Żółty katar — o jakiej infekcji świadczy? Jak pozbyć się żółtego kataru?

Jak powstaje katar?

Katar jest wynikiem nadmiernej produkcji wydzieliny w jamie nosowej w odpowiedzi na kontakt z patogenami. Błona śluzowa nosa produkuje surowiczo-białkowy płyn, którego główną rolą jest wychwytywanie drobnoustrojów, takich jak wirusy i bakterie, alergenów oraz zanieczyszczeń przedostających się wraz z wdychanym powietrzem. Ponadto powietrze podlegające kontaktowi z wydzieliną błony śluzowej ulega nawilżeniu i ogrzaniu. Podobną rolę odgrywają zatoki przynosowe.

Wynikiem kontaktu obcych antygenów z komórkami układu odpornościowego jest wyzwolenie reakcji zapalnej organizmu. Ma ona na celu jak najszybsze usunięcie drobnoustrojów lub alergenów i ograniczenie zapalenia do miejsca ich wniknięcia. W jej przebiegu dochodzi do wydzielania mediatorów prozapalnych, które pobudzają śluzówkę do produkcji wydzieliny. Mimo swojej uciążliwości katar pełni więc bardzo ważną funkcję ochronną — stanowi zabezpieczenie przed przenikaniem szkodliwych cząstek do dolnych dróg oddechowych.

Żółty katar — jak wygląda?

Ten typ kataru najczęściej przyjmuje postać obfitej, żółtej lub żółtozielonej wydzieliny o mocno zagęszczonej konsystencji. Towarzyszące mu przekrwienie błony śluzowej nosa utrudnia oddychanie i skuteczne oczyszczanie nosa. Żółty gęsty katar zazwyczaj współwystępuje z innymi objawami z górnych dróg oddechowych. Podrażnienie błony śluzowej może prowadzić do kichania, świądu i zaburzeń węchu.

Żółty katar — jaki rodzaj infekcji oznacza?

Żółty katar zawsze oznacza, że w górnych drogach oddechowych toczy się pewien proces zapalny. W pierwszej kolejności żółty kolor wydzieliny z nosa może wynikać z dużej aktywności leukocytów, czyli białych krwinek będących jednym z filarów odpowiedzi przeciwbakteryjnej. Taki katar często pojawia się również w przebiegu przewlekłych infekcji zatok przynosowych, w przypadku alergii oddechowej lub w późniejszym etapie ostrych zakażeń wirusowych, kiedy wydzielina ulega znacznemu zagęszczeniu.

Mimo swojej uciążliwości katar pełni bardzo ważną funkcję ochronną — stanowi zabezpieczenie przed przenikaniem szkodliwych cząstek do dolnych dróg oddechowych.

Ostry nieżyt nosa — infekcja bakteryjna

Wydzielina z nosa o żółtym zabarwieniu to podstawowy objaw wskazujący na ostry nieżyt nosa. Jest to stan zapalny błony śluzowej nosa spowodowany podrażnieniem lub uszkodzeniem komórek nabłonkowych. Przy tej postaci kataru najczęściej myśli się o infekcji bakteryjnej.

Jama nosowa to bardzo częste wrota zakażenia dla bakterii przenoszonych drogą kropelkową, takich jak popularne w naszej populacji Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis czy Streptococcus pneumoniae. Dodatkowym objawem przemawiającym za zakażeniem bakteryjnym jest nieprzyjemny zapach. Ropny katar to bardzo niepokojący symptom, który powinien skłonić nas do wizyty u lekarza.

Ostry nieżyt nosa — katar wirusowy

Najnowsze badania wskazują, że sam żółty kolor kataru nie jest wystarczającym objawem infekcji pozwalającym na rozpoznanie zakażenia bakteryjnego. Infekcja wirusowa również może dawać taki objaw. W szczególności można zaobserwować go po kilku dniach. Początkowo katar wirusowy jest na ogół jasny, wodnisty i przezroczysty, jednak w miarę trwania choroby wydzielina ma tendencję do gęstnienia.

Najczęstsze patogeny wirusowe wywołujące stan zapalny śluzówki nosa to rhinowirusy, adenowirusy, koronawirusy, wirus grypy oraz wirus paragrypy.

Ostre zapalenie zatok przynosowych

Inną jednostką chorobową, w której występuje żółty katar, jest zapalenie zatok. Zapaleniu zatok sprzyjają nieprawidłowości anatomiczne w budowie nosa takie jak skrzywienie przegrody, polipy nosa, małżowina puszkowa (concha bullosa) i wszelkie inne anomalie kanałów nosa. Infekcja zatok w ponad połowie przypadków rozwija się na podłożu zakażenia wirusowego. Zajęcie zatok przez bakterie częściej następuje w wyniku wtórnego nadkażenia błony śluzowej, która została już wcześniej zainfekowana przez wirusy.

Główny objaw zapalenia zatok to gęsty żółty katar. Katar zatokowy bardzo często ma on charakter zalegającej wydzieliny, której usunięcie jest utrudnione ze względu na obrzmienie błony śluzowej nosa. Oprócz tego zapalenie może wyzwolić u pacjenta bolesność uciskową w rzucie zatok, ból głowy, zaburzenia węchu, ból ucha i uczucie zatkanego nosa. Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła wywołuje nieprzyjemny smak i podrażnia błonę śluzową gardła, wywołując chrypkę i kaszel.

Alergiczny nieżyt nosa

Katar alergiczny jest najczęstszą przyczyną przewlekłego nieżytu nosa i stanowi bardzo powszechną przypadłość. Szacuje się, że problem dotyczy ponad 25% populacji, w tym częściej dzieci i osób mieszkających w miastach. Katar związany z alergią jest zazwyczaj wywoływany przez pyłki drzew, krzewów lub traw, sierść zwierząt domowych, alergeny środowiska zawodowego, a rzadziej przez alergeny zawarte w pokarmach i lekach. Nieżyt nosa rozwija się wskutek pojawienia się na błonie śluzowej nosa substancji alergizującej i wyzwolenia natychmiastowej reakcji immunologicznej zależnej od przeciwciał IgE. Histamina uwalniana z komórek tucznych pobudza gruczoły śluzowe do produkcji dużych ilości wydzieliny. Rozszerza również naczynia krwionośne i zwiększa ich przepuszczalność.

Typowy katar sienny to przede wszystkim obfita, przezroczysta wydzielina z nosa oraz zatkany nos. Do objawów współwystępujących należą często świąd nosa i oczu, kichanie, ból głowy i drażliwość. Przewlekły katar alergiczny jest wynikiem przedłużonej ekspozycji na alergeny. Wielokrotnie potwierdzono, że ma negatywny wpływ na samopoczucie, jakość snu ogólny stan zdrowia oraz wyniki w pracy i szkole.

Żółty katar u dziecka i niemowlaka

Żółta wydzielina z nosa u niemowlęcia lub dziecka to objaw, który nie powinien być bagatelizowany. Organizm małego dziecka jest pod wieloma względami gorzej przygotowany do walki z drobnoustrojami. Za zwiększoną podatność dzieci na zakażenia odpowiadają przede wszystkim nie w pełni wykształcona odporność oraz niedojrzały układ oddechowy. U mniejszych pacjentów istnieje też znacznie wyższe ryzyko powikłań, takich jak zapalenie ucha, zapalenie trąbki słuchowej, zapalenie zatok czy przerost błony śluzowej nosa. Trzeba przy tym zdawać sobie sprawę, że objawy wikłającej się infekcji u dzieci są dużo mniej specyficzne niż u dorosłych.

Z żółtym katarem u dziecka mamy najczęściej do czynienia w przypadku przeziębienia wywołanego przez wirusową infekcję górnych dróg oddechowych. Pacjenci pediatryczni są najczęściej atakowani przez rhinowirusy, koronawirusy, RSV, wirusy grypy A i B, EBV, a także enterowirusy. Zakażona przez wirusy błona śluzowa nosa to z kolei łatwe wrota dla bakterii z grupy paciorkowców, gronkowców i mykoplazm. W przebiegu tego typu wtórnej infekcji może wystąpić zielony katar lub katar ropny.

Ponadto żółty katar może być pierwszym symptomem rozwijającej się alergii. W takiej sytuacji warto dość szybko podjąć diagnostykę, aby zidentyfikować czynniki odpowiedzialne za występowanie objawów i w razie potrzeby wdrożyć odpowiednie leczenie. Być może pozwoli to na czas zapobiec rozwojowi innych chorób o podłożu alergicznym, na przykład astmy lub atopowego zapalenia skóry.

Jak pozbyć się żółtego kataru? Leczenie infekcji

Chociaż katar uchodzi za błahą dolegliwość, warto podjąć odpowiednie leczenie, aby skrócić czas infekcji, zwalczyć nieprzyjemne objawy towarzyszące i uchronić się przed powikłaniami. W zależności od postaci i przyczyny preferowane są różne metody leczenia kataru. Często jest to po prostu leczenie objawowe mające na celu złagodzenie bólu głowy lub rozrzedzenie wydzieliny.

Jak leczyć ból głowy przy katarze?

Popularną grupą leków stosowaną na ból głowy są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które dodatkowo mają działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. W przypadku bólu głowy towarzyszącego katarowi podaje się przede wszystkim ibuprofen (Ibuprom). Dużą skutecznością odznaczają się również kwas acetylosalicylowy (Aspirin), paracetamol (Apap) i metamizol (Pyralgina). Preparaty są dostępne w formie tabletek, kapsułek, syropów, zawiesin oraz czopków.

Jak zmniejszyć przekrwienie błony śluzowej nosa?

W celu zmniejszenia obrzmienia błony śluzowej nosa stosuje się preparaty doustne z pseudoefedryną (Sudafed) oraz spraye do nosa. W preparatach donosowych zawarte są substancje obkurczające śluzówkę (ksylometazolina lub oksymetazolina, np. Otrivin, Xylorin, Nasivin). Popularne są również leki wieloskładnikowe zawierające substancję przeciwbólową i zmniejszającą przekrwienie błony śluzowej (Ibuprom Zatoki, Aspirin Complex).

W przypadku kataru u alergików sprawdzone są leki przeciwhistaminowe (Allegra, Allertec, Clatra, Hitaxa, Zyrtec) oraz sterydy donosowe (Metmin, Flixonase, Aleric Spray). Działanie udrażniające na drogi oddechowe mają również olejki eteryczne.

Katar zatokowy — jak leczyć?

W leczeniu kataru zatokowego zastosowanie znajdują wspomniane już preparaty obkurczające śluzówkę nosa, a na ból zatok — leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jeśli wystąpi ropna wydzielina lub ogólnoustrojowe objawy infekcji (np. gorączka), konieczna jest wizyta u lekarza, który może zdecydować o wdrożeniu antybiotykoterapii.

Katar zatokowy bywa trudny w leczeniu, ponieważ drogi odprowadzające wydzielinę z zatok do jamy nosowej są bardzo wąskie, a przy toczącym się stanie zapalnym są dodatkowo obrzęknięte.

Ropny katar — co robić?

Żółtozielony lub zielony katar to najczęściej objaw zaawansowanego zakażenia bakteryjnego. Do jego wyleczenia niekiedy niezbędna okazuje się antybiotykoterapia. W przypadku nawracających infekcji lub powikłań lekarz rodzinny może także skierować pacjenta do poradni otolaryngologicznej.

Katar — profilaktyka

W przypadku kataru działania profilaktyczne polegają głównie na unikaniu czynników wyzwalających. Dla kataru infekcyjnego jest to więc przede wszystkim stosowanie podstawowych zasad higieny, ograniczanie kontaktu z osobami zakażonymi, przyjmowanie szczepień ochronnych, zdrowa dieta i aktywność fizyczna.

Osoby, u których zapalenia zatok występują często, mogą stosować ziołowe suplementy lub leki wspomagające pracę nabłonka dróg oddechowych i odporność (Sinulan, Sinupret, Renopuren). Przy współwystępowaniu polipów, torbieli lub skrzywienia przegrody, warto w ramach prewencji zakażeń omówić z lekarzem kwestię zabiegu operacyjnego.