Co zamiast statyn na cholesterol?

Jak obniżyć cholesterol bez statyn?

Jak już zostało wspomniane, statyny (np. Apo-Atorva, Sortis, Atorvasterol), to leki obniżające poziom cholesterolu LDL, tj. lipoprotein o niskiej gęstości nazywanych „złym cholesterolem”. To właśnie wysokie stężenie cholesterolu LDL sprzyja chorobom sercowo naczyniowym, takim jak zawał serca czy udar mózgu. Dla porównania cholesterol HDL ma działanie ochronne, co oznacza, że duże stężenie cholesterolu HDL zmniejsza ryzyko miażdżycy i związanych z nią chorób.

Warto zaznaczyć, że statyny przyjmuje się przez długi czas – przez wiele lat, jeśli wysoki poziom cholesterolu u pacjenta związany jest z niewłaściwą dietą, albo do końca życia w przypadku profilaktyki pozawałowej serca. Dlatego pacjenci przed rozpoczęciem leczenia próbują, poradzić sobie modyfikując codzienne nawyki.

Zmiana stylu życia

Styl życia ma ogromne znaczenie dla poziomu cholesterolu. Wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej oraz rezygnacja z niezdrowych przyzwyczajeń, powinny być pierwszą linią walki ze zbyt wysokim stężeniem cholesterolu we krwi. Dlaczego? Oto powody:

• aktywność fizyczna – regularne ćwiczenia (min. 4 dni w tygodniu po 30 minut) pomagają zwiększyć poziom tzw. dobrego cholesterolu HDL, a jednocześnie obniżyć poziom cholesterolu LDL. Regularny ruch wspomaga również metabolizm kwasów żółciowych, co zmniejsza produkcję cholesterolu w organizmie. Zalecane są zarówno ćwiczenia aerobowe, takie jak bieganie czy jazda na rowerze, jak i trening siłowy. Jeśli nie wierzysz w swoje możliwości sportowe, nic nie szkodzi! Nawet spacery czy spokojne truchtanie na bieżni przynoszą efekty;

• utrzymanie prawidłowej masy ciała – nawet niewielka redukcja masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością może skutkować obniżeniem cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. Podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego w surowicy może przydarzyć się także u szczupłej osoby w młodym wieku — wtedy zdecydowanie nie należy zwlekać z diagnostyką;

• zaprzestanie palenia papierosów – palenie papierosów przyczynia się do uszkodzenia naczyń krwionośnych i pogarsza profil lipidowy, dlatego rzucenie palenia jest ważnym krokiem w prewencji chorób sercowo-naczyniowych;

• unikanie alkoholu – nadmierne spożycie alkoholu działa szkodliwie, prowadząc do wzrostu trójglicerydów. Alkohol jest także źródłem pustych kalorii, co przy nadmiernym spożyciu może powodować wzrost masy ciała, pogarszając profil lipidowy. Poza tym nadmiar alkoholu obciąża wątrobę, zaburzając metabolizm tłuszczów i prowadząc do ich akumulacji, co może skutkować stłuszczeniem wątroby.

Dieta dla osób z podwyższonym stężeniem cholesterolu

Dieta ma ogromne znaczenie dla stężenia cholesterolu, np.:

• błonnik rozpuszczalny – produkty bogate w błonnik, takie jak owies, nasiona lnu czy owoce, wiążą kwasy żółciowe w jelitach, zmniejszając wchłanianie złego cholesterolu;

• tłuszcze roślinne – to w zasadzie naturalne statyny, znajdujące się głównie w warzywach i owocach oraz w oleju rzepakowym. Zdrowe kwasy tłuszczowe zawarte w tych produktach, pomagają w redukcji poziomu cholesterolu LDL;

• sterole roślinne – te naturalne substancje występujące w orzechach, nasionach, kiełkach i roślinach strączkowych, mogą zmniejszać wchłanianie cholesterolu z pożywienia;

• ograniczenie tłuszczów nasyconych i trans – wysokie stężenie cholesterolu LDL często wiąże się z dietą bogatą w tłuszcze nasycone (np. z mięsa czerwonego i pełnotłustych produktów mlecznych) oraz tłuszcze trans, które znajdują się w przetworzonej żywności.

Podsumowując, powinieneś wzbogacić swoją dietę o następujące elementy:

• produkty z dużą zawartością błonnika;

• warzywa i owoce;

• chude ryby;

• oleje roślinne (słonecznikowy, rzepakowy) oraz oliwę z oliwek.

Co więcej, z jadłospisu warto wykluczyć:

• słodycze;

• pokarmy wysokoprzetworzone;

• produkty z mąki pszennej;

• znaczne ilości tłuszczów zwierzęcych (np.smalcu)

• nadmiar pełnotłustego nabiału;

• czerwone mięso.

Jak kwasy omega wpływają na stężenie cholesterolu?

Kwasy omega-3, obecne w np. tłustych rybach, orzechach i siemieniu lnianym, mają pozytywny wpływ na profil lipidowy. Badania naukowe wykazały, że EPA i DHA, należące do tej grupy działają hipolipemizująco.

Omega-3 redukują stężenie trójglicerydów, a co za tym idzie, wykazują działanie ochronne przed chorobami serca. Hamują ich ponowną syntezę w ścianie jelit i wątrobie. Spadek stężenia triglicerydów w osoczu krwi może następować także na skutek zmniejszenia dostępności wolnych kwasów tłuszczowych.

Kwasy omega-3 wspierają również obniżenie poziomu lipoprotein LDL, jednocześnie zwiększając stężenie lipoprotein HDL, które odpowiadają za usuwanie nadmiaru cholesterolu z krwi i transportowanie go do wątroby w celu eliminacji.

Leki i inne preparaty – jak obniżyć poziom cholesterolu bez statyn?

Na szczęście istnieje niewiele przeciwwskazań do stosowania statyn – m.in. czynna choroba wątroby i ciąża lub karmienie piersią. Niemniej niektórzy pacjenci zwyczajnie nie tolerują statyn lub skutki uboczne (m.in. bóle mięśni lub ich uszkodzenie czy, podwyższenie enzymów wątrobowych) wynikające z ich zażywania są dla nich na tyle dotkliwe, że muszą szukać innych środków na podwyższony poziom cholesterolu.

Dlatego, jeśli zmiana stylu życia i diety nie przynosi oczekiwanych rezultatów, istnieją inne leki obniżające cholesterol, które można zastosować zamiast statyn.

Leki na cholesterol

Osobom doświadczającym działań niepożądanych statyn proponuje się inny lek na receptę na podwyższony cholesterol np.:

• pochodne kwasu fibrynowego (fibraty) – np. Lipanthyl Supra 160, Apo-Feno 200 M, Biofibrat-głównie zmniejszają stężenie trójglicerydów, w mniejszym stopniu powodują także obniżenie cholesterolu LDL;

• żywice jonowymienne – leki z tej grupy wiążą w jelicie kwasy żółciowe, zmniejszając ich transport zwrotny do wątroby, co prowadzi do zmniejszenia poziomu cholesterolu i wzmożenia usuwania cząsteczek LDL z orgzanizmu np. kolesewelam Cholestagel, cholestyramina Vasosan P(i);

• inhibitory PCSK9 – przeciwciała, podawane zwykle przezskórnie: ewolokumab, alirokumab. Prowadzą do zmniejszenia liczby receptorów dla LDL;

• inne leki stosowane w zaburzeniach lipidowych – np. ezetymib (hamuje wchłanianie cholesterolu), mipomersen (stosowany w tzw. hipercholesterolemii o podłożu genetycznym), metreleptyna (stosowana w uogólnionym zaniku tkanki tłuszczowej).

Suplementy diety na cholesterol

Pacjenci przyjmujący suplementy diety zawierające substancje sprzyjające obniżaniu cholesterolu powinni zawsze skonsultować się z lekarzem. Wysoki cholesterol to poważny problem medyczny, który musi być leczony zgodnie z wytycznymi.

Leki na cholesterol bez recepty to nie to samo co suplementy. Suplementy co do zasady nie leczą chorób, a przypisywanie im właściwości leczniczych w reklamach lub materiałach dołączonych teoretycznie jest nielegalne. Suplementy diety na wysoki cholesterol to np.:

• tran – zawiera kwasy omega-3, omega-6, witaminy A oraz D3 (np. Mollers Forte z tranem Omega-3, Tran Hasco, Tran z Witaminami A+D+E Colfarm);

• monakolina K – jest otrzymywana w wyniku fermentacji czerwonego ryżu i działa na podobnej zasadzie jak statyny. W sprzedaży dostępne są suplementy diety zawierające odpowiednie i bezpieczne dawki monakoliny K (np. Cardiostatil, ArmoLIPID, Lipiforma Plus). Zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej, suplementy diety nie mogą zawierać 3 mg lub więcej monakoliny K w dziennej porcji;

• lecytyna – przeciwdziała gromadzeniu się tłuszczu w ścianie naczyń i ułatwia jego rozbijanie na mniejsze części (np. Gold Lecytyna 1200, Lecytyna MEMO, Walmark Lecytyna 1200 mg Forte).