Depresja w ciąży – jak sobie z nią poradzić?

Depresja w ciąży – przyczyny

Ciąża, szczególnie w mediach, przedstawiana jest zwykle jako radosny czas oczekiwania na upragnione dziecko. W rzeczywistości jednak jest to często trudny czas obfitujący w liczne zmiany biologiczne i psychospołeczne. Zmienia się kompletnie gospodarka hormonalna, a ciało kobiety wygląda zupełnie inaczej niż dotychczas. I choć oczywistym jest, że zmiana w wyglądzie spowodowana jest przez obiektywne czynniki, niektórym kobietom ciężko jest ten fakt zaakceptować. Pojawia się lęk zarówno o zdrowie dziecka, jak i o to, czy kobieta odnajdzie się w nowej roli. Niektóre kobiety obawiają się również samego porodu.

Kobieta nie zawsze doświadcza wsparcia otoczenia. Zdarza się że nie może liczyć na partnera czy najbliższą rodzinę. Ciąża nieplanowana również budzi szereg sprzecznych emocji. Dodatkowo bardzo ważne są doczasowe doświadczenia związane z macierzyństwem. Jeśli poprzedni poród był trudny lub powikłany – w kolejnej ciąży mogą pojawić się trudne emocje. Badania wskazują, że statystycznie objawy depresyjne nasilone są w ciąży u kobiet które: są bardzo młode lub decydują się na ciąże dość późno, mają niski poziom wykształcenia i nienajlepszą sytuację materialną i mieszkaniową.

Dużą wagę przywiązuje się również do występowania zaburzeń depresyjnych przed ciążą. Uważa się że jeśli kobieta chorowała na depresję jest duże ryzyko nawrotu choroby właśnie w okresie ciąży.

Depresja w ciąży – objawy

Depresja w ciąży ma objawy bardzo podobne do innych zaburzeń depresyjnych. Pojawia się obniżenie nastroju, smutek, przygnębienie. Objawy depresji to także spadek aktywności, apatia, trudność w podejmowaniu wszelkich decyzji, zmęczenie po nawet niewielkim wysiłku. Osoby chorujące na ten typ depresji są zmęczone, wybudzają się wielokrotnie w ciągu nocy i budzą się wcześnie rano nie wypoczęte. Rano nastrój z reguły jest gorszy niż w porach wieczornych.

To co charakteryzuje depresje ciążowe to wysoki poziom lęku. Może się on przekładać na rozdrażnienie, złość, ataki paniki oraz objawy somatyczne: bóle głowy, kołatanie serca, bóle żołądka. W skrajnych sytuacjach depresja ciążowa może doprowadzić do myśli i prób samobójczych. Niestety wiele z powyższych objawów wydają się pokrywać z objawami charakterystycznymi dla ciąży. To sprawia, że depresja ciążowa to ogromne wyzwanie diagnostyczne współczesnej medycyny.

Jak leczyć depresję w ciąży?

Przede wszystkim nie ulega wątpliwości że depresję w ciąży należy leczyć, ponieważ nieleczona depresja stanowi często większe zagrożenie dla zdrowia i życia matki i dziecka niż jej leczenie – nawet farmakologiczne. Podobnie jak w innych zaburzeniach depresyjnych najlepsze skutki przynosi leczenie kompleksowe: psychoterapia, psychoedukacja i farmakoterapia. W leczeniu depresji dobrze sprawdza się terapia poznawczo-behawioralna. Można również spróbować terapii rodzinnej.

Temat stosowania farmakoterapii w leczeniu depresji ciążowej to wciąż temat tabu. Kobiety obawiają się o wpływ leków na zdrowie swojego dziecka. Ostrożność jest tu zdecydowanie wskazana. Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że zaniechanie farmakoterapii w ciężkiej depresji może być bardziej niebezpieczne dla dziecka, niż przyjmowanie leków. Warto zaznaczyć, że każdorazowo to profesjonalista – psychiatra – powinien dobrać odpowiedni lek bazując na objawach pacjentki jak i na momencie ciąży.

Uważa się, że trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, ze względu na najdłuższe praktyczne doświadczenie w ich stosowaniu, są najbezpieczniejszym wyborem w leczeniu depresji u kobiet w ciąży. Często przepisywane są także selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Skuteczną, choć kontrowersyjną metodą leczenia ciężkich depresji ciążowych z wieloma objawami somatycznymi i ryzykiem podjęcia prób samobójczych są elektrowstrząsy. Wśród alternatywnych metod leczenia depresji ciążowej pokłada się duże nadzieje w fototerapii (leczeniu światłem).

Czy depresja w ciąży ma wpływ na dziecko?

Objawy depresji rozwijają się u ok. 10 proc. kobiet w ciąży, jednak tylko 20 proc. z nich otrzymuje właściwe leczenie. Największe ryzyko depresji występuje w II i III trymestrze ciąży, a u ponad połowy kobiet objawy utrzymują się także po porodzie. Nieleczona lub niewłaściwie leczona depresja u matki może prowadzić do zachowań zagrażających, takich jak niedożywienie, zaniechanie prenatalnej opieki medycznej, używanie substancji psychoaktywnych. Istnieje również ryzyko podjęcia próby samobójczej. Depresja ciążowa zagraża również nienarodzonemu dziecku. Badania wskazują, że stanowi czynnik ryzyka poronienia, stanu przedrzucawkowego, przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej, a nawet śmierci płodu. Dlatego niezwykle ważne jest odpowiednie zdiagnozowanie choroby i objęcie przyszłej mamy profesjonalna opieką.