Tabletka „dzień po”: jak działa i jak dostać na nią receptę?
Tabletki „dzień po” są środkami antykoncepcji awaryjnej, czyli postkoitalnej. Ich zastosowanie możliwe jest po stosunku, kiedy nie doszło do zapłodnienia, a istnieje ryzyko, że inne stosowane metody antykoncepcji zawiodły lub okazały się nieskuteczne. Z tego względu pigułki „dzień po” to antykoncepcja awaryjna będąca metodą ratunkową, która może uchronić przed niechcianą ciążą. Pojawiają się pytania, jak działają tabletki „dzień po”? Kiedy zażyć tabletkę „dzień po”? Jakie są objawy przyjęcia tabletki „dzień po”? Czy tabletka „dzień po” jest na receptę? Gdzie kupić i ile kosztuje tabletka „dzień po”? Czy tabletki „dzień po” są legalne? Kiedy można wziąć tabletkę „dzień po”? Ile działa tabletka „dzień po”? Kto może przepisać receptę na pigułkę „dzień po”? Jak często można stosować i jak szybko działa pigułka „dzień po”?
- Co to jest i jak działa tabletka „dzień po”?
- Jakie są objawy zażycia tabletki „dzień po”?
- Skuteczność tabletki „dzień po”
- Skutki uboczne zażycia tabletki „dzień po”
- Czy tabletka „dzień po” jest bezpieczna?
- Tabletki „dzień po”: rodzaje
- Kto może wypisać receptę na tabletkę „dzień po”?
- Ile kosztują i gdzie kupić tabletki „dzień po” w Polsce?
Co to jest i jak działa tabletka „dzień po”?
Pigułka „dzień po”, nazywana również awaryjną antykoncepcją, to tabletka o dużym stężeniu hormonów, która stosowana jest doraźnie w sytuacjach ratunkowych lub kryzysowych po niezabezpieczonym stosunku lub w przypadku, gdy stosowane metody antykoncepcji okazały się nieskuteczne. W tym znaczeniu tabletka „dzień po” chroni przed niechcianą ciążą, uniemożliwiając zapłodnienie.
Tabletka „dzień po” stanowi skuteczną formę antykoncepcji, gdyż zapobiega zajściu w ciążę niemal w 100%. Działanie pigułki „dzień po” powoduje zahamowanie owulacji poprzez usunięcie bądź zahamowanie wydzielania hormonu luteinizującego, co z kolei uniemożliwia zapłodnienia komórki jajowej. Istotne jest również to, że tabletki „dzień po” nie wykazują właściwości przeciwimplantacyjnych, co znaczy, że w przypadku, jeżeli doszło do zapłodnienia komórki jajowej, zażycie pigułki nie wpływa na proces implantacji komórki w endometrium. Należy zatem podkreślić, że o ile tabletka „dzień po” uniemożliwia zapłodnienie, o tyle nie wykazuje ona działania wczesnoporannego.
Jakie są objawy zażycia tabletki „dzień po”?
Zastosowanie tabletki „dzień po” zazwyczaj nie wiąże się z pojawieniem się jakichkolwiek objawów. Substancje czynne zawarte w pigułkach mają działanie hamujące owulację i powodują zmiany w endometrium, jeżeli do owulacji już doszło, co utrudnia implantację i zagnieżdżenie się zarodka. Niekiedy w wyniku zażycia tabletki pojawić się mogą niepożądane skutki uboczne. Niemniej jednak stosowana według zaleceń lekarskich antykoncepcja awaryjna wiąże się z niskim prawdopodobieństwem wystąpienia niebezpiecznych dla zdrowia działań niepożądanych.
Skuteczność tabletki „dzień po”
Niezwykle istotnym aspektem przy stosowaniu tabletek „dzień po” jest ich skuteczność. Należy wskazać, że pigułkę „dzień po” charakteryzuje wysoka skuteczność, która szacowana jest na około 98%. Niemniej jednak jak inne środki tego typu, nigdy nie daje stuprocentowej gwarancji. Należy wskazać, że odsetek ciąż po zastosowaniu tabletki „dzień po” szacuje się na około 2%. Oznacza to, że 2 kobiety na 100, które zastosowały pigułkę „dzień po”, zachodzą w ciążę. Niemniej jednak należy podkreślić, że skuteczność zastosowanej tabletki awaryjnej uzależniona jest również od innych czynników. W tym znaczeniu niezwykle istotną rolę odgrywają:
- czas, jaki upłynął od stosunku, podczas którego mogło dojść do zapłodnienia,
- liczba odbytych stosunków bez zabezpieczenia,
- faza cyklu miesiączkowego,
- ogólna płodność, a także wiek partnerów,
- wymioty po przyjęciu pigułki, jeśli w ciągu 3 godzin od momentu zażycia tabletki „dzień po” wystąpiły wymioty, wówczas należy jak najszybciej przyjąć kolejną dawkę.
Skutki uboczne zażycia tabletki „dzień po”
Tabletki „dzień po” powinny być stosowane wyłącznie w awaryjnych sytuacjach, kiedy pomimo stosowania antykoncepcji istnieje podejrzenie zapłodnienia, wyjątkową sytuacją jest również gwałt. W niektórych przypadkach zażycie tabletki „dzień po” wiąże się z wystąpieniem skutków ubocznych. W tym znaczeniu do głównych działań niepożądanych, które mogą pojawić się po zastosowaniu pigułki „dzień po”, należą:
- nudności i wymioty,
- bóle i zawroty głowy,
- bóle brzucha,
- bóle pleców lub miednicy,
- pokrzywka lub świąd skóry,
- wydzielina z dróg rodnych,
- niepokój,
- wahania nastroju,
- ogólne zmęczenie,
- bezsenność,
- bolesne miesiączkowanie,
- obrzęk i tkliwość piersi.
Zastosowanie pigułki „dzień po” może również wiązać się zarówno z krwawieniem międzymiesiączkowym, jak i zaburzeniami miesiączkowania, w tym z nasilonym krwawieniem i brakiem miesiączki. Warto również wskazać, że mogące pojawić się bóle oraz zawroty głowy po zażyciu tabletki „dzień po” mogą wiązać się ze spadkiem percepcji. Z tego względu po przyjęciu pigułki nie należy prowadzić oraz obsługiwać pojazdów mechanicznych.
Tabletka „dzień po” jest rozwiązaniem awaryjnym, dlatego też należy ją stosować wyłączanie w wyjątkowych sytuacjach i nie traktować jako alternatywny sposób antykoncepcji. Wielokrotne przyjęcie pigułki „dzień po” może bowiem przyczynić się do zaburzeń hormonalnych, a w niektórych przypadkach skutkować całkowitym rozregulowaniem cyklu miesięcznego. Jednocześnie należy wskazać, że antykoncepcja awaryjna, jaką jest tabletka „dzień po”, nie wpływa na późniejszy poziom płodności kobiety, do zajścia w ciążę bowiem może dojść nawet w tym samym cyklu, w którym pigułka została zastosowana.
Czy tabletka „dzień po” jest bezpieczna?
Wiele wątpliwości budzi pytanie, czy tabletka „dzień po” jest bezpieczna? W tym znaczeniu należy wskazać, że jest środkiem hormonalnym, jak każdy preparat tego typu może wywołać niepożądane działania, a także wchodzić w interakcje z innymi lekami, przyjmowanymi na stałe. Ze względu na bardzo dużą dawkę hormonów tabletkę „dzień po” należy przyjmować wyłącznie sporadycznie, aby nie doprowadzić do rozregulowania gospodarki hormonalnej. Co więcej, zbyt często stosowana tabletka „dzień po” może wiązać się z problemami zdrowotnymi. O ile pigułka „dzień po” stosowana w sytuacjach awaryjnych jest bezpieczna dla kobiet, o tyle nie może ona zastąpić ogólnie dostępnych środków antykoncepcyjnych.
Tabletki „dzień po”: rodzaje
W Polsce aktualnie dostępne są dwa rodzaje tabletek „dzień po”, a wykupienie każdej z nich związane jest z okazaniem recepty. Tabletkami „dzień po” są EllaOne oraz Escapelle.
- EllaOne to tabletki, które zawierają substancję aktywną octan uliprystalu. Środek ten hamuje owulację, a dodatkowo substancje zawarte w tabletce powodują zmiany w endometrium, jeżeli owulacja miała już miejsce. Zażycie pigułki utrudnia implantację zarodka. Działanie tabletki „dzień po” EllaOne polega na zatrzymaniu uwalniania komórki jajowej przez jajnik. Co ważne, powinno się ją zastosować w ciągu 120 godzin, czyli 5 dni od odbycia stosunku. Największą skuteczność wykazuje, jeżeli zostanie zastosowana w ciągu 24 godzin od zbliżenia.
- Escapelle to tabletki, które zawierają substancję aktywną lewonorgestrel. Działanie tej pigułki „dzień po” wiąże się z uniemożliwieniem zagnieżdżenia się zarodka w macicy. Dodatkowo substancje czynne zawarte i UC zmienia skład śluzu szyjkowego, który staje się bardziej lepki i uniemożliwia plemnikom poruszanie się. Dodatkowo lek hamuje także owulację, w sytuacji, jeśli jeszcze nie nastąpiła. W przypadku tych tabletek należy je zażyć przed upływem 72 godzin od odbycia stosunku, chociaż największą skuteczność wykazują zastosowane do 24 godzin po zbliżeniu.
Kto może wypisać receptę na tabletkę „dzień po”?
Tabletka „dzień po” to antykoncepcja awaryjna, której zastosowanie wiąże się z koniecznością posiadania recepty. Co ważne, receptę taką może wystawić lekarz każdej specjalności, w tym także lekarz medycyny rodzinnej oraz dyżurujący na oddziale nocnej bądź świątecznej opieki zdrowotnej. Warto również wskazać, że receptę można uzyskać nie tylko podczas wizyty stacjonarnej, ale również w trakcie konsultacji online.
Ile kosztują i gdzie kupić tabletki „dzień po” w Polsce?
W Polsce dostępne są dwa rodzaje tabletek „dzień po”: EllaOne oraz Escapelle, choć cel zastosowania środków jest ten sam, to różnią się one działaniem, a także ceną. Cena Escapelle waha się w granicach 35-55 złotych. Z kolei koszt EllaOne oscyluje miedzy 90 a 120 złotych. Niemniej jednak niezależnie od tego, który środek zostanie przepisany, pigułki „dzień po” można zakupić w aptece na receptę. Nie ma możliwości nabycia pigułek bez recepty, jednocześnie nie może dojść do sytuacji, w której lekarz odmawia wypisania recepty na antykoncepcję. Przeciwwskazaniem do wypisania recepty może być wyłącznie nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu bądź ciąża.
Należy jednoznacznie wskazać, że tabletki „dzień po” nie stanowią formy antykoncepcji, którą można stosować regularnie. Z tego względu, aby skutecznie zabezpieczyć się przed ciążą, warto wcześniej zapoznać się z dostępnymi środkami i metodami antykoncepcji. Istnieje wiele sposób na zabezpieczenie się przed niechcianą ciążą. Wysoką skutecznością wykazują tabletki antykoncepcyjne, w tym również dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne. Niemniej jednak warto wiedzieć, co osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych i jak działa alkohol na antykoncepcję. W sytuacji, kiedy istnieje podejrzenie, ze skuteczność stosowanej antykoncepcji hormonalnej może być osłabiona, warto dodatkowo stosować środki antykoncepcji niehormonalnej, wśród których wymienić można między innymi kapturek dopochwowy czy gąbkę dopochwową.
Źródła:
- Awramiuk O. i in. (red.), „Antykoncepcja w pigułce”, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa 2019
- Karowicz-Bilińska A. i in., „Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej”, Ginekol. Pol. 2014
- Tabletka „dzień po”: jak działa i jak dostać na nią receptę?
- Wazektomia (podwiązanie nasieniowodów) – na czym polega zabieg i dla kogo jest przeznaczony?
- Tabletki antykoncepcyjne a ciąża
- Naturalne metody antykoncepcji: stosowanie i skuteczność
- Metody naturalnego planowania rodziny: co to jest i na czym polega?