Antykoncepcja bez recepty — sposoby na antykoncepcję bez wizyty u ginekologa

Antykoncepcja bez recepty — czy jest możliwa?

Stosowanie antykoncepcji bez recepty jest jak najbardziej możliwe. Recepta jest wymagana wyłącznie w przypadku stosowania środków hormonalnych takich jak tabletki, plastry antykoncepcyjne czy krążki dopochwowe. Istnieją jednak również inne środki antykoncepcyjne, które można bez problemu kupić bez recepty. Należą do nich przede wszystkim różnego rodzaju środki barierowe (prezerwatywy dla mężczyzn, prezerwatywy dla kobiet, kapturki naszyjkowe, błony dopochwowe) i preparaty plemnikobójcze (globulki dopochwowe, żele, pianki, kremy, tampony).

Czy istnieją tabletki antykoncepcyjne bez recepty?

W Polsce nie ma w sprzedaży tabletek antykoncepcyjnych bez recepty, ponieważ wszystkie tabletki antykoncepcyjne zawierają w swoim składzie hormony. Podobnie jak inne leki hormonalne, ta metoda antykoncepcji wymaga więc konsultacji z lekarzem. Podaż hormonów płciowych ma wpływ nie tylko na płodność, ale również na funkcjonowanie całego organizmu kobiety, dlatego antykoncepcję hormonalną można stosować tylko pod nadzorem specjalisty.

Sposoby na antykoncepcję bez recepty

Wśród dostępnych opcji istnieją takie, które pozwalają uniknąć formalności związanych wizytą lekarską. Przyjrzyjmy się bliżej, jakie są dostępne sposoby na antykoncepcję bez recepty, które mogą stanowić efektywne rozwiązania dla osób poszukujących alternatywy dla metody hormonalnej.

Antykoncepcja bez recepty — prezerwatywy męskie

Antykoncepcja mechaniczna z użyciem prezerwatyw to nadal najpopularniejsza forma antykoncepcji bez recepty i w zasadzie jedyna stosowana przez mężczyzn. Rolą prezerwatywy jest uniemożliwienie przedostania się plemników do pochwy partnerki podczas wytrysku. Na rynku dostępne są różne postaci prezerwatywy, w tym kondomy nawilżane, przedłużające stosunek, wzmacniane czy nielateksowe.

Ogromną zaletą prezerwatywy męskiej jest ochrona przed chorobami wenerycznymi, łatwość stosowania, brak wpływu na płodność kobiet i mężczyzn, duża dostępność i stosunkowo niska cena. Do minusów tej formy antykoncepcji należy natomiast ryzyko reakcji alergicznych oraz zmniejszenie satysfakcji ze stosunku.

Antykoncepcja bez recepty — prezerwatywy dla kobiet (femidomy)

Mechaniczne środki antykoncepcyjne, z których korzystają niektóre panie, to femidomy. Podobnie jak męskie prezerwatywy, są one zbudowane z elastycznej gumy i stanowią barierę chroniącą przed przenikaniem nasienia do pochwy, a także zabezpieczenie przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Zakłada się je szczelnie w taki sposób, aby zapobiec kontaktowi plemników z ujściem zewnętrznym szyjki macicy. Są zdecydowanie mniej popularne niż prezerwatywy dla mężczyzn.

Antykoncepcja bez recepty — błona dopochwowa (diafragma) i kapturki naszyjkowe

Metody mechaniczne to również błony dopochwowe i kapturki naszyjkowe. Najczęściej są one wykonane z elastycznego silikonu, dzięki czemu dostosowują się do kształtu pochwy i są proste w założeniu. Błonę dopochwową zakłada się między tylnym sklepieniem a przednią ścianą pochwy, natomiast kapturek naszyjkowy bezpośrednio na szyjkę macicy.

Należy pamiętać, że błonę dopochwową lub kapturek usuwa się z dróg rodnych dopiero po kilku godzinach po stosunku. Następnie należy je dokładnie umyć i pozostawić do kolejnego użycia. Zaletą tego środka antykoncepcji jest brak trwałego wpływu na płodność i organizm kobiety, a także niska cena i dyskrecja. Niestety nie zabezpiecza on jednak przed chorobami wenerycznymi.

Antykoncepcja bez recepty — globulki dopochwowe

Globulki dopochwowe to środki antykoncepcyjne bez recepty o działaniu plemnikobójczym. Zawierają w swoim składzie spermicydy, czyli związki zabijające plemniki. Należą do nich nonoksynol-9, nonoksynol-10 oraz oktosynol. Globulkę należy wprowadzić do pochwy na około 20-30 minut przed stosunkiem.

Ta metoda antykoncepcji jest jednak obarczona wieloma wadami, spośród których najważniejszą wydaje się ryzyko podrażnienia pochwy, co z kolei zwiększa ryzyko zakażenia wirusem HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Obecnie w naszym kraju nie są dostępne w sprzedaży żadne tego typu preparaty.

Antykoncepcja bez recepty — wkładki domaciczne

Na polskim rynku dostępnych jest wiele wkładek domacicznych, spośród których większość to preparaty hormonalne. Zabezpieczają przed niechcianą ciążę poprzez stopniowe uwalnianie lewonorgestrelu przez kilka lat. Podobnie jak w przypadku innych rodzajów antykoncepcji hormonalnej, ten typ wkładki jest wydawany na receptę.

Bez recepty dostępne są natomiast wkładki miedziane, których działanie opiera się na mechanicznym drażnieniu macicy, upośledzaniu ruchów plemników i wywoływaniu miejscowego stanu zapalnego. W efekcie zapłodnienie komórki jajowej jest znacznie utrudnione. Jednocześnie ta metoda nie zaburza gospodarki hormonalnej, a więc nie stanowi dodatkowego obciążenia dla organizmu kobiety. Mimo że wkładkę domaciczną wykonaną z miedzi można kupić bez recepty, w celu jej założenia należy umówić się z lekarzem ginekologiem. U niektórych kobiet może wystąpić reakcja alergiczna na miedź zawartą we wkładce.

Antykoncepcja bez recepty — skuteczność

Do oceny skuteczności metod antykoncepcyjnych służy wskaźnik Pearla. Określa on liczbę nieplanowanych ciąż w ciągu roku na 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji. Niższa wartość wskaźnika oznacza większą skuteczność antykoncepcji, czyli mniejsze ryzyko niechcianej ciąży. Trzeba podkreślić, że istnieją spore rozbieżności między wartościami wskaźnika Pearla w zależności od źródeł. Często wymienia się również 2 wartości — najniższą spodziewaną (tj. przy idealnym stosowaniu) oraz rzeczywistą (tj. przy niedokładnym stosowaniu). Poniżej przedstawione są zakresy obejmujące obie te wartości:

• prezerwatywy męskie: 2-13
• prezerwatywy dla kobiet: 5-21
• błony dopochwowe: 6-12
• kapturki naszyjkowe: 9-20
• środki plemnikobójcze: 2-30
• wkładka domaciczna miedziana: 0,6-0,8
• metody naturalne: 1-20.5
• stosunek przerywany: 4-20

Dla porównania prawidłowo stosowane środki hormonalne w większości odznaczają się skutecznością na poziomie poniżej 1, co jest bez wątpienia ich ogromną zaletą.

Czy istnieją naturalne metody antykoncepcji?

Naturalne metody antykoncepcji polegają na obserwacji zmian fizjologicznych zachodzących wraz z postępem cyklu miesiączkowego. Opierają się na podstawowym założeniu, że czas przeżycia komórki jajowej wynosi 24-48 godzin, natomiast plemnik jest zdolny do zapłodnienia przez 2-6 dni. Na podstawie obserwacji śluzu z szyjki macicy, pomiarów temperatury lub wyliczeń z kalendarzyka miesiączkowego kobieta jest w stanie określić, kiedy występują u niej dni płodne i w tym okresie powstrzymać się od współżycia.

Jest to metoda całkowicie nieinwazyjna, której skuteczność zależy jednak od bardzo wielu zmiennych. Sprawdza się wyłącznie w stałych związkach oraz w przypadku regularnych cykli miesiączkowych, ustabilizowanego trybu życia oraz niewystępowania infekcji dróg płciowych lub układu moczowego. Skuteczność naturalnych metod antykoncepcji jest niska, przy czym metoda termiczna oraz objawowo-termiczna wydają się bardziej precyzyjne, niż kalendarzowa i śluzowa.

Jaka antykoncepcja bez recepty chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową?

Niektóre metody antykoncepcyjne poza niechcianą ciążą chronią również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, do których zaliczamy między innymi kiłę, rzeżączkę, AIDS, kłykciny kończyste (HPV), zakażenia bakteriami z rodzaju Chlamydia, Mycoplasma i Ureaplasma, grzybicę oraz rzęsistkowicę. Niektóre z nich, jak chociażby infekcja krętkiem kiły czy wirusem HIV, mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia lub życia.

Do zakażenia dochodzi najczęściej wskutek przenikania patogenów przez uszkodzoną lub nieuszkodzoną błonę śluzową, lub kontaktu z zakaźną wydzieliną. Metoda antykoncepcji pozwalająca uniknąć chorób wenerycznych to mechaniczne środki barierowe, czyli prezerwatywy. Pamiętajmy, że doustne środki antykoncepcyjne nie zabezpieczają przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, dlatego należy używać prezerwatywy jako dodatkowego zabezpieczenia.

Dlaczego środki antykoncepcji hormonalnej są dostępne wyłącznie na receptę?

Tabletki antykoncepcyjne i inne hormonalne środki antykoncepcyjne można kupić tylko na receptę ze względów bezpieczeństwa. Trzeba zdawać sobie sprawę, że stosowanie preparatów antykoncepcji hormonalnej nie jest obojętne dla kobiecego organizmu. Estrogeny i progestageny zawarte w ich składzie mają wpływ na wiele procesów fizjologicznych, w tym na układ krążenia, gospodarkę węglowodanową, pracę wątroby, czynność dróg żółciowych, oraz gospodarkę lipidową. Ich niekontrolowane przyjmowanie może prowadzić do szeregu groźnych powikłań. Z tego powodu antykoncepcja hormonalna powinna być zawsze stosowana według przepisu lekarza.

Przed wypisaniem recepty lekarz zbiera niezbędny wywiad obejmujący między innymi aktualne dolegliwości, choroby przewlekłe, przyjmowane leki i alergie. Konieczne jest również wykluczenie przeciwwskazań do antykoncepcji hormonalnej. W przypadku ich występowania dobrym rozwiązaniem mogą okazać się środki antykoncepcyjne bez recepty.

Antykoncepcja hormonalna jest przeciwwskazana w następujących przypadkach:

• ciąża lub niewykluczona możliwość ciąży;
• niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych;
• nowotwory estrogenozależne (rak piersi, rak trzonu macicy);
• zakrzepica żył głębokich;
• zatorowość płucna;
• choroba wieńcowa;
• choroby zastawek serca;
• przebyta choroba naczyń mózgowych (udar mózgu, przemijający incydent niedokrwienny);
• nieleczone lub źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze;
• znaczna hipercholesterolemia lub hipertriglicerydemia;
• wrodzone zaburzenia krzepnięcia (np. mutacja Leiden, mutacja genu protrombiny);
• zespół antyfosfolipidowy;
• choroby wątroby (marskość, nowotwór);
• palenie tytoniu przez kobiety w wieku powyżej 35 r.ż.;
• długotrwałe unieruchomienie po operacji;
• przebyte bakteryjne zapalenie wsierdzia;
• migrena z aurą;
• objawowe choroby pęcherza moczowego.

FAQ