Tabletka dzień po - jak działa antykoncepcja awaryjna?

Co to jest tabletka dzień po?

Tabletka dzień po to popularna nazwa środków antykoncepcji awaryjnej. Są one przyjmowane w przypadku stosunku bez zabezpieczenia lub gdy istnieją obawy, że zastosowana metoda antykoncepcyjna jest nieskuteczna (np. pęknięcie prezerwatywy). Ich skuteczność jest wysoka, a profil bezpieczeństwa potwierdzony badaniami, co sprawia, że w wielu krajach tabletka dzień po nie wymaga recepty od lekarza. Działanie tabletek opiera się przede wszystkim na hamowaniu owulacji, w mniejszym stopniu wpływają na skład śluzu szyjkowego oraz indukują zmiany w błonie śluzowej macicy. Na rynku są obecnie dostępne dwie substancje, które są stosowane jako antykoncepcja awaryjna — octan uliprystalu (czyli elllaOne) oraz lewonorgestrel (czyli Escapelle).

Jak działa antykoncepcja awaryjna?

Działanie tabletki dzień po opiera się na hamowaniu owulacji. Przyjęcie tabletki sprawia, że w organizmie dochodzi do zmian hormonalnych, które zapobiegają uwolnieniu komórki jajowej z jajników i w ten sposób nie dopuszczają do zapłodnienia. Jest to cecha wspólna dla obu typów tabletek, ale mimo wszystko różnią się one między sobą profilem działania, co przekłada się na ich właściwości farmakologiczne, a co za tym idzie czas od stosunku, w którym zachowują swoją skuteczność.

Antykoncepcja awaryjna – o czym należy pamiętać?

Na skutek stosunków płciowych mających miejsce po przyjęciu tabletki dzień po można zajść w ciążę. Z tego powodu zaleca się, by stosować dodatkowe metody antykoncepcji do końca cyklu miesiączkowego. Regularna metoda antykoncepcyjna w postaci tabletek antykoncepcyjnych może być kontynuowana od razu po przyjęciu octanu uliprystalu lub lewonorgestrelu, ale ze względu na interakcje międzylekowe jej skuteczność może być zmniejszona. Z tego powodu wskazane są inne metody antykoncepcji, np. prezerwatywy.

Warto także pamiętać, że tabletka dzień po nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Jak otrzymać receptę na antykoncepcję awaryjną?

Jak otrzymać receptę na tabletki dzień po? Recepta może być wystawiona za pośrednictwem naszego portalu. Z wyszukiwarki wybierz interesujący Cię lek (wystarczy wpisać pierwsze trzy litery nazwy), wypełnij formularz wywiadu medycznego, a następnie opłać konsultację medyczną. Jeśli nie będzie ku temu żadnych przeciwwskazań, recepta zostanie wystawiona, a kod zostanie przesłany na numer telefonu lub wskazany adres mailowy.

Przykładowe tabletki dzień po na receptę

Istnieją dwa rodzaje tabletek dzień po. EllaOne zawiera w swoim składzie octan uliprystalu, który pod względem farmakologicznym zalicza się do modulatorów receptorów dla progesteronu. Drugi lek to Escapelle, czyli lewonorgestrel należący do grupy progestagenów.

Escapelle - charakterystyka

Jednym z dwóch dostępnych w Polsce preparatów jest Escapelle zawierający w swoim składzie lewonorgestrel. Jest to syntetyczny hormon, który hamuje uwalnianie hormonu luteinizującego (LH). To właśnie tzw. pik LH, czyli znaczny wzrost stężenia tego hormonu przed owulacją, jest odpowiedzialny za uwalnianie komórki jajowej. Z tego powodu uznaje się, że tabletka dzień po Escapelle jest skuteczna jedynie przed zajściem owulacji i nie zadziała, gdy doszło do zapłodnienia, nie chroni też przed zagnieżdżeniem zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy. Aby była skuteczna, musi zostać przyjęta w ciągu 72 godzin od stosunku płciowego.

EllaOne - charakterystyka

EllaOne to drugi preparat stosowany w antykoncepcji awaryjnej. W jego składzie znajduje się octan uliprystalu. Jest on modulatorem receptorów progesteronowych i w przeciwieństwie do lewonorgestrelu działa także po szczytowym wzroście stężenia LH, co przekłada się na wyższą skuteczność i dłuższy czas na zastosowanie - 120 godzin od stosunku.

Gdzie można zrealizować e-receptę?

E-recepta to dokument, który z powodzeniem można zrealizować w dowolnie wybranej aptece na terenie całego kraju.

Ponadto zrealizowane i niezrealizowane e-recepty dostępne są na indywidualnym Internetowym Koncie Pacjenta. Pozwala to na odtworzenie przebiegu przyjmowania preparatów medycznych i historii choroby pacjenta. To kluczowe informacje dla lekarza, które mogą determinować przepisanie odpowiednich leków w trakcie zdalnej lub stacjonarnej konsultacji medycznej. Warto się z nimi zapoznać i uwzględnić je, zapisując się na usługę recepty online. Dotyczy to także antykoncepcji awaryjnej, czyli popularnej tabletki dzień po.

Jak długo ważna jest recepta?

Recepta na tabletki ellaOne i Escapelle jest ważna przez 30 dni. Pamiętaj jednak, że antykoncepcja awaryjna powinna być zażyta możliwie jak najszybciej po stosunku, w którym zawiodła inna metoda antykoncepcji.

Kto może wystawić e-receptę na tabletkę dzień po?

Powszechnie panuje przekonanie, że ten typ antykoncepcji awaryjnej może przepisać tylko lekarz ginekolog. Oczywiście jest to błędne myślenie. Według prawa e-receptę na zakup tabletki dzień po z powodzeniem może wystawić lekarz każdej specjalizacji. Dotyczy to zarówno lekarza rodzinnego, jak i lekarza dyżurnego na oddziale świątecznej i nocnej opieki zdrowotnej.

Skorzystanie z recepty online pozwala na skrócenie czasu, który minie od stosunku płciowego do przyjęcia tabletki. To kluczowe godziny, które mogą mieć decydujący wpływ na to, czy dana metoda antykoncepcji okaże się skuteczna, czy jednak dojdzie do niechcianej ciąży.

Wskazania do zastosowania antykoncepcji awaryjnej

Antykoncepcja awaryjna to często ostatnia deska ratunku dla osób, które chcą zapobiec niechcianej ciąży. Warto pamiętać o tym, że ta metoda antykoncepcji nie może być wykorzystywana jako zamiennik klasycznej antykoncepcji hormonalnej. Dostępne w Polsce preparaty można zażywać tylko w wyjątkowych sytuacjach i po uprzedniej konsultacji lekarskiej. Antykoncepcję awaryjną można przepisywać w trakcie konsultacji medycznej w formie usługi recepty online. Otrzymaną e-receptę wystarczy, jak najszybciej zrealizować w aptece. Stosowanie antykoncepcji awaryjnej musi być uzasadnione i do podstawowych wskazań zalicza się:

• pęknięcie prezerwatywy w trakcie stosunku;
• nieprzyjęcie lub opóźnienie przyjęcia tabletki antykoncepcyjnej;
• nieprzyjęcie lub opóźnienie przyjęcia innego środka antykoncepcji hormonalnej (np. zastrzyk, plaster);
• wydalenie spirali wewnątrzmacicznej;
• odbycie niezabezpieczonego stosunku płciowego.

Czy zawsze można otrzymać receptę na tabletkę dzień po?

Antykoncepcja awaryjna może u niektórych budzić pewne kontrowersje. Z tego powodu warto przypomnieć, że nie jest to metoda przerywania ciąży. Ponadto zgodnie z prawem lekarz nie może się powołać klauzulę sumienia jako przyczynę odmowy wystawienia recepty na tabletkę dzień po, chociaż niestety takie sytuacje się zdarzają. W awaryjnych sytuacjach może to dostarczyć sporo stresu, a opóźnianie zażycia tabletki zmniejsza jej efektywność, dlatego warto skorzystać z konsultacji online w przypadku stosunków bez zabezpieczenia lub gdy regularna metoda antykoncepcji zawiedzie.

W niektórych przypadkach lekarz może jednak odmówić wystawienia recepty na zakup antykoncepcji awaryjnej. Głównym powodem jest stwierdzenie przeciwwskazań do zażycia leku. Przede wszystkim jest to nadwrażliwość na któryś ze składników preparatu, a także ciężkie choroby wątroby.

Choć preparaty dostępne są w Polsce na receptę, to jednak w większości krajów Unii Europejskiej można kupić je w dowolnej aptece bez recepty. Wszystko dlatego, że Europejska Agencja Leków określiła tabletki Escapelle i EllaOne jako w pełni bezpieczne i niewymagające dodatkowego nadzoru lekarskiego. W Polsce jednak e-recepta jest niezbędna, dlatego w awaryjnych sytuacjach warto skorzystać z naszej usługi recepty online.

Kiedy nie można zastosować tabletki dzień po?

Antykoncepcja awaryjna jest ogólnie uznawana za bezpieczną metodę, ale istnieją pewne przeciwskazania do jej stosowania. Głównym przeciwskazaniem, jest stwierdzenie nadwrażliwości na octan uliprystalu w przypadku EllaOne, lewonorgestrel w przypadku Escapelle lub substancje dodatkowe zawarte w danym preparacie. Poza tym leki nie mogą być stosowane w ciąży ze względu na brak swojej skuteczności, zaleca się także ostrożność u kobiet z zaburzeniami czynności wątroby oraz ciężką astmą oskrzelową.

Warto wspomnieć, że zastosowanie antykoncepcji awaryjnej jest możliwe także w przypadku występowania przeciwwskazań do regularnej antykoncepcji hormonalnej.

Jeśli chorujesz na coś przewlekle lub w przeszłości przyjęłaś tabletkę dzień po i wystąpiły u Ciebie mocno nasilone skutki uboczne, to koniecznie poinformuj o tym lekarza w trakcie konsultacji medycznej.

Możliwe skutki uboczne tabletki dzień po

Zażywanie każdego leku może powodować potencjalne działania niepożądane. Dotyczy to także tabletek dzień po, chociaż skutki uboczne zazwyczaj są łagodne i szybko przemijają. Do podstawowych działań niepożądanych zaliczane są m.in.:

• nudności;
• wymioty;
• bóle brzucha;
• bóle i zawroty głowy;
• bóle mięśni;
• spadek libido;
• nieregularne krwawienie miesiączkowe;
• bolesne miesiączkowanie;
• ogólne przemęczenie organizmu.

Jeżeli jakiekolwiek niepokojące objawy towarzyszą Ci po przyjęciu tabletki dzień po, to należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Gdy w przeszłości wystąpiły one po zażyciu tego rodzaju preparatu, należy poinformować o tym lekarza w trakcie konsultacji medycznej i uzupełnić te informacje w formularzu zapisu na receptę online. Może to być ewentualne przeciwwskazanie do wystawienia e-recepty na antykoncepcję awaryjną.

Skuteczność antykoncepcji awaryjnej a czas przyjęcia tabletki

Oczywiście wpływ na skuteczność tabletki dzień po ma czas, jaki upłynie od niezabezpieczonego stosunku do przyjęcia tabletki. Tabletkę ellaOne należy przyjąć najpóźniej 120 godzin po stosunku, jednak im szybciej, tym lepiej. Charakterystyka produktu leczniczego Escapelle podaje z kolei, że preparat zachowuje swoją skuteczność, gdy jest przyjęty najpóźniej do 72 godzin po niezabezpieczonym stosunku. Doustna antykoncepcja awaryjna powinna być stosowana jak najszybciej, aby możliwe było opóźnienie owulacji i uniknięcie niechcianej ciąży.

Co może osłabić skuteczność antykoncepcji awaryjnej?

Antykoncepcja awaryjna może nie zadziałać w przypadku wymiotów w ciągu trzech godzin od przyjęcia tabletki. W takiej sytuacji należy zażyć kolejną tabletkę. Także niektóre leki oraz suplementy diety (przede wszystkim dziurawiec zwyczajny) mogą osłabić skuteczność tabletki dzień po.

Czy tabletki dzień po to tabletki wczesnoporonne?

Środki antykoncepcji awaryjnej są czasem błędnie nazywane tabletkami wczesnoporonnymi. Ta nazwa jest nieprawdziwa, ponieważ działanie tabletek dzień po opiera się na zatrzymaniu uwalniania komórki jajowej i w ten sposób ochronie przez przed zapłodnieniem i niechcianą ciążą. Ze względu na to, że środki te nie przerywają już rozwijającej się ciąży, nie można zaliczyć ich do środków poronnych.

Tabletka dzień po a karmienie piersią

Wszystkie metody antykoncepcji awaryjnej są skuteczne także przy karmieniu piersią. Natomiast ich wpływ na mleko jest różne w zależności od substancji czynnej. Zastosowanie tabletki Escapelle wymusza unikanie karmienia przez przynajmniej 8 godzin. Natomiast po przyjęciu ellaOne okres ten jest dużo dłuższy i wynosi jeden tydzień. W tym czasie zalecane jest odsysanie mleka w celu podtrzymania laktacji, ale nie można podawać się go dziecku.

FAQ

Źródła:

1. Karowicz-Bilińska A, Nowak-Markwitz E, Oszukowski P, Opala T, Spaczyński M, Wielgoś M. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej. Ginekol Polska. 2014;3(85):234-239.
2. Bręborowicz GH. Położnictwo i ginekologia. Wyd. 3. Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2020.
3. Antykoncepcja awaryjna. Wytyczne postępowania klinicznego dla lekarzy położników i ginekologów. ACOG Practice Bulletin, 2010;112.