Zaburzenia erekcji – objawy, przyczyny i leczenie zaburzeń erekcji

Co to jest erekcja i na czym polega?

Erekcja, inaczej wzwód penisa, to fizjologiczny proces zachodzący u mężczyzn, polegający na twardnieniu i uniesieniu członka. Powstaje poprzez napływ krwi do ciał jamistych prącia przy jednoczesnym zmniejszeniu jej odpływu. Prowadzi to do zwiększenia objętości oraz sztywności prącia i jest ściśle kontrolowane przez pobudzony ośrodek erekcji w rdzeniu kręgowym.

Aby doszło do pełnej erekcji, konieczne jest pojawienie się odpowiedniego bodźca pobudzającego. Może nim być impuls mechaniczny w postaci dotyku silnie unerwionej okolicy genitaliów. Podniecenie powstaje także w wyniku zadziałania bodźca psychogennego. Mogą nim być wrażenia zmysłowe, takie jak dźwięki, obrazy, zapachy, dotyk, a także wyobrażenia erotyczne. W celu utrzymania wzwodu często potrzebne jest połączenie kilku rodzajów bodźców. Erekcja jest także zjawiskiem powstającym w trakcie fazy REM snu. Jest to zupełnie naturalne i towarzyszy wszystkim zdrowym mężczyznom przez całe życie.

Erekcja jest istotnym elementem zdolności seksualnych mężczyzn i jest niezbędna do odbycia stosunku płciowego. Może, lecz nie musi, towarzyszyć jej wytrysk nasienia (spermy), czyli ejakulacja, co jest kluczowe dla zapłodnienia.

Na czym polegają problemy z erekcją?

Zaburzenia erekcji, dawniej nazywane impotencją, to niezdolność do osiągnięcia i utrzymania wzwodu prącia w stopniu, który umożliwia odbycie stosunku seksualnego. Trudności mogą przyjmować różną formę i nasilenie:

• całkowity brak wzwodu,
• problem w uzyskaniu i utrzymaniu wzwodu o twardości wystarczającej do odbycia stosunku płciowego,
• niezdolność do utrzymania erekcji przez odpowiednio długi czas konieczny do odbycia pełnego współżycia.

Zaburzenia utrzymania wzwodu można także podzielić na łagodne, umiarkowane i głębokie. W zależności od przyczyny problemów mogą one być pierwotne i trwać od urodzenia lub wtórne (nabyte), czyli spowodowane przez inne czynniki na pewnym etapie życia. Zaburzenie erekcji może występować w różnych sytuacjach. U niektórych mężczyzn problem jest zgeneralizowany i pojawia się w każdych okolicznościach. Część osób zmaga się jednak z trudnościami wyłącznie w niektórych sytuacjach, na przykład w zależności od miejsca, czasu, partnera lub partnerki.

Jakie są przyczyny zaburzeń erekcji?

Utrzymanie wzwodu jest możliwe dzięki współdziałaniu trzech czynników organicznych – naczyniowego, nerwowego i hormonalnego, w szczególności testosteronu, prolaktyny i hormonów tarczycy. Komplikacje w obrębie któregokolwiek z tych elementów mogą skutkować zaburzeniami erekcji. Problemy mogą mieć także podłoże psychogenne. Istotną rolę odgrywają w tym przypadku zaburzenia lękowe, depresja, przewlekły stres, a także kłopoty w relacjach partnerskich. Na tej podstawie wyróżnia się trzy rodzaje przyczyn zaburzeń erekcji:

• organiczne,
• psychogenne,
• mieszane.

Najczęstszym, dotyczącym nawet 70-80% osób, źródłem problemów są choroby somatyczne. Zaburzenia erekcji spowodowane zmianami w naczyniach krwionośnych w większości przypadków są spowodowane przez takie choroby sercowo-naczyniowe jak miażdżyca, cukrzyca lub niewydolność krążenia. Problemy na tle neurogennym mogą być wynikiem przebytych urazów, nowotworów ośrodkowego układu nerwowego, chorób neurologicznych (np. stwardnienie rozsiane), a także nadużywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych.

Na zaburzenia hormonalne z kolei mogą wpływać niedobór testosteronu, przerost prostaty, choroby tarczycy, choroby nerek lub wątroby. Utrzymanie wzwodu może być również utrudnione ze względu na przyjmowanie niektórych leków. Działania niepożądane w postaci zaburzeń erekcji mogą być wywołane między innymi przez preparaty na nadciśnienie tętnicze, arytmię oraz depresję.

Kogo dotyczą zaburzenia erekcji?

Szacuje się, że zaburzenia seksualne o typie problemów ze wzwodem dotyczą nawet 150 tysięcy mężczyzn na całym świecie. Ze względu na zwiększenie średniej długości życia oraz coraz wyższą chorobowość w zakresie schorzeń cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca lub miażdżyca, z roku na rok trudności z erekcją występują u coraz większej ilości osób. Częstość zaburzeń wzrasta z wiekiem i dotyczy nawet 44% mężczyzn po 70 roku życia. To jednak nie wyklucza ich występowania w młodszym wieku.

Na zaburzenia erekcji narażeni są w szczególności mężczyźni cierpiący na niektóre choroby przewlekłe o typie naczyniowym, neurologicznym lub endokrynologicznym. Istotną funkcję pełni także prowadzony styl życia. Stosowanie używek w postaci alkoholu, papierosów czy substancji psychoaktywnych zwiększa ryzyko problemów ze wzwodem. Niekorzystnym czynnikiem jest również prowadzenie siedzącego trybu życia, nieodpowiednia dieta, otyłość oraz stres.

Problemy z erekcją - jak ich uniknąć?

Zapobieganie problemom ze wzwodem polega przede wszystkim na możliwym wyeliminowaniu przyczyn zaburzeń erekcji. Większości z nich w postaci chorób organicznych nie da się uniknąć, na część można jednak istotnie wpłynąć. Ze względu na fakt, że częstą przyczyną problemów z erekcją jest niezdrowy styl życia, warto szczególnie zadbać o zmiany w tym obszarze.

Regularne wykonywanie aktywności fizycznej oraz stosowanie zróżnicowanej diety nie tylko pozwoli utrzymać prawidłową masę ciała, ale także wpłynie pozytywnie na poprawę wydolności organizmu, krążenia krwi oraz dotlenienie tkanek. Unikanie nadwagi i otyłości ma także na celu zapobieganie powstawaniu tak zwanych chorób cywilizacyjnych, takich jak miażdżyca naczyń krwionośnych, choroba niedokrwienna serca czy cukrzyca. Prawidłowa masa ciała warunkuje także zachowanie równowagi hormonalnej, a często ma również istotny wpływ na zdrowie psychiczne.

W celu uniknięcia zaburzeń erekcji należy także ograniczyć, a najlepiej całkowicie zrezygnować z picia alkoholu, palenia tytoniu oraz stosowania innych używek. Wbrew pozorom mają one potwierdzony negatywny wpływ na odbycie satysfakcjonującego stosunku płciowego. Istotne znaczenie w profilaktyce problemu, jakim jest brak erekcji ma także unikanie stresu. Warto w miarę możliwości wyeliminować sytuacje stresogenne ze swojego życia, stosować techniki relaksacyjne, pamiętać o odpoczynku i odpowiedniej ilości snu. Jednym z najważniejszych aspektów dbania o jakość życia seksualnego jest także troska o relacje z partnerką lub partnerem. Otwarta komunikacja, brak konfliktów oraz wzajemne emocje odgrywają bardzo istotną rolę w prawidłowej erekcji.

Co robić, gdy pojawią się zaburzenia wzwodu?

Gdy pojawią się zaburzenia erekcji, w pierwszej kolejności należy dokładnie obserwować występujące problemy. Warto zwrócić uwagę, kiedy występuje niemożność osiągnięcia wzwodu, czy pojawia się w określonym czasie, miejscu, sytuacji lub w towarzystwie konkretnej osoby.

Obserwacji powinien także podlegać stopień erekcji — czy nie pojawia się ona zupełnie, występują trudności w jej utrzymaniu lub pojawia się przedwczesny wytrysk. Informacje te są niezbędne w diagnostyce zaburzeń erekcji. Warto zadbać także o zmianę stylu życia — ćwiczenia fizyczne, zbilansowaną dietę oraz odstawienie używek.

Kolejnym krokiem jest konsultacja ze specjalistą. W pierwszej kolejności można udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który na podstawie objawów skieruje do odpowiedniego diagnosty. W leczeniu zaburzeń erekcji specjalizują się przede wszystkim seksuolodzy, urolodzy, psychiatrzy oraz interniści. Ich zadaniem jest zebranie szczegółowego wywiadu oraz przeprowadzenie badań, które mają odnaleźć przyczynę zaburzeń.

W przypadku, gdy problemy pojawiają się sporadycznie lub w sytuacji, która u zdrowego mężczyzny może powodować niemożność uzyskania wzwodu (np. po spożyciu alkoholu), dalsza diagnostyka nie jest jednak konieczna.

Jakie badania należy wykonać przy zaburzeniach erekcji?

Zaburzenia erekcji wymagają szczegółowej diagnostyki w celu rozpoznania przyczyny problemów ze wzwodem. W pierwszej kolejności lekarz powinien zebrać szczegółowy wywiad, uwzględniający informacje na temat dokładnych objawów, okoliczności towarzyszących, przyjmowanych leków, chorób przewlekłych oraz relacji z partnerką lub partnerem. Rozmowa powinna zostać pogłębiona o pytania na temat obecności nocnych i porannych wzwodów. Ich występowanie może sugerować udział czynników psychogennych w zaburzeniach erekcji. Do oceny problemów ze wzwodem stosowane są także specjalne skale, między innymi skala twardości członka oraz kwestionariusz do oceny życia płciowego mężczyzny.

Kolejnym elementem diagnostyki jest badanie fizykalne. Rozpoczyna się od standardowej w praktyce lekarza rodzinnego kontroli jamy ustnej, tarczycy, węzłów chłonnych, osłuchiwania klatki piersiowej oraz palpacji jamy brzusznej. Powinno zostać poszerzone o badania okolicy moczowo-płciowej — sprawdzenie czucia, odprowadzenie napletka poza żołądź prącia, ocenę węzłów chłonnych pachwinowych, a także badanie wielkości, bolesności oraz przesuwalności jąder względem moszny. Lekarz powinien także wykonać dodatkowe procedury diagnostyczne, takie jak pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie per rectum czy EKG, a w razie konieczności przeprowadzić badanie innych układów.

Istotnym elementem są także badania laboratoryjne. Mogą one obejmować między innymi:

• morfologię krwi,
• stężenie glukozy,
• lipidogram,
• próby wątrobowe,
• próby nerkowe,
• elektrolity,
• stężenie hormonów tarczycy (TSH, fT3, fT4),
• poziom testosteronu,
• stężenie hormonów PRL, LH, FSH,
• stężenie PSA (antygen swoisty dla prostaty),
• badanie ogólne moczu.

W razie konieczności lekarz powinien zlecić dodatkowe badania lub skierować do odpowiedniego specjalisty.

Jak wygląda leczenie zaburzeń erekcji?

Zaburzenia erekcji mogą być leczone wieloma metodami w zależności od przyczyny. Podstawą terapii jest rozpoznanie i leczenie choroby podstawowej, która powoduje niemożność utrzymania erekcji. Nieodłącznym elementem jest także zmiana stylu życia — wprowadzenie aktywności fizycznej, zbilansowanej diety, zrezygnowanie z picia alkoholu, palenia papierosów i stosowania innych używek.

Ponadto słaba erekcja może być leczona z wykorzystaniem farmakoterapii, aparatów próżniowych, chirurgii oraz psychoterapii. Metody te mogą być stosowane wspólnie lub każda osobno. Leczenie farmakologiczne w pierwszym etapie uwzględnia inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (PDE-5) oraz leki hormonalne. Odbycie satysfakcjonującego stosunku płciowego może być też wspomagane tak zwanym aparatem próżniowym. Urządzenie powoduje napływ krwi do ciał jamistych prącia i ich obrzęk, co wywołuje wzwód penisa. Metoda ta jest skuteczna niezależnie od przyczyny zaburzeń erekcji, należy jednak zachować środki bezpieczeństwa przy jej stosowaniu.

W przypadku zaburzeń erekcji spowodowanych czynnikami psychogennymi istotną rolę w leczeniu pełni psychoterapia. Jest ona oparta na edukacji seksualnej, treningu umiejętności seksualnych i nauce komunikacji partnerskiej. Terapia prowadzona w indywidualnie dostosowanym nurcie znacznie poprawia sprawność seksualną oraz satysfakcję ze współżycia. W szczególnych przypadkach zastosowane może być leczenie chirurgiczne. Polega ono na wszczepieniu protez prącia — mechanicznych lub hydraulicznych, lub udrożnieniu naczyń członka.

Leki na zaburzenia erekcji

Podstawą leczenia farmakologicznego są inhibitory PDE-5. Do tej grupy leków należy najpowszechniej stosowany Sildenafil, a także Tadalafil, Wardenafil i Awanafil. Ich skuteczność działania oraz bezpieczeństwo stosowania w chorobach sercowo-naczyniowych zostały potwierdzone licznymi badaniami. Warto jednak pamiętać, że jak każdy farmaceutyk mogą wywoływać pewne objawy niepożądane, między innymi ból głowy, priapizm (długotrwały, bolesny wzwód członka), obniżenie ciśnienia tętniczego krwi czy zaburzenia widzenia. Lek należy przyjąć przed planowanym stosunkiem.

W zależności od przypadku leczenie może być uzupełnione o inne farmaceutyki, między innymi leki przeciwdepresyjne, takie jak Trazodon lub Bupropion, a także hormonalne w postaci testosteronu. Leczenie farmakologiczne może być także podawane w postaci zastrzyków do ciał jamistych za pomocą preparatu Alprostadyl. Metoda ta jest stosowana w szczególności u pacjentów z wyjątkowo nasilonymi objawami.

Działanie leków na zaburzenia wzwodu

Działanie inhibitorów PDE-5 polega na hamowaniu enzymu, który ma za zadanie rozkład związku nazywanego cGMP. Prowadzi to do rozluźnienia tętniczek doprowadzających krew do prącia oraz zatok naczyniowych ciał jamistych, a w konsekwencji powoduje wzwód. Co ważne, leki te są skuteczne wyłącznie w skojarzeniu z podnieceniem seksualnym. Same w sobie nie wywołają erekcji. W przeciwieństwie do inhibitorów PDE-5 iniekcje z alprostadylem nie wymaga stymulacji seksualnej, aby doprowadzić do pełnego wzwodu.

FAQ

Źródła:

1. https://www.mp.pl/pacjent/seksuologia/zaburzenia-seksualne/u-mezczyzn/92036,zaburzenia-erekcji
2. https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/170576,zaburzenia-erekcji-w-praktyce-lekarza-rodzinnego,1
3. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0095454319300090?via%3Dihub
4. https://academic.oup.com/pmj/article/93/1105/679/6984456?login=false
5. https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/e/erectile-dysfunction-(ed)