Trądzik bliznowcowy – przyczyny, objawy i leczenie

Trądzik bliznowcowy – przyczyny

Trądzik bliznowcowy (łac. acne keloidea) jest nietypową i bardzo ciężką postacią trądziku o skomplikowanym przebiegu. Jest to choroba skóry występująca z silnym stanem zapalnym, a efektem jest powstawanie na skórze blizn przerostowych, tzw. bliznowców. Zmiany te wystają ponad powierzchnię skóry, nierzadko łączą się ze sobą, tworząc rozległe narośle. W odróżnieniu od pozostałości po trądziku pospolitym, blizny po trądziku bliznowcowym nie są zanikowe, a do ich usunięcia wykorzystuje się zabiegi kriochirurgii, ostrzykiwanie glikokortykosteroidami, a także zabiegi chirurgiczne polegające na stopniowym usuwaniu powstałych przerostów i narośli.

Trądzik bliznowcowy wywołany jest wzrostem poziomu androgenów, które nasilają pracę gruczołów łojowych w skórze. Skutkiem nadmiernej aktywności gruczołów jest nadprodukcja łoju i zatykanie ujść gruczołów, w których gromadzą się wydzielina oraz martwe komórki naskórka. To z kolei stwarza idealne środowisko do namnażania się bakterii, a w konsekwencji – do rozwoju stanu zapalnego i powstania ropnia. Stan zapalny jest pierwszym etapem trądziku bliznowcowego i trwa zazwyczaj 2-3 dni. Kolejny etap to wzmożone namnażanie się fibroblastów oraz synteza włókien kolagenowych, wskutek czego powstaje tzw. ziarnina, czyli tkanka, której zadaniem jest wypełnienie ubytku skóry. Ostatnia faza to stopniowe powstawanie blizny przerostowej, która często przekracza granicę rany. Najcięższe przypadki trądziku bliznowcowego kończą się zlewaniem blizn, łączeniem zmian i powstawaniem rozległych narośli.

Podobnie jak w przypadku innych postaci trądziku, np. w przebiegu trądziku posterydowego czy trądziku skupionego, nie bez znaczenia są uwarunkowania genetyczne oraz osobnicza wrażliwość organizmu na poziom aktywności androgenów. Wśród czynników sprzyjających powstawaniu trądziku bliznowcowego wymienia się ponadto:

• skłonność do nadmiernej potliwości,
• wilgotny klimat,
• przewlekły stres,
• zmiany w gospodarce hormonalnej wywołane np. ciążą, miesiączką czy przyjmowaniem antykoncepcji hormonalnej,

stosowanie kosmetyków zapychających skórę, zarówno produktów pielęgnacyjnych, jak i kosmetyków do makijażu (pudrów i podkładów). Zobacz, czym jest trądzik kosmetyczny.

Trądzik bliznowcowy – objawy

Charakterystyczne dla trądziku bliznowcowego jest jego umiejscowienie. Zmiany lokalizują się w obrębie karku, a także okolicy sąsiadującej z owłosioną skórą głowy. Choć trądzik bliznowcowy występuje u kobiet, to w grupie podwyższonego ryzyka są głównie mężczyźni i to oni najczęściej zmagają się z opisywanym rodzajem problemów dermatologicznych.

Choroba zaczyna się od zapalenia mieszków włosowych, wskutek czego powstają grudki i krostki, którym towarzyszy zaczerwienienie oraz uporczywy świąd. Zmiany skórne mają zróżnicowaną postać zależną od stopnia zaawansowania trądziku. Mogą przybierać formę podskórnych, zamkniętych gul i krost ropnych bez widocznego ujścia lub otwartych, z zauważalnym białym lub czarnym czubem, mających ujście ponad skórę. Wraz z rozwojem schorzenia grudki zaczynają się rozrastać, twardnieć i stopniowo przekształcać w blizny przerostowe. Częstym objawem w przebiegu trądziku bliznowcowego jest opuchlizna, a także miejscowe wyłysienie obszarów dotkniętych dermatozą.

Trądzik bliznowcowy – leczenie

Ponieważ skutkiem trądziku są szpecące i nieestetyczne blizny, leczenie należy wdrożyć jak najwcześniej. Terapia powinna być prowadzona pod ścisłą kontrolą dermatologiczną i po uprzedniej konsultacji umożliwiającej pogłębiony wywiad, a także zapoznanie się z obrazem klinicznym choroby. Samodzielne leczenie trądziku bliznowcowego nie tylko nie przyniesie pożądanych efektów, ale może wręcz spotęgować problemy skórne i zakończyć się powstaniem rozległych narośli. 

Leki na trądzik stosowane w przebiegu schorzenia to głównie miejscowe i doustne antybiotyki, których zadaniem jest zahamowanie procesów namnażania się bakterii w gruczołach łojowych, skutkujących powstawaniem ropnego stanu zapalnego. Wśród antybiotyków stosowanych doustnie wymienia się głównie tetracykliny o właściwościach antybakteryjnych i przeciwłojotokowych. Terapia farmakologiczna z użyciem antybiotyków ogólnoustrojowych trwa nawet kilka miesięcy, w zależności od stopnia nasilenia zmian i postępów w leczeniu. Metody doustne mogą być uzupełnione antybiotykami w postaci kremów czy maści, a także preparatami sterydowymi podawanymi miejscowo lub doogniskowo. Zalecane jest również przyjmowanie witamin o działaniu przeciwłojotokowym, takich jak witamina C, witaminy z grupy B oraz witamina PP.

Leczenie trądziku bliznowcowego skupia się często na likwidowaniu szpecących blizn na skórze. Tu bardzo dobrze sprawdza się kriochirurgia. Jest to zabieg polegający na miejscowym zamrażaniu przerośniętych tkanek poprzez poddanie ich działaniu temperatury -20°C. Zabieg jest w pełni bezpieczny dla pacjenta i nie wymaga specjalnego przygotowania. W kriochirurgii wyróżnia się trzy metody zamrażania tkanek:

• metodę natryskową,
• metodę kontaktową,
• metodę przy użyciu wacika zanurzonego w ciekłym azocie.

Kriochirurgia jest skutecznym sposobem eliminacji blizn potrądzikowych, jednak najlepsze efekty przyniesie w przypadku niezbyt rozległych przerostów i świeżych blizn. Cykl terapeutyczny obejmuje od kilku do kilkunastu zabiegów. Innym sposobem usuwania szpetnych pozostałości po trądziku bliznowcowym jest ingerencja chirurgiczna polegająca na stopniowym wycinaniu bliznowców, czasami połączona z naciąganiem tkanek lub przeszczepem. Obydwa zabiegi, zarówno chirurgiczne wycinanie blizny, jak i zamrażanie przerośniętych i zbliznowaconych tkanek dają estetyczny i w pełni zadowalający efekt.

Oprócz powyższych, wśród metod usuwania blizn potrądzikowych wymienia się między innymi zabiegi laserowe, miejscową iniekcję łagodzącą objawy i zmniejszającą bliznowce, a także okresowe zabiegi oczyszczające skórę wykonywane w gabinetach kosmetycznych. Ważna jest również właściwa i odpowiednio częsta higiena osobista oraz stosowanie dermokosmetyków niezawierających substancji aktywnych o działaniu wysuszającym, drażniącym i zapychającym pory skóry. Wybór dermokosmetyków warto skonsultować z lekarzem prowadzącym terapię, który pomoże dobrać produkty pielęgnacyjne, odpowiednie do aktualnych potrzeb skóry i wzmacniające efekty kuracji farmakologicznej.