Astma

Czym jest astma oskrzelowa?

Według najnowszych badań medycznych astma zaliczana jest do chorób heterogennych. Oznacza to, że jest to schorzenie niejednorodne i może objawiać się w wielu postaciach. Najczęściej astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych.

O powszechności tej choroby świadczy fakt, że obecnie na świecie jest około 300 milionów osób, które na nią chorują. W samej Polsce na astmę choruje blisko 2 miliony ludzi. Oznacza to, że w Polsce co 20. osoba ma astmę. Bez wątpienia astmę oskrzelową można zaliczyć do grona najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych. Liczba chorych na astmę rośnie z roku na rok na całym świecie.

Liczba zachorowań sprawia, że temat astmy stał się bardzo ważny społecznie i należy edukować w tym zakresie. Wpłynie to na dobre rozpoznanie objawów oraz większą świadomość społeczeństwa w temacie badań profilaktycznych.

Rodzaje astmy

Współczesna medycyna wyróżnia kilka rodzajów astmy. Za stworzenie tego podziału odpowiada WHO (Światowa Organizacja Zdrowia). Ponadto niektóre rodzaje można wyróżnić ze względu na to, co jest przyczyną występowania choroby. Poniżej przedstawiono wybrane rodzaje astmy z ich krótkim opisem.

Astma oskrzelowa z przyczyn alergicznych

Jak sama nazwa wskazuje, choroba ta wywoływana jest przez różnego rodzaju czynniki alergiczne. Nazywana jest także astmą atopową i jest najczęściej diagnozowanym rodzajem. Objawem tej choroby jest skurcz oskrzeli (związany z nadreaktywnością oskrzeli), który jest reakcją obronną organizmu na jego kontakt z alergenem. Szacuje się, że nawet 80% przypadków choroby u dzieci i około połowa u osób dorosłych ma swoje podłoże alergiczne.

Dodatkowymi objawami tej choroby mogą być: alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry oraz zapalenie spojówek. Atak astmy alergicznej może przydarzyć się w sytuacji, gdy chory odczuwa silne emocje lub stres. Wtedy pojawiają się trudności w oddychaniu, które mogą skutkować utratą przytomności lub nawet niedotlenieniem mózgu. Odpowiednie leczenie sprawia, że przebieg choroby może być łagodny.

Najpopularniejsze alergeny powodujące astmę atopową to:

• pyłki roślin;
• sierść zwierząt domowych;
• alergeny pokarmowe (niektóre produkty spożywcze);
• roztocze kurzu domowego;
• dym tytoniowy;
• grzyby i pleśnie;
• środki chemiczne.

Należy pamiętać o tym, że nieleczona alergia może doprowadzić do rozwoju astmy.

Astma oskrzelowa niealergiczna

Astma tego rodzaju nazywana jest również nieatopową. O jej występowaniu mówimy wtedy, gdy badania nie potwierdziły wpływu znanych alergenów na chorobę, a także swoistych przeciwciał klasy IgE. Najczęściej diagnozuje się ją u osób dorosłych. Choroba ta ma charakter postępujący.

Przyczyną astmy atopowej mogą być częste infekcje wirusowe lub bakteryjne w drogach oddechowych. Choroba często diagnozowana jest u osób, które często chorują na zakażenia migdałków, dróg moczowych, zatok oraz dróg oddechowych. Mogą to być choroby wywoływane przez grzyby, pleśnie, wirusy lub bakterie. W tym przypadku inne choroby mogą mieć duży wpływ na wywoływanie astmy.

W przebiegu choroby cały czas postępuje san zapalny dróg oddechowych. Oznacza to, że jakikolwiek kontakt z bodźcami zewnętrznymi lub wewnętrznymi może spowodować napadowy skurcz oskrzeli. Napad astmy może mieć różne nasilenie.

Stan astmatyczny

To zdecydowanie najcięższa forma astmy oskrzelowej. W przypadku stanu astmatycznego mówimy o sytuacji zagrażającej życiu, ponieważ z powodu astmy może dojść do ciężkiej niewydolności oddechowej i śmierci pacjenta.

W ciężkich przypadkach dochodzi do nasilenia ataków astmy. O stanie astmatycznym mówimy wtedy, gdy objawy nie ustępują w ciągu godziny od podania leczenia. Przy ciężkiej formie napadu astmy mięśnie oskrzeli są skurczone i nie reagują na leki. Może do wywołać nieodwracalne zmiany w organizmach pacjentów.

Stan astmatyczny może być wywołany przez infekcję w drogach oddechowych, nadmierną ekspozycję organizmu na alergeny, np. sierść zwierząt czy również pyłki roślin, a także niewystarczające leczenie lub niewłaściwe leczenie. Szacuje się, że śmiercią pacjentów kończy się około 1-2% wszystkich ataków stanu astmatycznego.

Ponadto wyróżnia się także astmę oskrzelową mieszaną (połączenie atopowej i nieatopowej), nieokreśloną astmę oskrzelową, astmę o późnym początku (np. po niewłaściwym leczeniu zapalenia płuc), astmę współistniejąca z otyłością oraz astmę z utrwaloną obturacją (dochodzi do zmian w ścianie oskrzeli i ich trwałego zwężenia).

Objawy astmy

Objawy astmy różnią się w zależności od predyspozycji danej osoby, stopnia zaawansowania i nasilenia choroby, a także sytuacji, w której występuje napad. Na wzrost nasilenia objawów może wpływać m.in. wysiłek fizyczny.

Wśród objawów astmy najczęściej występują:

• świszczący oddech – to najczęściej pojawiający się objaw astmy. Czasami trudno go dostrzec we własnym zakresie, dlatego z pomocą przychodzi nam wizyta u lekarza i przeprowadzenie badania wysłuchiwania pacjenta. Doświadczeni lekarze bez trudu wyłapią świszczący oddech i przeprowadzą kolejne badania w celu potwierdzenia lub wykluczenia astmy;
• męczący kaszel – suchy kaszel przyjmuje formę napadową. Nasilenie objawów występuje przede wszystkim nad ranem i w nocy. Co ciekawe kaszel może być jedynym widocznym objawem w przypadku zachorowań u dzieci, jednak nie jest to regułą;
• duszność – odczuwana w formie ucisku w klatce piersiowej. Konsekwencją jest brak powietrza i tchu, krótki oddech, a także niemożność nabrania i wypuszczenia powietrza,

Jakie objawy warto potraktować jako sygnał alarmowy?

Istnieje grupa objawów, które pojawiają się w przypadku zaostrzenia astmy. Powinny być potraktowane jako sygnał alarmowy. Wówczas zaleca się niezwłoczną wizytę u lekarza lub nawet wezwanie pogotowia. Do objawów alarmowych zaliczane są:

• trudności w komunikacji objawiające się mówieniem krótkich fraz lub nawet pojedynczych słów;
• duszność pojawiająca się, gdy osoba chora jest w stanie spoczynku, zwłaszcza gdy występuje wspólnie z narastającym uczuciem zmęczenia;
• praca dodatkowych mięśni, którą widać gołym okiem (tzw. zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych);
• duszność takiego stopnia, który wymaga zaciągania powietrza w pozycji stojącej i z opartymi rękoma.

Takie objawy powinny skłonić pacjentów do pilnej konsultacji medycznej lub do wezwania pogotowia.

Co może powodować skurcz oskrzeli i napad astmy?

W medycynie wyróżnia się czynniki, które mogą wywoływać napady astmy u różnych osób. Mogą one się być różne oraz mieć inne nasilenie u osób chorych na astmę. Do tych czynników zalicza się:

• wysiłek fizyczny;
• silne emocje i stres;
• narażenie na alergeny;
• zanieczyszczenie powietrza, smog;
• refluks żołądkowo-przełykowy;
• niektóre dawki leków (np. przeciwzapalnych lub beta-blokerów);
• zainfekowane drogi oddechowe;
• zmiana pogody i zimne powietrze.

Czynniki wywołujące chorobę

Najczęściej astma wywoływana jest przez alergię. Wśród innych przyczyn wymienia się czynniki genetyczne, a także długotrwałe narażenie pacjentów na czynniki zewnętrzne, w tym m.in. zanieczyszczenia powietrza. Astma bardzo często pojawia się w krajach wysoko uprzemysłowionych, co wskazuje na narażenie zawodowe, którego nie wolno bagatelizować. Jeżeli osoby pracują w przemyśle i mają styczność z pyłami i oparami, to ryzyko ich zachorowania na astmę wzrasta.

Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania zaliczane są:

• przebycie poważnych chorób układu oddechowego;
• astma występująca u rodziców;
• alergie;
• otyłość;
• czynniki genetyczne;
• niska masa urodzeniowa;
• narażenie na dym tytoniowy, chlor i środki chemiczne;
• u dorosłych: płeć żeńska;
• u dzieci: płeć męska;
• inne czynniki środowiskowe, w tym bieda.

Rozpoznanie choroby

W diagnostyce astmy stosuje się następujące metody i badania:

• pomiar szczytowego przepływu wydechowego;
• spriometria;
• spirometria z próbą rozkurczową;
• próba prowokacji oskrzeli wysiłkiem;
• rozpoczęcie leczenia glikokortykosteroidami;
• test prowokacji oskrzeli.

Wybór odpowiedniej metody zależny jest od lekarza i stanu zdrowia pacjenta.

Leczenie astmy

W leczeniu astmy stosuje się różnego rodzaju leki, które przepisywane są przez lekarza prowadzącego. Należy pamiętać o tym, że za pomocą leków pacjenci chcą zwiększyć kontrolę nad przebiegiem procesu zapalnego w ich klatce piersiowej, a nie wyeliminować chorobę. Z astmą żyje się przez lata, ponieważ jest to choroba przewlekła.

Leki mogą mieć wpływ na zahamowanie rozwoju astmy oraz minimalizują jej negatywne objawy. Dzięki temu maleje ryzyko tego, że oskrzela zostaną uszkodzone i dojdzie do ich trwałego upośledzenia. Ponadto leki minimalizują ryzyko ciężkich ataków, a także wspierają pacjentów w normalnym funkcjonowaniu.

Kluczowe aspekty leczenia to:

• regularne przyjmowanie leków;
• stosowanie leków ratunkowych rozkurczających oskrzela w sytuacjach awaryjnych;
• wybranie właściwej drogi podania leków (leki w postaci tabletek lub aerozolu);
• optymalne dostosowanie skali terapii do nasilenia objawów.

Jakie leki stosuje się przy leczeniu astmy?

Ze względu na różne objawy i rodzaj astmy, w leczeniu schorzenia stosuje się różne leki. Wśród nich znajdują się m.in.:

• wziewne glikokortykosteroidy;
• beta2-mimetyki;
• leki antyleukotrienowe;
• teofilina;
• doustne glikokortykosteroidy;
• kromony;
• przeciwciała anty-IgE;
• B2-mimetyki wziewne (doraźnie);
• bromek ipratropium (doraźnie).

Co zmienić w swoim życiu z powodu astmy?

Astma pojawiająca się w naszym życiu to powód, by coś w nim zmienić. Oczywiście wiąże się to przede wszystkim z koniecznością przyjmowania leków, dzięki którym będziemy mogli normalnie funkcjonować. Ponadto, gdy pojawi się temat astmy, warto zmienić swoje nawyki żywieniowe oraz odstawić nałogi. Zła dieta, palenie papierosów i nadmierne spożywanie alkoholu wpływają negatywnie na zdrowie pacjentów.

Niezbędne jest także zminimalizowanie kontaktu z czynnikami drażniącymi i alergenami. Niestety, może to się wiązać z koniecznością zrezygnowania z posiadania zwierząt domowych, czy też przebranżowienia się. Warto wprowadzić to zmiany, aby astma nie wywołała dużego spustoszenia w naszym organizmie i pozwoliła nam na lepsze życie.

Skorzystaj z konsultacji online

Osoby ze zdiagnozowaną astmą wymagają regularnego zażywania leków. Jeżeli kończą Wam się leki i terapia ma być kontynuowana, to dobrym wyborem będzie skorzystanie z konsultacji medycznej online. W jej trakcie lekarz może wystawić e-receptę, którą zrealizujecie w dowolnej aptece i zadbacie o swoje bezpieczeństwo. Zapraszamy do skorzystania z konsultacji medycznych na naszej stronie.