Nadciśnienie oczne – przyczyny, objawy, leczenie

Nadciśnienie w oku – przyczyny

Myśląc o nadciśnieniu, zazwyczaj mamy na myśli nadciśnienie tętnicze, czyli schorzenie charakteryzujące się podwyższonym ciśnieniem krwi, przekraczającym wartość 140/90 mm Hg. Jednak nadciśnienie może mieć różne postaci, np. nadciśnienie płucne lub nadciśnienie w ciąży i każda z nich ma określoną specyfikę. Co więcej, różnorodna może być także ich patogeneza. Wyróżniamy między innymi nadciśnienie pierwotne, którego źródłem są czynniki środowiskowe i obciążenia genetyczne, a także nadciśnienie wtórne, będące wtórnym objawem klinicznym choroby toczącej się w ustroju. A jak jest z nadciśnieniem ocznym? Jakie są przyczyny wysokiego ciśnienia w oku?

Nadciśnienie oczne to skutek nadmiaru cieczy wodnistej, która odpowiada za dostarczanie oku składników odżywczych oraz usuwanie zanieczyszczeń. Jeśli do oka dopływa większa ilość płynu, niż jest z niego odprowadzana, mamy do czynienia z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Trudno jest uchwycić jednoznaczną przyczynę nadciśnienia ocznego. Wśród przyczyn wymienia się między innymi uraz oka oraz zaburzenia w funkcjonowaniu struktur odpowiedzialnych za tworzenie i odprowadzanie cieczy wodnistej, które znajdują się w przedniej części oka. Nadciśnienie oczne może być również skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków, np. sterydów.

Nadciśnienie oczne – objawy

Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, podobnie jak inne postaci nadciśnienia, przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Wyjątkiem są sytuacje, gdy nadciśnienie osiąga bardzo wysokie wartości. Objawy, które mogą pojawić się w przebiegu nadciśnienia ocznego to np. charakterystyczne napięcie w gałkach ocznych, bóle głowy oraz zaburzenia akomodacji, czyli naturalnej umiejętności oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Ponieważ objawy nie są jednoznaczne, bardzo ważne są systematyczne badania okulistyczne, zwłaszcza w sytuacji, gdy pacjent znajduje się w grupie ryzyka.

Czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju nadciśnienia ocznego to między innymi:

• wiek powyżej 40. lat,
• duża krótkowzroczność,
• cukrzyca i nadciśnienie tętnicze,
• przebyte urazy oczu,
• długoterminowa terapia lekami steroidowymi,
• uwarunkowania genetyczne – przypadki jaskry lub nadciśnienia ocznego w rodzinie.

O nadciśnieniu w oku mówimy w sytuacji, gdy dwa kolejne badania potwierdzą ciśnienie wewnątrzgałkowe, przekraczające górną granicę normy, wynosząca od 11 do 21 mm Hg. Ponieważ górna granica normy jest wyższa dla osób starszych, odchylenia mogą być większe i mogą dochodzić do 24 mm Hg. Warto również podkreślić, że podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe to stan, w którym nie stwierdza się współistniejących objawów neuropatii jaskrowej, choć jest istotnym czynnikiem ryzyka jaskry.

Diagnostyka nadciśnienia ocznego

Nadciśnienie oczne diagnozowane jest podczas badania wzroku. Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego umożliwia specjalne badanie – tonometria, przeprowadzana przy użyciu trzech urządzeń:

• tonometru aplanacyjnego Goldmanna,
• tonometru impresyjnego Schiotza,
• tonometru typu ‘air puff’, wykorzystującego do pomiaru sprężone powietrze i badające sprężystość rogówki.

Badaniem rekomendowanym w przypadku podejrzenia nadciśnienia ocznego jest koherentna tomografia, której celem jest ocena morfologii tarczy nerwu wzrokowego i włókien nerwowych, które tworzą nerw wzrokowy. Inne badania wykorzystywane w diagnozie nadciśnienia ocznego i zmian jaskrowych to między innymi perymetria, umożliwiająca badanie pola widzenia pacjenta, gonioskopia do oceny kąta przesączenia oraz pachymetria do pomiaru grubości rogówki.

Jak leczyć nadciśnienie oczne?

Rozpoznanie nadciśnienia wewnątrzgałkowego jest trudne i wymaga specjalistycznej analizy wielu czynników, dlatego wytyczne dotyczące terapii są ustalane indywidualnie. Decyzja o podjęciu leczenia ma na celu powstrzymanie rozwoju poważnych powikłań, np. jaskry oraz ochronę wzroku. Jeśli w trakcie wywiadu i badań nie stwierdzono czynników ryzyka, a nadciśnieniu nie towarzyszą niepokojące zmiany, zazwyczaj stosuje się monitorowanie ciśnienia podczas regularnych kontroli okulistycznych. 

W przypadku ponadnormatywnego poziomu ciśnienia ocznego, przekraczającego 21 mm Hg i towarzyszącym mu czynnikom ryzyka (cienka rogówka, krótkowzroczność, anomalie tarczy nerwu wzrokowego czy pozytywny wywiad rodzinny w kierunku jaskry), obniżanie ciśnienia następuje wcześniej. Zazwyczaj stosowane metody leczenia nadciśnienia ocznego to leczenie miejscowe za pomocą kropli, zabieg laserowy, a w rzadkich przypadkach – leczenie operacyjne.

Nadciśnienie oczne a stres

Lekarze zgodnie potwierdzają, że stres może przyczyniać się do nadciśnienia, także do nadciśnienia ocznego. Kluczowy jest higieniczny tryb życia, głównie unikanie lub ograniczenie sytuacji stresogennych, wyeliminowanie używek, zdrowo zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna. Zobacz, jakie ćwiczenia na nadciśnienie pomogą uregulować poziom ciśnienia tętniczego krwi.

Skutki nadciśnienia w oku

Jednym z najpoważniejszych skutków nadciśnienia w oku jest jaskra, prowadząca do uszkodzenia nerwu wzrokowego oraz komórek zwojowych siatkówki. Szacuje się, że na jaskrę cierpi ponad 70 milionów osób na całym świecie i ponad 200 tys. w Polsce. Choroba skutkuje stopniowym zawężaniem się pola widzenia, a w rezultacie prowadzi do całkowitej utraty wzroku. Rozwój wcześnie zdiagnozowanej jaskry można powstrzymać, dlatego tak ważne są regularne badania okulistyczne.