Depresja oddechowa: przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest depresja oddechowa?

Depresja oddechowa jest zaburzeniem oddychania, w którym dochodzi do zmniejszenia częstości oraz głębokości oddechów w wyniku zmniejszenia aktywności ośrodka oddechowego. Prawidłowa liczba oddechów na minutę wynosi od 12 do 20, zaś objętość oddechowa, czyli ilość powietrza mieszczącego się w płucach w trakcie swobodnego oddechu, to około 500 ml. W przypadku depresji oddechowej znacznie spada liczba oddechów, a dodatkowo są one znacznie płytsze, co prowadzi do spadku saturacji poniżej 90%. U zdrowych osób saturacja wynosi około 95-99%.

Zwolnienie oraz spłycenie oddechu jest wynikiem spadku efektywności układu oddechowego, co prowadzi do hipoksemii, czyli niedotlenienia. W przypadku wystąpienia hiperkapnii – zbyt wysokiej zawartości dwutlenku węgla we krwi – ośrodek oddechowy reaguje zwiększoną częstotliwością oddechów, które umożliwiają dotlenienie organizmu. Niemniej jednak, jeśli ośrodek oddechowy nie działa prawidłowo, niedotlenienie to może się pogłębiać.

Należy wskazać, że zaburzenie oddychania w postaci depresji oddechowej jest stanem potencjalnego zagrożenia życia, gdyż może prowadzić do całkowitego zatrzymania oddychania, co w krótkim czasie może doprowadzić do niedotlenienia tkanek organizmu, w tym również centralnego układu nerwowego i śmierci.

Depresja oddechowa: przyczyny

Depresję oddechową mogą wywoływać różne czynniki i stany, które zaburzają czynność mózgowego ośrodka kontrolującego oddychanie. Często przyczyną wystąpienia depresji oddechowej jest przedawkowanie leków, takich jak:

• opioidowe leki przeciwbólowe,
• benzodiazepiny,
• zolpidem,
• haloperidol,
• kodeina

Okazuje się jednak, że wpływ na zaburzenia oddychania w tym również depresję oddechową mają nie tylko farmaceutyki. W tym znaczeniu przyczyną depresji oddechowej może być:

• spożycie znacznej ilości alkoholu (depresja oddechowa po alkoholu),
• udar mózgu,
• ciężki uraz głowy,
• uszkodzenie pnia mózgu,
• nagłe przerwanie dopływu krwi do ośrodkowego układu nerwowego,
• przedawkowanie narkotykami,
• nowotwór w obrębie mózgowia,
• śpiączka hipometaboliczna.

Szczególną formą depresji oddechowej jest centralny bezdech senny, który polega na zatrzymaniu przepływu powietrza przez drogi oddechowe w czasie snu, czego wynikiem jest zatrzymanie ruchów oddechowych klatki piersiowej. Niemniej jednak należy wskazać, że ośrodkowy bezdech senny jest zazwyczaj wtórny w stosunku do innej choroby, między innymi niewydolności serca, otyłości czy udaru mózgu.

Depresja oddechowa: objawy

Objawy depresji oddechowej uzależnione są od stopnia nasilenia problemu. Okazuje się, że w przypadku wyjątkowo lekkich postaci depresji oddechowych, pacjenci mogą nawet nie być świadomi problemu. Zmniejszenie częstości i głębokości oddechów wówczas jest minimalne i niemal niezauważalne. Niemniej jednak depresja oddechowa może mieć również ciężką postać – pogłębiać się w czasie bądź od razu prowadzić do znacznych dolegliwości. W tym znaczeniu osoby z depresją oddechową odczuwać mogą silne uczucie duszności, braku powietrza, które prowadzą w efekcie do znacznego niepokoju. Wynikiem tego nierzadko jest silne pobudzenie, a nawet stany lękowe. Postępujące zaburzenia czynności ośrodka oddechowego mogą objawiać się nietypowym wzorcem oddychania. W tym znaczeniu po kilku głębszych wdechach powietrza, wystąpić może krótkotrwały epizod bezdechu. W najbardziej zaawansowanej postaci depresji oddechowej postępujące upośledzenie czynności ośrodka oddechowego może prowadzić do znacznego spłacenia oddechów i zmniejszenia ich częstotliwości, a w skrajnych przypadkach do całkowitego zatrzymania oddychania. W takiej sytuacji, jeśli pomoc nie zostanie udzielona odpowiednio szybko, w ciągu kilku minut nastąpić może zgon.

Warto wskazać, że objawy depresji oddechowej nie dotyczą wyłącznie układu oddechowego. Dolegliwości mogą dotyczyć również przyspieszonej akcji serca, która jest wynikiem kompensacyjnej reakcji ze strony układu krążenia. Ponadto wraz z potęgującymi zaburzeniami oddychania występować może sinica różnych części ciała, która szczególnie może być widoczna w obrębie ust oraz paznokci.

Leczenie depresji oddechowej

Pomoc i leczenie depresji oddechowej polega przede wszystkim na zapewnieniu pacjentowi dostaw powietrza. Dlatego wystąpienie epizodu zaburzeń oddechowych wymaga dopływu świeżego powietrza, otwarcie okien, a w przypadku ustania oddechu resuscytacji oddechowej. W przypadku leczenia szpitalnego może zaistnieć konieczność zaintubowania pacjenta, a następnie zastosowania sterowanej maszynowej wentylacji mechanicznej. Kluczowym elementem leczenia w przypadku depresji oddechowej jest zdiagnozowanie problemu i przyczyn występowania zaburzeń oddychania. Z tego względu dalsze postępowanie w kierunku leczenia uzależnione będzie od przyczyny wystąpienia zaburzeń oddychania, inne bowiem będzie w przypadku przedawkowania leków opioidowych, alkoholu czy choroby nowotworowej w obrębie mózgowia.

Depresja może być związana z różnymi czynnikami, które mogą ją nasilać bądź wywoływać. Stany depresji mogą wiązać się z wieloma sytuacjami czy działaniem różnych substancji. Należy wskazać, że coraz częstszym problemem jest depresja w ciąży, która zazwyczaj jest wynikiem działania hormonów. Poważnym problemem jest  również depresja u dzieci, która ma bardziej skomplikowane podłoże i może być wynikiem różnych zdarzeń oraz czynników. Z tego względu depresji nie należy bagatelizować, każdy niepokojący sygnał warto skonsultować ze specjalistą, który przy pomocy skali depresji Hamiltona, może zmierzyć skalę problemu i skierować na odpowiednie leczenie, którego celem będzie wyeliminowanie przyczyny depresji.