Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP): objawy, przyczyny

Co to jest przewlekła obturacyjna choroba płuc, czyli POChP?: definicja 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), (łac. morbus obturativus pulmonum chronicus), to choroba, która charakteryzuje się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Schorzenie prowadzi bezpośrednio do zwężenia dróg oddechowych oraz występowania postępujących trudności w oddychaniu. W klasyfikacji ICD-10 określana jest jako inna przewlekła zaporowa choroba płuc (J44). Choroba wiąże się z występowaniem chronicznego stanu zapalnego w nabłonku oskrzeli i w płucach. Należy wskazać, że przewlekła obturacyjna choroba płuc stanowi jedną z najczęściej występujących przewlekłych chorób układu oddechowego nie tylko w Polsce, ale i na świecie. 

Objawy POChP 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc rozwija się przez bardzo długi czas, nie dając żadnych objawów. Niemniej jednak początkowe stadium POChP objawia się występowaniem długotrwałego kaszlu, który połączony jest z odkrztuszaniem plwociny. Co ważne, kaszel zazwyczaj pojawia się w godzinach porannych. Stopniowo, wraz z rozwojem choroby, pojawiają się dodatkowe symptomy. W tym znaczeniu, poza przewlekłym kaszlem, chorzy zaczynają odczuwać duszność, która na początku pojawia się w trakcie wysiłku fizycznego. Niemniej jednak rozwój choroby i jej nasilenie się wiąże się z występowaniem duszności również w czasie spoczynku i codziennej aktywności fizycznej. 

Do zaostrzenia objawów przewlekłej obturacyjnej choroby płuc zazwyczaj dochodzi w okresie jesienno-zimowym. Wówczas nasileniu ulega kaszel, a plwocina może zmienić się ze śluzowej w ropną. Ponadto nierzadko dochodzi do niewydolności oddechowej,  a także wystąpienia objawów ze strony układu krążenia, między innymi w postaci prawokomorowej niewydolności serca. 

Należy wskazać, że okresach zaostrzeń choroby, pojawiają się objawy w postaci świstów i furczenia podczas oddechu. Dodatkowo, w miarę postępowania rozwoju choroby pojawiają się symptomy charakterystyczne dla rozedmy płuc oraz inne objawy wskazujące na długotrwałe ograniczenia w przepływie powietrza. W tym znaczeniu charakterystycznymi objawami POChP są: 

• beczkowata klatka piersiowa, 
• bębenkowy odgłos opukowy, 
• osłabienie szmeru pęcherzykowego, 
• sinica, 
• wdech przez zwężone usta, 
• zaciąganie dolnych przestrzeni międzyżebrowych podczas wdechu. 

Dodatkowo w ciężkich przypadkach długotrwałego niedotlenienia organizmu wystąpić mogą skutki w postaci zaburzeń neurologicznych czy kwasicy oddechowej. Dodatkowo w zaawansowanym stanie choroby obserwuje się również znamiona wyniszczenia organizmu pacjenta. 

Objawy psychiczne przewlekłej obturacyjnej choroby płuc 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc wiąże się również z przejawianiem zaburzeń stanów emocjonalnych. W tym znaczeniu, w przypadku ciężkiego i bardzo ciężkiego stanu choroby, któremu towarzyszy utrwalone niedotlenienie krwi u chorych, pojawiać się może wzmożone napięcie psychiczne, lęk, a nawet depresja. 

Przyczyny POChP 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc może pojawić się jako wynik różnych czynników oddziałujących na organizm. Do najczęstszych przyczyn POChP należy: 

• palenie tytoniu, 
• bierne palenie tytoniu, 
• zanieczyszczenia powietrza w środowisku pracy lub codziennego życia, 
• nawracające infekcji płuc i oskrzeli, 
• infekcje dróg oddechowych, które występowały we wczesnym dzieciństwie, 
• astma oraz nadreaktywność oskrzeli. 

Niemniej jednak należy podkreślić, że nie u każdej osoby, która narażona była/jest na powyższe czynniki, wykształci się przewlekła obturacyjna choroba płuc. Co ważne, decydujące znaczenie dla wystąpienia POChP mają interakcje pomiędzy organizmem człowieka a otaczającym go środowiskiem oraz uwarunkowania genetyczne. Należy jednak podkreślić, że około 80% przypadków zachorowania na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc wiąże się z paleniem tytoniu. 

Ile się żyje z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc? 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest niezwykle niebezpieczna, ponieważ rozwija się przez wiele lat, nie dając żadnych objawów. Dlatego też wystąpienie duszności zgłoszenie się z tym objawem do lekarza zazwyczaj wiąże się z zaawansowanym stadium choroby. Postęp schorzenia oceniany jest na podstawie wyników spirometrii FEV, który ukazuje roczny ubytek natężenia i objętości wydechowej w pierwszej sekundzie. Należy wskazać, że wczesna diagnoza i wdrożone leczenie pozwalają na dobre rokowania. Niemniej jednak osoby cierpiące na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc zazwyczaj żyją około 10-15 lat krócej, aniżeli zdrowe osoby. 

Leczenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc 

Warunkiem wdrożenia właściwego leczenia przewlekłej obturacyjnej chory płuc jest rozpoznanie schorzenia. Niemniej jednak należy wskazać, że POChP powinno się podejrzewać u każdego pacjenta po 40. roku życia, który jest nałogowym palaczem tytoniu bądź u osób, które przebywają zanieczyszczonym środowisku lub skarżą się na długotrwały kaszel, któremu towarzyszy odkrztuszanie plwociny. Diagnostyka choroby przeprowadzana jest na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego, a także badania przedmiotowego – spirometrii oraz RTG płuc. Dodatkowo w celu zdiagnozowania ewentualnych powikłań choroby, lekarz prowadzący może zlecieć wykonanie dodatkowych badań, w postaci na przykład  EGK czy gazometrii. 

Rozpocznie choroby umożliwia wdrożenie właściwego leczenia. Należy wskazać, że leczenie POChP ma charakter wielokierunkowy, obejmujący zarówno postępowanie farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. W tym znaczeniu leczenie obejmuje: 

• łagodzenie objawów, które możliwe jest poprzez stosowanie leków rozszerzających oskrzela oraz kortykosteroidów, a także długotrwałą tlenoterapię, 
• zmniejszenia i eliminowanie czynników ryzyka, w tym również działania profilaktyczne, 
• edukację zdrowotną, poprzez wskazywanie czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na POChP, 
• ćwiczenia oddechowe. 

Wdrożenie odpowiedniego leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc przyczynia się do poprawy drożności oskrzeli, dzięki czemu łagodzi objawy, zmniejszając ryzyko zaostrzenia choroby, a także umożliwia zmniejszenie rocznego ubytku FEV1 (wyniku spirometrii). Należy jednak wskazać, że leczenie i terapia w dużej mierze uzależnione są od stopnia zaawansowania choroby. Najbardziej istotne jest leczenie choroby we wczesnym stadium, gdyż możliwe wówczas jest osiągnięcie znacznej poprawy komfortu życia, oraz przedłużenie jego życia, ponieważ najgwałtowniejszy postęp choroby obserwowany jest przede wszystkim w początkowym jej okresie. Należy wskazać, że każde zaostrzenie choroby znacząco przekłada się na roczny spadek FEV1. Dlatego też wczesne zdiagnozowanie choroby i wdrożenie leczenia zmniejsza ryzyko pojawienia się nieodwracalnych strat wynikających z kolejnych zaostrzeń POChP. 

Czy POChP jest dziedziczne? 

Przewlekła obturacyjna choroba płuc to schorzenie, które może być uwarunkowane genetycznie. Należy zatem podkreślić, że można wskazać dziedziczne podłoże pojawienia się choroby. W tym znaczeniu rozwój schorzenia może wynikać ze wrodzonego niedoboru jednego z białek osocza krwi. Niemniej jednak zależność ta obserwowana jest wyłącznie u niewielkiego odsetka osób chorych, ale nie można wykluczyć dziedziczenia skłonności do występowania POChP.