Korzonki — objawy i przyczyny. Jak zwalczyć ból korzonków?

Czym są korzonki nerwowe?

Korzonki są wiązkami włókien nerwowych, odchodzących od rdzenia kręgowego przez otwory kręgowe. Korzenie dzielimy na brzuszne, zawierające włókna ruchowe oraz grzbietowe, które składają się z włókien czuciowych. Na wysokości każdej przestrzeni międzykręgowej zarówno z prawej, jak i lewej strony od rdzenia wychodzi po jednej parze wspomnianych korzeni nerwowych.

Ich struktura jest niezwykle delikatna i wrażliwa, w związku z czym są podatne na wszelkie uszkodzenia i często manifestują się uciążliwymi dolegliwościami bólowymi w obrębie kręgosłupa oraz kończyn górnych lub dolnych, które określa się jako zapalenie korzonków lub rwa.

W zależności od części kręgosłupa objętej stanem zapalnym wyróżniamy 3 rodzaje rwy:

• kulszową,
• udową,
• barkową.

Przyczyny zapalenia korzonków

Zapalenie korzonków nerwowych może być spowodowane wieloma czynnikami, jednak najczęściej dochodzi do niego w wyniku dyskopatii, czyli choroby zwyrodnieniowej krążka międzykręgowego — elastycznego elementu oddzielającego od siebie kolejne kręgi kręgosłupa.

Uszkodzenie krążków często jest pokłosiem działania niespodziewanych bodźców zewnętrznych, do których zalicza się np.:

• gwałtowny ruch,
• nagłe podniesienie ciężkich przedmiotów,
• czy też wypadek komunikacyjny.

Nieprawidłowo funkcjonujące krążki mogą uciskać na rdzeń kręgowy, czego skutkiem jest rozwój stanu zapalnego korzonków nerwowych, a w efekcie ból oraz zaburzenia czucia i ruchomości w zakresie unerwionych przez nie struktur anatomicznych.

Oprócz dyskopatii jako głównej przyczyny, zapalenie korzonków może wynikać z różnych problemów zdrowotnych, takich jak:

• choroby reumatyczne;
• osteoporoza;
• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa;
• wrodzone i nabyte wady postawy, takie jak skolioza;
• zmiany nowotworowe w obrębie kości, tkanek miękkich oraz układu nerwowego
• siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej;
• nadmierny i nierozważny wysiłek fizyczny przeciążający kręgosłup;
• nadwaga i otyłość;
• zaawansowana ciąża, która powoduje nadmierne obciążenie kręgosłupa;
• choroby przewlekłe m.in. cukrzyca;
• różnego rodzaju infekcje, takie jak borelioza, półpasiec, HIV;
• przeziębione korzonki nerwowe.

Objawy zapalenia korzonków nerwowych

Objawy zapalenia korzonków obejmują szeroki zakres dolegliwości, które wynikają z ucisku korzeni nerwowych bądź ich podrażnienia. Atak korzonków charakteryzuje się przede wszystkim przeszywająco-rwącym bólem, rozprzestrzeniającym się wzdłuż określonego obszaru ciała, tzw. dermatomu, który jest unerwiany przez konkretny nerw. Pacjenci bardzo często opisują go jako niedający się znieść i uniemożliwiający funkcjonowanie.

Z zapaleniem korzonków wiążą się też parestezje, czyli zaburzenia czucia. Osoby z tą przypadłością doświadczają często uczucia pieczenia, drętwienia czy mrowienia w zajętej kończynie. Niektórzy chorzy zgłaszają osłabienie siły mięśniowej lub dysfunkcję czucia powierzchownego oraz nasilenie bólu podczas kichania, kaszlu, skakania, co wynika z gwałtownego wstrząsania okolicy kręgosłupa dotkniętej zapaleniem.

W większości przypadków ból korzonków jest na tyle specyficzny, że nie mamy problemu z jego rozpoznaniem, szczególnie jeśli taki problem pojawiał się w przeszłości. Jednak zawsze warto udać się do lekarza, który przeprowadzi dokładne badanie lub skieruje na dodatkowe badania laboratoryjne i obrazowe np. rezonans magnetyczny, w szczególności, gdy bólowi towarzyszą objawy alarmujące, takie jak niezamierzona utrata masy ciała czy utrzymująca się gorączka, co może wskazywać na poważniejszą chorobę.

Jak bolą korzonki?

W zależności od rodzaju rwy, z jaką mamy do czynienia, charakter i umiejscowienie bólu się różnią. Najczęstszy zespół korzeniowy to rwa kulszowa spowodowana przez ucisk nerwu kulszowego. Atak rwy kulszowej charakteryzuje się bólem w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, który promieniuje do pośladka, przez tylną część uda aż po stopę. Pacjenci zgłaszają drętwienie nogi oraz nasilenie symptomów podczas chodzenia i skrętów tułowia.

Inny zespół bólowy kręgosłupa to rwa udowa, gdzie ucisk na korzenie lokalizuje się w okolicy lędźwiowej kręgosłupa. Typowy dla tego rodzaju rwy jest silny ból promieniujący na przednią powierzchnię uda, gdyż właśnie ta partia mięśni zaopatrywana jest przez nerw udowy. Do charakterystycznych symptomów należą zniesienie odruchu kolanowego w badaniu fizykalnym, problemy z wchodzeniem po schodach, a także zaburzenia czucia z przodu uda.

Zapalenie korzonków może manifestować się także dolegliwościami ze strony kończyny górnej. Mamy wtedy do czynienia z rwą barkową, która rozwija się, gdy włókna nerwowe uciśnięte są na poziomie szóstego lub siódmego kręgu szyjnego, co prowadzi do bólu promieniującego z barku przez całą kończynę górną i wzmożonego napięcia mięśni szyi. Chorzy zgłaszają także dolegliwości bólowe na wysokości łopatek oraz niedoczulicę, a niekiedy też niedowład mięśni ręki.

Jak długo trwa zapalenie korzonków?

Odpowiedź na to pytanie jest złożona, ponieważ to jak długo trwa zapalenie korzonków nerwowych, zależy od różnych czynników, takich jak przyczyna problemu, wiek i stan zdrowia pacjenta oraz to, w jakim stopniu podrażnione są korzenie nerwowe.

Stan zapalny w obrębie korzonków może mieć przebieg ostry i rozwijać się nagle na skutek fizycznego przeciążenia czy urazu lub mieć charakter przewlekły, kiedy to dolegliwości trwają przez dłuższy czas i na zmianę nasilają się i ustępują. W wielu przypadkach problem znika samoistnie po około 6-12 tygodniach, jednak szybka diagnoza i zastosowanie odpowiedniego leczenia może znacząco skrócić okres trwania choroby.

Rwa kulszowa a zapalenie korzonków

Mimo że pojęcia: rwa kulszowa i zapalenie korzonków są niekiedy używane zamiennie, istnieje między nimi różnica. Należy wiedzieć, że zapalenie korzonków nerwowych może dotyczyć każdej części kręgosłupa i rdzenia kręgowego, natomiast rwa kulszowa jest jednym z rodzajów stanu zapalnego korzeni nerwowych, obejmującym wyłącznie nerw kulszowy i jego gałęzie, stąd nazwa tej przypadłości.

Tak więc rwa kulszowa powoduje ból jedynie w obrębie kończyn dolnych, ponieważ nerw kulszowy zaopatruje ruchowo tylną grupę mięśni uda oraz czuciowo i ruchowo całe podudzie i stopę. Charakterystyczne cechy rwy kulszowej to objaw Lasegue’a, gdzie ból nasila się przy podnoszeniu do góry nogi podczas leżenia na plecach oraz ból postrzałowy, inaczej lumbago. Jest to napadowy, silny ból, któremu towarzyszą przykurcze mięśni tylnej części uda.

Zapalenie korzonków nerwowych najczęściej dotyka dolnych partii kręgosłupa, a więc odcinka lędźwiowego i krzyżowego, wywołując rwę kulszową i udową. Jednak ten problem może pojawić się również w pobliżu kręgów szyjnych, w efekcie czego rozwija się tzw. rwa barkowa.

Leczenie zapalenia korzonków nerwowych

Leczenie objawowe stanu zapalnego korzonków obejmuje zazwyczaj farmakoterapię połączoną z fizjoterapią, pacjenci wykorzystują chętnie także domowe sposoby, dzięki którym możliwe jest złagodzenie silnego, uciążliwego bólu.

W większości przypadków stosuje się leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym dostępne w aptece od ręki, a przy nieustających dolegliwościach lekarze wypisują pacjentom silniejsze preparaty na receptę. Jeśli standardowe przyjmowanie leków przeciwbólowych nie przynosi oczekiwanych rezultatów, niektórzy decydują się na zastrzyki nadtwardówkowe, nazywane również blokadą. Jest to nowoczesna metoda polegająca na ostrożnym wprowadzeniu leku w kręgosłup za pomocą igły bezpośrednio w okolicę zajętą stanem zapalnym, dzięki czemu ból ustępuje w bardzo krótkim czasie od zabiegu.

Oprócz farmakoterapii w leczeniu tego problemu dużą rolę odrywa fizjoterapia, która jest niezbędna w utrzymaniu sprawności w codziennym funkcjonowaniu. Różnego rodzaju ćwiczenia wzmacniające mięśnie kręgosłupa i zabiegi fizykoterapeutyczne (m.in. laseroterapia, krioterapia, ultradźwięki, nagrzewanie lampą) przynoszą ulgę w bólu i umożliwiają aktywność fizyczną.

Jeśli wymienione metody nie są wystarczające, ostatnią deską ratunku jest operacja. Wykonuje się ją u pacjentów z niedowładami kończyn, a także w sytuacjach, gdy w kanale kręgowym znajduje się guz lub ropień.

Jakie leki na korzonki?

W aptekach można znaleźć mnóstwo leków, które pomagają nam leczyć korzonki nerwowe. Są to przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w postaci tabletek, żelów czy czopków. Wśród tych dostępnych bez recepty wymienia się m.in.:

• Ibuprom;
• Nurofen Forte;
• Mig;
• Ketokaps Max;
• Ibuprom Effect żel;
• Felogel Neo;
• Diclomax;
• Apo-Napro Fast;
• Dolgit krem;
• Elmetacin aerozol.

Na receptę możemy dostać leki o tym samym działaniu, jednak w większych dawkach. Należą do nich m.in.:

• Naproxen 500 Hasco;
• Diclac 50;
• Olfen 100 SR;
• Ketokaps Med;
• Fastum żel.

W sytuacji, gdy potwierdzone jest uczulenie na niesteroidowe leki przeciwzapalne, na bolące korzonki stosuje się inne preparaty przeciwbólowe, zawierające np. paracetamol (APAP, Panadol Sprint) czy silniejszy tramadol (Tramal, Poltram), który jest lekiem opioidowym i można go dostać jedynie na receptę.

Jak wyleczyć korzonki w domu?

Ból pleców i innych partii ciała dotkniętych zapaleniem korzonków nerwowych jest bardzo uciążliwy i znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie, dlatego warto wiedzieć, jakie domowe sposoby pomogą złagodzić objawy i przyniosą wyczekiwaną ulgę.

Ważne jest znalezienie odpowiedniej pozycji do odpoczynku i snu, która nie będzie nasilać bólu. Korzystne jest podłożenie wałka czy małej poduszki pod plecy, dzięki czemu minimalizuje się ucisk na nerwy. Jedną ze stosowanych metod terapii są ciepłe okłady w postaci termoforu z ciepłą wodą, maści czy plastrów rozgrzewających, a także gorące kąpiele, które wspomagają rozluźnienie mięśni i zmniejszają napięcie w bolesnej okolicy.

Nieodłącznym elementem leczenia chorych korzonków w domu są regularne i łagodne ćwiczenia rozciągające oraz wzmacniające mięśnie kręgosłupa. W warunkach domowych warto też wypróbować masaże z użyciem olejków eterycznych, np. miętowym, lawendowym czy z oregano, ponieważ mogą one przynieść dodatkowe korzyści poprzez swoje działanie przeciwzapalne. Niektóre osoby wybierają dość niekonwencjonalne sposoby, takie jak stawianie baniek czy akupunktura, które uważa się za skuteczne w walce z przewlekłym bólem.