Dieta przy insulinooporności – co jeść, a czego unikać?

Insulinooporność – co jeść?

Dieta na insulinooporność powinna zostać skomponowana przez dietetyka klinicznego we współpracy z lekarzem. Czy zawsze diagnoza insulinooporności prowadzi do zachorowania na cukrzycę? Insulinooporność a cukrzyca – czym się różnią? Insulinooporność charakteryzuje się zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, które mogą prowadzić do rozwoju cukrzycy. Z kolei cukrzyca ma związek ze zmniejszoną wrażliwością komórek wysp trzustkowych na działanie insuliny. Wydzielanie insuliny, a dokładniej czas jej syntezy po spożyciu produktów bogatych w cukry oraz jej stężenie we krwi oscyluje w granicach normy. Niestety, stopniowo wzrasta poziom glukozy we krwi, ponieważ nie jest ona źródłem energii dla komórek ludzkiego organizmu. Prowadzi to do wystąpienia utrzymującej się hiperglikemii, a trzustka niezmiennie wydziela insulinę.
Jeżeli z upływem czasu dojdzie do uszkodzenia komórek trzustki, które syntetyzują w nadmiarze insulinę, wówczas taki stan jest określany jako stan przedcukrzycowy. 

Pełnoobjawowa cukrzyca rozwija się, gdy znaczna część komórek trzustki zostanie uszkodzona w wyniku czego nie będzie możliwa synteza wystarczającej ilości insuliny. Niezwykle istotna jest diagnostyka zarówno cukrzycy, jak i insulinooporności. Jakie badania na insulinooporność należy wykonać i co oznaczają wyniki? W diagnostyce insulinooporności pomocne będą badania takie jak: 

• oznaczenie poziomu glukozy na czczo, 
• oznaczenie poziomu insuliny na czczo oraz
• dousnty test obciążenia glukozą (OGTT).

Zaleca się także wykonanie lipidogramu, oznaczenie stężenia kwasu moczowego, enzymów wątrobowych i homocysteiny oraz oznaczenie poziomu witaminy D3 i witaminy B12. Warto również wykonać badanie HOMA-IR czyli ocenę modelu homeostazy oporności na insulinę. Wynik wskaźnika HOMA-IR powyżej 2,5 wskazuje na insulinooporność. Pełna diagnoza stanu insulinooporności powinna opierać się także na badaniach dodatkowych, takich jak morfologia z rozmazem, poziom żelaza i TSH. Otrzymane wyniki najlepiej skonsultować z lekarzem.

W diagnostyce cukrzycy warto również wykonać kilka podstawowych badań. Jak wygląda diagnostyka cukrzycy i jakie badania należy wykonać? Podobnie jak w przypadku diagnostyki insulinooporności należy oznaczyć poziom glukozy i insuliny na czczo, jak również wykonać test obciążenia glukoz, czyli tzw. krzywą cukrzycową. Po odbiorze wyników warto umówić się na konsultację do specjalisty, który je zinterpretuje 
i wyjaśni kolejne kroki w przypadku rozpoznania cukrzycy.
   
Klinicyści wyróżniają 5 typów cukrzycy – jak je rozróżnić? Najczęściej diagnozowanymi typami cukrzycy są:

• cukrzyca typu 1,
• cukrzyca typu 2,
• cukrzyca typu 3 (cukrzyca wtórna),
• cukrzyca typu 4,
• cukrzyca ciężarnych.

Cukrzyca typu 1, czyli cukrzyca insulinozależna należąca do chorób autoimmunologicznych. Wywoływana jest przez niszczenie komórek beta trzustki i występuje u pacjentów obciążonych genetycznie. Dotyka głównie dzieci i osoby do 30 r. ż. 

Cukrzyca typu 2, zwana jest również cukrzycą insulinoniezależną lub cukrzycą wieku dorosłego. Cukrzyca typu 2 charakteryzuje się wysokim stężeniem glukozy we krwi oraz opornością na insulinę i jej względnym niedoborem. Typowe objawy cukrzycy to nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, a także nadmierne łaknienie. Szacuje się, że cukrzyca typu 2 stanowi około 90% przypadków wszystkich typów cukrzycy. Otyłość predysponuje do wystąpienia tej choroby metabolicznej, zwłaszcza wśród osób obciążonych genetycznie.

Cukrzyca typu 3, czyli cukrzyca wtórna. W tym typie cukrzycy objawy nie różnią się niczym od objawów towarzyszących cukrzycy typu 1 i 2, jednak przyczyna powstania tej choroby jest inna. Cukrzyca typu 3 powstaje w przebiegu innych przewlekłych schorzeń. Może być również wywołana przez niektóre czynniki zewnętrzne, takie jak np. produkty lecznicze i / lub substancje chemiczne, które mogą prowadzić do wystąpienia hiperglikemii. Szacuje się, że ten typ cukrzycy stanowi ok. 2-3% wszystkich przypadków tej choroby metabolicznej. 

Cukrzyca typu 4 ma również związek z otyłością, jednak o mniejszym nasileniu. Cukrzyca typu 4 jest diagnozowana u dość młodych pacjentów. Ten typ cukrzycy może występować także u osób, których metabolizm jest zbliżony do osób z prawidłową masą ciała.

Cukrzyca ciężarnych zwana również cukrzycą ciążową jest definiowana jako każdy stan hiperglikemiczny, która występuje u zdrowych kobiet w ciąży. Przez stan hiperglikemiczny należy rozumieć nieprawidłową glikemię na czczo, nietolerancję glukozy lub cukrzycę. Stanowi to zagrożenie dla rozwijającego się płodu, a u ok. 30-45% kobiet, 
u których zdiagnozowano cukrzycę ciężarnych, istnieje duże ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.

Kolejnym niepokojącym zaburzeniem jest insulinooporność w ciąży. Insulinooporność a ciąża – jakie ryzyko dla matki i dziecka? Najważniejsza jest świadomość i podjęcie działań profilaktycznych, które są niezwykle istotne w postępowaniu i zapobieganiu następstwom insulinooporności jaką może być cukrzyca. Zmiany należy zacząć od modyfikacji jadłospisu oraz rozpoczęcia uprawiania regularnej aktywności fizycznej. Warto w tym celu skonsultować się z lekarzem i dietetykiem klinicznym, którzy wytłumaczą kolejne kroki zmian. 

W ciąży ogromne znaczenie ma odpowiednie odżywanie, które w znaczący sposób wpływa na rozwój płodu. Insulinooporności można się pozbyć dzięki odpowiednio skomponowanej diecie, zmianie trybu życia oraz dostosowaniu aktywności fizycznej, która nie będzie przykrym obowiązkiem, a przyjemnością.

Insulinooporność – czego nie jeść?

Dieta przy insulinooporności jest podstawową formą leczenia przy tym schorzeniu metabolicznym. Z tego właśnie powodu pacjenci zmagający się z insulinoopornością powinny zacząć od zmiany diety pod opieką doświadczonego lekarza we współpracy z dietetykiem klinicznym.

Jak schudnąć przy insulinooporności – porady i zasady żywienia opierają się przede wszystkim na regularnych posiłkach oraz osiągnięciu deficytu kalorycznego, czyli dostarczaniu mniejszej ilości kalorii w ciągu dnia, niż potrzebuje nasz organizm. Włączenie aktywności fizycznej również jest wskazane, gdyż regularne ćwiczenia pomogą w walce z nadmierną masą ciała. 

Dieta przy insulinooporności powinna być oparta o tzw. indeks glikemiczny produktów. Indeks glikemiczny kategoryzuje poszczególne produkty w oparciu o ich wpływ na stężenie glukozy we krwi po spożyciu danego produktu. Produkty dzieli się na 3 kategorie: produkty o niskim indeksie glikemicznym <50, o średnim indeksie glikemicznym 50-70 oraz o wysokim indeksie glikemicznym >70. Dieta dla osób z insulinoopornością powinna bazować na dwóch pierwszych grupach. Okazjonalnie można pozwolić sobie na produkty o wyższym indeksie glikemicznym. Odpowiednie przygotowywanie posiłków z wykorzystaniem metod obróbki termicznej oraz umiejętność komponowania posiłków w oparciu o indeks glikemiczny będzie prowadziła do spowolnionego wzrostu stężenia glukozy we krwi. 

Czego nie jeść przy insulinooporności? Należy wystrzegać się żywności wysokoprzetworzonej takiej jak jedzenie typu fast food, ale również nie zaleca się spożywania napojów słodzonych oraz słodyczy, gdyż w swoim składzie zawierają znaczące ilości cukru. Nie powinno się także jeść produktów zawierających mąkę pszenną (białe pieczywo). Warto włączyć do diety świeże owoce i warzywa. Najlepiej wybierać produkty sezonowe, a jeśli nie jest to możliwe, to można sięgnąć po mrożonki. Wszystkie posiłki warto komponować w oparciu o jadłospis, który powinien zostać opracowany przez dietetyka klinicznego.

Kolejnym ciekawym aspektem jest spożywanie alkoholu przy insulinooporności. Insulinooporność a alkohol – jak wpływa na organizm? Udowodniono negatywny wpływ spożywania alkoholu przy insulinooporności. Badania naukowe potwierdzają, że alkohol hamuje sygnały przekazywane przez insulinę w wątrobie i mózgu, co ma wpływ na powstanie insulinooporności wątroby oraz centralnego układu nerwowego.

Dieta ketogeniczna w insulinooporności

Najbezpieczniejsza dieta dla osoby z insulinoopornością to dieta tradycyjna, zbilansowana w odpowiedni sposób w oparciu o niskoprzetworzone produkty o niskim indeksie glikemicznym, bogata w świeże owoce i warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, gruboziarniste kasze, brązowy ryż, produkty roślinne, ryby oraz oleje roślinne tłoczone na zimno. Decyzja o wdrożeniu diety ketogenicznej w insulinooporności powinna zostać skonsultowana z lekarzem prowadzącym.

Insulinooporność – dieta wegańska 

Dieta wegańska w insulinooporności może nie być do końca dobrym wyborem ze względu na brak w niej produktów pochodzenia zwierzęcego. Jak wiadomo, dieta w leczeniu insulinooporności powinna zostać skomponowana w taki sposób, aby uwzględniać zarówno białka, tłuszcze, węglowodany, jak również błonnik pokarmowy w odpowiednich ilościach w oparciu o indeks glikemiczny. W przypadku chęci rozpoczęcia takiej diety również warto skonsultować z lekarzem oraz z dietetykiem klinicznym. Specjaliści wytłumaczą na czym dokładnie polega ta dieta oraz przybliżą jej wady, zalety, korzyści i zagrożenia zdrowotne. Należy pamiętać, że w przypadku insulinooporności nie należy zaczynać żadnej diety samodzielnie, bez wcześniejszej konsultacji, gdyż może to nam wyrządzić więcej szkody niż pożytku.