Czym jest tyroksyna (T4) i jakie pełni funkcje?

Tyroksyna - co to jest?

Tyroksyna (inaczej T4) określana również tetrajodotyroniną to jeden z hormonów wytwarzanych przez tarczycę (obok trijodotyroniny oznaczanej symbolem T3). W tkankach tyroksyna ulega przekształceniu w trijodotyroninę, która jest aktywniejsza biologicznie od T4.

Wielu pacjentów analizując wyniki badań diagnostycznych zastanawia sie, co to jest FT4. To wolna frakcja tyroksyny - oznaczenie jej stężenia w surowicy ułatwia rozpoznanie, monitorowanie i leczenie chorób tarczycy. Całkowita tyroksyna oznaczana jako TT4 stanowi sumę stężeń T4 i jej wolnej frakcji (FT4). Wzrost stężenia T4 sygnalizuje nadczynność tarczycy, czyli hipertyreozę, a spadek tego hormonu jest oznaką niedoczynności tarczycy, czyli hipoetyreozy. 

Który gruczoł produkuje tyroksynę?

Wiele osób nie wie, przez co jest wydzielana tyroksyna. Jak już wspomnieliśmy w poprzednim akapicie - za produkcję tej substancji odpowiada tarczyca, inaczej gruczoł tarczowy (łac. glandula thyroidea) zlokalizowany w przednio-dolnej części szyi. Tarczyca waży od 30 do 60 g, kształtem przypomina skrzydła motyla i uchodzi za jeden z największych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Tyroksynę produkują komórki pęcherzykowate tarczycy - wyjściowym substratem służącym do produkcji hormonu T4 jest tyrozyna (Tyr). To  aminokwas endogenny będący materiałem budulcowym białek. 

Tyroksyna - co robi dla naszego organizmu?

Tyroksyna kontroluje funkcjonowanie wielu narządów i układów. Hormon reguluje pracę systemu:

• nerwowego (wpływa na wzrost i rozwój mózgu),
• pokarmowego (m.in. wpływa na perystaltykę jelit),
• rozrodczego (wpływa na laktację, reguluje płodność),
• krążenia (od poziomu T4 w organizmie zależy praca serca).

To nie koniec funkcji, jakie pełni tyroksyna. T4 wpływa na fizjologię nerek, reguluje metabolizm lipidów i węglowodanów. Hormon ten uczestniczy w termogenezie - zwiększa temperaturę ciała, a także pośrednio reguluje produkcję innych hormonów.

Niedobór tyroksyny - objawy i skutki

Czy niedobór tyroksyny jest groźny dla zdrowia? Deficyty tego hormonu odbijają się niekorzystnie na kondycji organizmu. Z uwagi na to, że T4 odpowiada m.in. za przemianę materii - niedobory tyroksyny sprzyjają nadmiernej masie ciała. Problemy metaboliczne sprawiają, że możemy przytyć, nawet jeśli nie zwiększymy podaży kalorii. Jak pokazuje praktyka lekarska - u pacjentów z deficytami T4 znacznie rośnie ryzyko wystąpienia nadwagi i otyłości.

Innymi objawami niedoboru tyroksyny są:

• zmniejszenie aktywności psychomotorycznej,
• pojawienie się obrzęków śluzowatych,
• obniżenie samopoczucia, 
• senność w ciągu dnia,
• nadmiernie sucha i łuszcząca się skóra,
• łamliwe paznokcie,
• intensywna utrata włosów,
• zmatowienie i ścieńczenie włosów,
• nietolerancja zimna,
• ciągłe zmęczenie,
• zatwardzenie,
• rzadsze oddawanie stolca,
• zmniejszony apetyt,
• nieregularne cykle miesiączkowe (dotyczy kobiet),
• problemy z pamięcią i koncentracją.

Powyższe symptomy stanowią powód do niepokoju i powinny skłonić nas do przeprowadzenia badania tyroksyny. Warto nadmienić, iż u osób dorosłych prawidłowy poziom wolnej frakcji tyroksyny mieści się w przedziale od 10 do 35 pmol/l.

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, warto mieć świadomość, iż przy stwierdzeniu zbyt niskiego stężenia T4 możemy mieć do czynienia z niedoczynnością tarczycy lub chorobą Hashimoto. W ramach diagnostyki powinno się wykonać: 

• badanie T3,
• badanie T4,
• badanie TSH.

Obniżone stężenie FT4 może świadczyć o rozwoju wielu innych jednostek chorobowych jak np.: 

• niewydolności nerek,
• schorzeniach wątroby i jelit,
• akromegalii,
• hypoproteinemii,
• niedoborze jodu,
• wrodzonych defektach syntezy hormonów,
• chorobach przysadki mózgowej,
• nowotworze tarczycy,
• pooperacyjnej niedoczynności.

To nie koniec potencjalnych czynników sprawczych niskiego poziomu T4. Poziom tyroksyny może być obniżony u pacjentów stosujących terapię androgenową, przyjmujących anaboliki sterydowe lub leki z testosteronem. 

Podsumowując, tyroksyna to jeden z najważniejszych hormonów w organizmie ludzkim, który wpływa na pracę wielu narządów i układów. Odpowiada za utrzymywanie prawidłowego poziomu T3 i wraz z nią reguluje wiele procesów, w tym m.in. wpływając na metabolizm. Zbyt niskie stężenie T4 może być oznaką zaburzeń pracy tarczycy, ale nie tylko. By poznać przyczyny nieprawidłowości, należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub endokrynologa jeśli zaobserwujemy u siebie niepokojące objawy wymienione w artykule.