,
• obrzęki,
• ból brzucha,
• osłabione lub niewyczuwalne ruchy dziecka.

Leczenie nadciśnienia w ciąży

O tym, jak leczyć nadciśnienie w ciąży decyduje lekarz prowadzący, który bierze pod uwagę zarówno wysokość ciśnienia, jak i objawy wskazujące na nadciśnienie oraz czynniki ryzyka występujące u matki i płodu. Leczenie nadciśnienia w łagodnych stadiach skupia się przede wszystkim na zmianie stylu życia, lekkostrawnej diecie bogatej w witaminy i minerały oraz ograniczeniu wysiłku fizycznego. Wskazany jest również odpoczynek w pozycji leżącej na lewym boku. W ciąży należy regularnie kontrolować ciśnienie krwi, dokonując pomiaru co najmniej dwa razy w tygodniu (w łagodnym stadium) oraz wykonywać badania w kierunku obecności białka w moczu.

Leczenie farmakologiczne stosuje się w przypadku, kiedy norma ciśnienia tętniczego zostanie przekroczona. Wtedy najlepiej dokonywać pomiaru ciśnienia od dwóch do czterech razy dziennie. Ciężarne z ciężkim nadciśnieniem ciążowym (powyżej 160/110 mm Hg) muszą być hospitalizowane, gdzie zostają poddane szczegółowym badaniom. Podczas pobytu w szpitalu monitoruje się również stan płodu, aby w porę zdiagnozować ewentualne nieprawidłowości w jego rozwoju.

Domowe sposoby na nadciśnienie w ciąży

Do domowych sposobów radzenia sobie z nadciśnieniem w ciąży należy przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych. Dieta przy nadciśnieniu powinna być lekkostrawna, bogata w owoce i warzywa. Powinna dostarczać niezbędnych witamin i minerałów, szczególnie takich jak potas, magnez, wapń, kwasy tłuszczowe omega-3 i witamina C, które obniżą ciśnienie krwi i pozytywnie wpłyną na prawidłowy rozwój dziecka. Przyszła mama nie powinna także przekraczać dziennego zapotrzebowania kalorycznego, aby nie dopuścić do nadwagi czy otyłości.

W trakcie ciąży nie należy całkowicie rezygnować z soli, ponieważ jej zbyt mała ilość w diecie może powodować problemy z prawidłowym ukrwieniem macicy. Warto natomiast ograniczyć spożywanie produktów, które zawierają w swoim składzie dużą ilość sodu: fast foodów, słonych przekąsek czy dań gotowych oraz cukrów prostych: słodyczy, napoi słodzonych i produktów z białej mąki. Do codziennej diety warto włączyć produkty z dużą zawartością błonnika – kasze, brązowy ryż, makaron razowy, płatki zbożowe i pełnoziarniste pieczywo, które są źródłem węglowodanów.

Nadciśnienie w ciąży a poród

Jaki wpływ na poród ma nadciśnienie w ciąży? W przypadku łagodnego przebiegu choroby odbywa się on zazwyczaj między 37. a 39. tygodniem ciąży. Jeśli stan zdrowia matki i płodu na to pozwala, możliwy jest poród siłami natury. Cesarskie cięcie wykonuje się zazwyczaj w 37. tygodniu ciąży, kiedy przed porodem u kobiety występuje wysokie ciśnienie lub stan przedrzucawkowy. Wskazaniem do zabiegu są także wszystkie przesłanki zagrażające życiu matki lub dziecka.

Skutki nadciśnienia w ciąży

Powikłania nadciśnienia w ciąży są groźne dla zdrowia matki i dziecka. Do najgroźniejszych z nich należą stan przedrzucawkowy (charakteryzujący się podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi z towarzyszącym mu białkomoczem) oraz rzucawka (objawia się drgawkami przypominającymi atak padaczki i utratą przytomności). Oba stany są poważne i zwiększają ryzyko śmierci matki i płodu o ponad 50 procent.

Nadciśnienie w ciąży prowadzi także do udaru mózgu, niewydolności krążenia, zawału serca czy wylewu krwi do mózgu. Zagrożenie może stanowić również zespół HELLP (ciężkie powikłanie stanu przedrzucawkowego lub rzucawki) i DIC (wykrzepianie wewnątrznaczyniowe). Płód z kolei narażony jest na niedotlenienie i zaburzenia rozwoju, w tym zahamowanie wzrostu czy wcześniactwo. Wysokie ciśnienie tętnicze u matki może wpłynąć na nadciśnienie u dzieci w przyszłości.

Podsumowanie

Nadciśnienie u kobiet w ciąży jest poważnym stanem, zagrażającym życiu ciężarnej i rozwijającego się płodu. Z uwagi na ryzyko ciężkich powikłań każda przyszła mama, u której rozpoznano nadciśnienie tętnicze, powinna być pod stałą opieką ginekologa. Lekarz prowadzący, w zależności od wysokości ciśnienia i medycznych przesłanek, wdroży skuteczne i bezpieczne leczenie zarówno dla matki, jak i dla dziecka.