Hashimoto u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie

Czy dzieci chorują na Hashimoto?

Część rodziców zastanawia się, czy dzieci chorują na Hashimoto. Tak, znane są przypadki zachorowań na tę jednostkę chorobową wśród najmłodszych pacjentów, choć jak wspomnieliśmy na wstępie, nie jest to często spotykane w praktyce lekarskiej. Szacuje się, że choroba jest rozpoznawana u około 1% dzieci. Najmniej przypadków odnotowujemy u niemowląt i małych dzieci (poniżej 3.r.ż.). Warto mieć świadomość, iż jeżeli mamy w rodzinie przypadki zachorowań na Hashimoto, sami zmagamy się z tym schorzeniem - rośnie ryzyko, że u naszego potomstwa również rozwinie się przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy.

Hashimoto u dzieci - przyczyny

Zanim przedstawimy objawy i metody leczenia Hashimoto u dzieci, warto wyjaśnić, czym tak właściwie jest ta jednostka chorobowa i skąd się bierze. Nazwa schorzenia pochodzi o jego odkrywcy - japońskiego naukowca Hakaru Hashimoto, który jako pierwszy już ponad wiek temu, bo w 1912 roku odnotował 4 przypadki zachorowań na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Jak rozwija się Hashimoto? Etiologia choroby nie jest do końca znana, choć wiemy, iż komórki odpornościowe i przeciwciała uszkadzają gruczoł tarczowy, upośledzając jego funkcjonowanie. W konsekwencji często dochodzi do niedoczynności tarczycy (Hashimoto to jedna z głównych przyczyn hipotyreozy).

Jakie są czynniki ryzyka w przypadku choroby Hashimoto u dzieci? Jak już wspomnieliśmy, znaczenie mają uwarunkowania genetyczne, ale nie tylko. Warto wymienić również:

• częste infekcje,
• nadmiar jodu w diecie,
• silny stres,
• sole litu,
• terapie cytokinami,
• narażenie na promieniowanie jonizujące.

W ramach ciekawostki warto dodać, iż niedobory jodu w diecie powodują powstanie tzw. wola endemicznego, czyli powiększenie tarczycy.

Hashimoto u dzieci - objawy

W większości przypadków pierwsze objawy Hashimoto u dzieci są zauważalne w wieku wczesnoszkolnym lub okresie pokwitania. Do możliwych symptomów niedostatecznej syntezy hormonów tarczycy możemy zaliczyć:

• ciągłą senność,
• brak energii życiowej,
• zaburzenia uwagi,
• problemy z pamięcią,
• brak apetytu,
• bladość,
• opuchnięcie twarzy,
• przyrost masy ciała,
• uczucie rozdrażnienia,
• łamliwe włosy,
• wole tarczycowe,
• nietolerancja zimna,
• spowolnienie wzrostu,
• zaparcia, 
• opóźnione wyrzynanie zębów,
• spowolnienie dojrzewania,
• bóle mięśniowo-stawowe,

Jak wykazują badania, u dzieci z Hashimoto dość często stwierdza się też współistnienie innej choroby o przewlekłym charakterze, a mianowicie cukrzycy typu I. 

Hashimoto u dzieci - konsekwencje zdrowotne

W przypadku dzieci to właśnie hormony tarczycy warunkują ich prawidłowy rozwój psychofizyczny. T3, T4 oraz regulujący ich działanie hormon TSH (wydzielany przez przysadkę mózgową) odgrywają kluczową rolę dla zachowania zdrowia młodego organizmu. Warto podkreślić, iż poważne zaburzenia tarczycy, które rozwiną się przed 3. r.ż. dziecka mogą doprowadzić do trwałego upośledzenia rozwoju umysłowego. Dlatego tak ważna jest czujność rodziców, którzy powinni bacznie obserwować małe dziecko i w razie podejrzeń nieprawidłowości w rozwoju pociechy - niezwłocznie skonsultować się z pediatrą dziecięcym lub lekarzem pierwszego kontaktu, który skieruje nas do endokrynologa dziecięcego.

Nieleczona choroba sprzyja wystąpieniu stanów depresyjnych, ze względu na pogorszenie zdolności intelektualnych. Dzieci chore na Hashimoto dość często mają trudności w nauce. Z uwagi na zaburzenia metaboliczne, część młodych pacjentów choruje na otyłość i jest niższa od rówieśników. Warto nadmienić, iż zbagatelizowanie Hashimoto u dziecka w najgorszym wypadku może doprowadzić do śpiączki hipometabolicznej, która może skończyć się zgonem.

TSH a zajście w ciążę

TSH odgrywa kluczową rolę w rozwoju mózgu u płodu, ale nie tylko. Wysokie stężenie hormonu przysadki mózgowej działa niekorzystnie na płodność. Stężenie TSH jest niemal zawsze podwyższone u kobiet z Hashimoto, co sprawia, że mogą mieć one problemy z powiększeniem rodziny. Istnieje związek między chorobą Hashimoto a ciążą oraz miedzy Hashimoto a brakiem okresu. Autoimmunologiczne zapalenie tarczycy - z uwagi na spadek stężenia hormonów płciowych, często powoduje rzadsze i zarazem obfitsze krwawienia menstruacyjne.

Diagnostyka choroby Hashimoto u dzieci - normy hormonów tarczycy

Proces diagnostyczny Hashimoto u dzieci jest praktycznie taki sam, jak u pacjentów dorosłych. Lekarz przeprowadza wywiad medyczny, badanie fizykalne i zaleca wykonanie szereg badań laboratoryjnych (m.in. oznaczenie poziomu stężenia tyroksyny, trijodotyroniny, tyreotropiny), a w razie wskazań także badania obrazowe (przede wszystkim USG tarczycy, które pozwala rozpoznać stan zapalny gruczołu). Przy autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy T3 i T4 są zwykle obniżone, a poziom TSH jest w normie lub nieco podwyższony. W ramach diagnostyki zaleca się także badanie poziomu przeciwciał antyTPO i antyTG specyficznych.

T3 normy dla dzieci i młodzieży

• 6 dzień-3 miesiąc życia: 3,00-9,28 pmol/l
• 3-12 miesiąc życia: 3,30-8,95 pmol/l
• 1-6 lat: 3,69-8,46 pmol/l
• 6-11 lat: 3,88-8,02 pmol/l
• 11-20 lat: 3,93-7,70 pmol/l

fT4 normy dla dzieci i młodzieży

• 6 dzień-3 miesiąc życia: 11,5-28,3 pmol/l
• 3-12 miesiąc życia: 11,9-25,6 pmol/l
• 1-6 lat: 12,3-22,8 pmol/l
• 6-11 lat: 12,5-21,5 pmol/l
• 11-20 lat: 12,6-21,0 pmol/l

Jak leczyć Hashimoto u dzieci?

W przypadku podejrzeń rozwoju zaburzeń endokrynologicznych warto skonsultować się z endokrynologiem dziecięcym, który dzięki odpowiedniej diagnostyce zastosuje optymalną ścieżkę leczenia. Należy podkreślić, iż nie ma jednego uniwersalnego sposobu leczenia Hashimoto u dzieci, kuracja zawsze dobierana jest indywidualnie do danego przypadku - na podstawie wyników badań. Leczenie często opiera się na farmakoterapii (leki hormonalne).  Zwykle stosuje się lewotyroksynę, czyli sztucznie otrzymywaną tyroksynę. Jest to stosunkowo bezpieczny lek, jednak jak każda substancja, L-tyroksyna może powodować pewne skutki uboczne stosowania tego leku? Do najczęstszych zaliczamy: 

• nerwowość, 
• senność/bezsenność,
• obniżony nastrój,
• brak energii,
• nerwowość,
• problemy żołądkowe,
• spadek masy ciała.

Czy da się całkowicie wyleczyć Hashimoto? Niestety zwykle leczenie musi trwać przez całe życie pacjenta. Dawki leków hormonalnych zmieniają się w zależności od wieku i stopnia zaawansowania schorzenia.

Dieta przy Hashimoto 

Warto wspierać kurację leczniczą (opartą na farmakoterapii) dietorerapią. Wprowadzając odpowiednie modyfikacje w codziennym jadłospisie dziecka, możemy złagodzić objawy i zapewnić młodemu organizmowi odpowiednią ilość substancji odżywczych. Jak powinna wyglądać dieta przy Hashimoto u dzieci? Jakie składniki wpływają korzystnie na funkcjonowanie tarczycy? Jest to m.in.:

• selen - dobrym źródłem pierwiastka są: orzechy brazylijskie, podroby, żywność pochodzenia  morskiego,  
• żelazo - jego cennym źródłem są podroby,  
• cynk - pierwiastek jest obecny w: mięsie, serach żółtych, wątróbce, ryżu,  
• witamina D - dobrym źródłem są: tłuste ryby, tran, produkty nabiałowe, jaja,  
• błonnik pokarmowy - wartościowym źródłem są: kasze, pieczywo pełnoziarniste,
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3: znajdziemy je w rybach morskich.

By wspomóc przemianę materii, należy zadbać o odpowiednią podaż białka w diecie dziecka. Odpowiednim źródłem tego składnika odżywczego będzie: chude mięso, produkty mleczne, rośliny strączkowe. Przy diecie na Hashimoto powinno się unikać żywności wysokoprzetworzonej i ograniczyć cukry proste w menu. 

Ważne jest, aby dziecko zjadało 4-5 niedużych porcji o regularnych porach. Poza odpowiednią dietą - przy chorobie Hashimoto należy zadbać o higienę snu i aktywność fizyczną pociechy. Rekomendujemy ćwiczenia aerobowe o umiarkowanym stopniu intensywności około 3 razy w tygodniu po 30-45 minut.