Grzybica pochwy: objawy, przyczyny i sposoby leczenia infekcji

Czym jest grzybica pochwy?

Grzybica, a inaczej kandydoza lub drożdżyca pochwy to infekcja spowodowana nadmiernym namnażaniem się grzybów z rodzaju Candida. W zdrowym organizmie zachowana jest równowaga między dobrymi bakteriami kwasu mlekowego oraz wspomnianymi grzybami, które naturalnie bytują w mikroflorze pochwy. W sytuacji, gdy dojdzie do zaburzenia tej równowagi poprzez zwiększenie ilości grzybów, rozwija się zapalenie, które objawia się swędzeniem, zaczerwienieniem oraz pojawieniem się białej, serowatej wydzieliny.

Najczęstsze objawy grzybicy pochwy

Każdy rodzaj infekcji intymnej, zarówno grzybica, jak i bakteryjne zapalenie pochwy dają charakterystyczne objawy, dzięki którym można je odróżnić. W przypadku grzybiczego zakażenia dróg rodnych do najczęściej zgłaszanych symptomów należą:

• uporczywy świąd i pieczenie pochwy i sromu;
• gęsta, biała, serowata wydzielina bez nieprzyjemnego zapachu;
• zaczerwienienie pochwy;
• obrzęk warg sromowych;
• pieczenie w trakcie oddawania moczu;
• małe rozcięcia i pęknięcia skóry sromu z powodów delikatnej skóry w obrębie narządu rodnego;
• uczucie bolesności w miejscach intymnych;
• pieczenie, ból podczas stosunku seksualnego.

Objawy grzybicy pochwy nigdy nie powinny być bagatelizowane i jak najszybciej należy skonsultować je z lekarzem ginekologiem, który postawi odpowiednią diagnozę i wdroży skuteczne leczenie.

Grzybica pochwy - przyczyny

W sytuacji, gdy naturalna równowaga flory bakteryjnej w pochwie zostanie zaburzona, grzyby z rodzaju Candida znajdują tam idealne środowisko do namnażania. Jedną z głównych przyczyn choroby jest przyjmowanie antybiotyków w celu leczenia różnych infekcji w organizmie. Antybiotyki zabijają nie tylko chorobotwórcze bakterie, ale również te „dobre” - głównie pałeczki kwasu mlekowego, które utrzymują prawidłowe, kwaśne środowisko pochwy oraz zapobiegają zakażeniom poprzez produkcję czynników przeciwzapalnych. Wyeliminowanie tych bakterii w trakcie antybiotykoterapii prowadzi do zmian pH i rozwoju grzybicy pochwy i sromu.

Kolejnymi czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu kandydozy pochwy są ciąża i zmiany hormonalne zachodzące w tym okresie. Podczas ciąży dochodzi do zwiększenia stężenia estrogenów oraz glikogenu w wydzielinie pochwowej co sprawia, że staje się ona środowiskiem korzystnym dla rozwoju grzybów. Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych również wpływa na poziom hormonów w sposób podobny do ciąży, dlatego kobiety podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej są bardziej narażone na epizody infekcji grzybiczej. Niebezpieczeństwo zachorowania na kandydozę dotyczy także cukrzyków. Wysoki poziom cukru we krwi wpływa na mikroflorę bakteryjną w pochwie, co może zwiększyć ryzyko infekcji grzybiczej. Bardziej podatne na grzybicze zapalenie pochwy są także kobiety z osłabionym układem odpornościowym. Osoby zakażone wirusem HIV, z chorobą AIDS, czy przyjmujące leki immunosupresyjne, mają zmniejszoną zdolność organizmu do zwalczania infekcji, w tym grzybicy pochwy. Osoby poddawane chemioterapii lub radioterapii również narażone są na spadek odporności, co sprawia, że grzybica rozwija się u nich częściej.

Jak można zarazić się infekcją grzybiczą pochwy?

Grzybica pochwy rozwija się po kontakcie z grzybem Candida, który jest przyczyną infekcji. Można się nią zarazić podczas stosunku płciowego, jeśli partner ma grzybicę na żołędzi penisa. Choć nie jest to częsta droga zakażenia, warto pamiętać o stosowaniu prezerwatyw, które minimalizują ryzyko zakażenia.

Ponadto wspomniany rodzaj grzybów może przetrwać na powierzchniach, takich jak ręczniki, bielizna czy pościel. Używanie wspólnych ręczników czy niezmienianie bielizny może skutkować pojawieniem się infekcji. Częste korzystanie z basenów i jacuzzi również może być przyczyną zarażenia grzybicą pochwy, ponieważ woda w takich miejscach często jest siedliskiem różnych drobnoustrojów. Należy pamiętać, aby przed wejściem i po wyjściu z basenu wziąć prysznic, a szczególną uwagę zwrócić na dokładne umycie miejsc intymnych.

Jak leczyć grzybicę pochwy?

Leczenie zakażeń grzybiczych pochwy polega na stosowaniu leków zawierających substancje przeciwgrzybicze, m.in. klotrimazol, mikonazol czy flukonazol. Środki te są dostępne w różnych formach, takich jak kremy do smarowania miejsc intymnych, tabletki lub globulki dopochwowe, czy leki doustne. Wybór konkretnego preparatu, dawka i długość terapii zależy od stopnia nasilenia infekcji i rodzaju grzyba. Ważne jest, aby przestrzegać zaleceń lekarskich i nie przerywać kuracji przed jej zakończeniem, nawet jeśli objawy ustąpią.

Pacjentki podczas leczenia powinny także unikać noszenia ciasnej bielizny, dbać o higienę i unikać stosowania drażniących środków do mycia okolic intymnych. Jeśli objawy nie ustępują po zakończeniu terapii lub nawracają, konieczna jest ponowna konsultacja z lekarzem w celu wykonania dodatkowych badań i dostosowania leczenia. Partner seksualny nie zawsze musi być poddany leczeniu, ale w przypadku nawracających infekcji, lekarz może zalecić takie postępowanie.

Jakie badania na grzybicę pochwy?

Kluczowe znaczenie diagnostyczne w podejrzeniu kandydozy pochwy mają badania mikrobiologiczne. Lekarz podczas badania ginekologicznego może mieć wątpliwości co do diagnozy, dlatego u wielu pacjentek wykonuje się dodatkowe badania, takie jak wymaz z pochwy, aby potwierdzić, że mamy do czynienia z grzybicą.

Podczas wziernikowania ginekolog pobiera próbkę wydzieliny za pomocą cienkiego patyczka, która następnie poddawana jest analizie mikroskopowej. W celu identyfikacji rodzaju drożdżaków oraz oceny oporności grzybów na antybiotyki wykonuje się dodatkowo posiew z antybiogramem, dzięki któremu można dobrać skuteczne leczenie. Warto pamiętać, że na około 2 dni przed pobraniem próbki do badania mikroskopowego wymazu, należy powstrzymać się od wykonywania irygacji pochwy, współżycia, a ponadto nie powinno stosować się preparatów dopochwowych.

Leki na grzybicę pochwy

W leczeniu grzybicy pochwy stosuje się substancje przeciwgrzybicze zawarte w różnego rodzaju formach aplikacyjnych. Najczęściej stosowane są: tabletki, kremy lub globulki dopochwowe, kremy i maści do stosowania miejscowego oraz tabletki doustne. Leki przeciwgrzybicze stosowane w leczeniu grzybic pochwy dzielimy na: Wśród preparatów, które skutecznie zwalczają infekcję grzybiczą pochwy, znajdują się m.in.:

Grzybica pochwy w ciąży i w okresie laktacji

U kobiet ciężarnych występuje dwukrotnie większe ryzyko rozwoju grzybicy pochwy ze względu na zmiany hormonalne, które zachodzą w organizmie w tym szczególnym okresie. W trakcie ciąży zwiększa się ilość estrogenów i glukagonu w wydzielinie pochwowej, co ułatwia grzybom namnażanie i powoduje rozwój stanu zapalnego. Objawów kandydozy nie należy bagatelizować i powinno się niezwłocznie udać na wizytę do ginekologa, ponieważ dla dobra matki i dziecka wszystkie infekcje intymne w ciąży muszą być leczone pod kontrolą lekarską.

Leczenie grzybicy pochwy w ciąży polega na stosowaniu środków przeciwgrzybiczych w postaci globulek dopochwowych lub różnego rodzaju kremów i maści zawierających klotrimazol, natamycynę lub nystatynę. Nie wszystkie substancje zawarte w lekach na grzybicę są bezpieczne podczas ciąży, dlatego nie należy dobierać kuracji na własną rękę. Bardzo ważne jest, aby przestrzegać się przed grzybicą pochwy w trakcie porodu siłami natury, ponieważ istnieje ryzyko, że dziecko zarazi się drożdżakami od matki, a to może skutkować rozwojem pleśniawek w jamie ustnej i przewodzie pokarmowym, a nawet powodować grzybicę dróg oddechowych i zapalenie płuc. Grzybica pochwy częściej dotyka również kobiety podczas laktacji. Nie jest to jednak powód, by przerywać karmienie piersią, ponieważ zakażenie nie wpływa na jakość mleka. Warto jednak jak najszybciej wyleczyć kandydozę, aby pozbyć się nieprzyjemnych objawów. Przed rozpoczęciem leczenia należy skonsultować się z ginekologiem, który przepisze bezpieczne dla kobiet karmiących preparaty, zawierające klotrimazol, mikonazol czy nystatynę.

Nawracająca grzybica pochwy

Nawracająca grzybica pochwy to stan, w którym epizody infekcji pochwy wywołanej grzybami powracają przynajmniej 4 razy w ciągu roku w przypadku wcześniejszego stosowania antybiotykoterapii lub 3 razy w roku, jeśli antybiotyki nie były przyjmowane. Ten problem może dotknąć kobiety w różnym wieku, ale częściej występuje u aktywnych seksualnie przedstawicielek płci żeńskiej w wieku rozrodczym. Na nawracającą grzybicę pochwy narażone są w szczególności osoby z obniżoną odpornością, otyłością, a także kobiety w ciąży oraz po zabiegu histerektomii. Inne istotne czynniki predysponujące do nawracającej grzybicy pochwy to stosowanie długotrwałej antybiotykoterapii i sterydoterapii, podwyższony poziom glukozy we krwi, zaburzenia hormonalne, niewłaściwa higiena w okolicach intymnych, noszenie niewłaściwej bielizny, obecność nowotworów złośliwych (rak sromu, pochwy, szyjki macicy), zaburzenia wagi oraz dieta uboga w substancje odżywcze, a zwłaszcza witaminy z grupy B.

Wszystkie te czynniki mogą wpłynąć na zaburzenie naturalnej równowagi mikroflory pochwy i sprzyjać nawrotom grzybicy. Dlatego ważne jest, aby podejmować odpowiednie środki ostrożności i konsultować objawy z ginekologiem w celu zapobiegania nawracającym infekcjom grzybiczym narządów rodnych, ponieważ mogą one prowadzić do poważnych powikłań.

Leczenie nawracającej grzybicy pochwy

Leczenie nawracającej grzybicy pochwy wymaga kompleksowego podejścia i konsultacji ginekologicznej, podczas której lekarz może zlecić dodatkowe testy, takie jak biocenoza pochwy, cytologia lub wymaz z pochwy na posiew, aby postawić właściwą diagnozę. Terapia najczęściej obejmuje stosowanie środków przeciwgrzybiczych w formie dopochwowych lub doustnych leków, często w połączeniu z maściami na miejsca intymne. Konieczne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich i kontynuowanie terapii przez cały określony okres, nawet jeśli objawy ustąpią, aby uniknąć nawrotu infekcji. Istotne jest także, aby partner seksualny również przeszedł leczenie, nawet jeśli nie wykazuje objawów zakażenia. Po zakończeniu terapii warto ponownie pójść do ginekologa w celu kontroli i upewnienia się, że problem został skutecznie rozwiązany.

Zapobieganie grzybicy pochwy

Nie istnieje idealny sposób, który w stu procentach zapobiegłby rozwojowi grzybicy pochwy, ale warto podjąć działania, aby zminimalizować ryzyko zakażenia.

FAQ

Źródła

• pochodne azolowe: klotrimazol, flukonazol, mikonazol, itrakonazol, ekonazol, butokonazol, izokonazol;
• antybiotyki polienowe: nystatyna, natamycyna;
• pochodna nitrofuranu: nifuratel.
• Clotrimazolum GSK;
• Pimafucin;
• Nystatyna VP;
• Gynazol;
• Mycosyst;
• Flucofast;
• Fluconazolum Aflofarm;
• Gyno-Femidazol;
• Itrax;
• Gyno-Pevaryl 150;
• Izovag.
• dbanie o odpowiednią higienę intymną - należy zwracać szczególną uwagę na prawidłowe mycie i stosowanie odpowiednich środków do pielęgnacji okolic intymnych, ponieważ niektóre płyny myjące mogą zaburzać prawidłowe pH wewnątrz narządu rodnego i prowadzić do namnażania drobnoustrojów, a w związku z tym zapalenia pochwy i sromu;
• noszenie odpowiedniej bielizny i ubrań - dla prawidłowej higieny intymnej bardzo istotne jest także, aby na co dzień zakładać przewiewną bieliznę, np. bawełnianą oraz unikać ciasnych spodni, ponieważ ich noszenie może sprzyjać powstaniu wilgotnego i ciepłego środowiska, korzystnego dla rozwoju drożdżaków;
• zdrowa dieta - cukier jest pożywką dla grzybów, dlatego warto ograniczyć spożycie słodyczy, a zamiast nich wzbogacić codzienną dietę o naturalne probiotyki, takie jak jogurty naturalne, kefiry czy kiszonki;
• suplementacja probiotyków - probiotyki ginekologiczne w postaci globulek dopochwowych stosuje się w profilaktyce infekcji intymnych, pozytywnie wpływają one na mikroflorę pochwy, szczególnie u kobiet z tendencją do nawrotów grzybicy;
• bezpieczne zachowania seksualne - stosowanie prezerwatyw jest sposobem na uniknięcie zarażenia grzybicą od potencjalnie zakażonego partnera.

1. Workowski K. A., Bolan G. A., Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, Centers for Disease Control and Prevention, 2015.
2. Bręborowicz G., Położnictwo i Ginekologia.Tom 1, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020.
3. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące etiopatogenezy i leczenia nawrotowej postaci drożdżakowego zapalenia pochwy i sromu, „Ginekologia Polska” 2011, 82, s. 869-873.