Subkliniczna (utajona) nadczynność tarczycy: przyczyny, objawy i leczenie

Co to znaczy subkliniczna nadczynność tarczycy?

Subkliniczna nadczynność tarczycy określana jest również utajoną lub podkliniczną postacią nadczynności tarczycy. Nieprawidłowość działania gruczołu tarczowego polega na spadku poziomu TSH, czyli hormonu tyreotropowego poniżej normy, przy jednoczesnym zachowaniu poprawnych wskaźników stężeń hormony gruczołu tarczowego fT3 (trijodotyronina) i fT4 (tyroksyna). Hormony te odgrywają kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, gdyż odpowiadają one za odpowiedni przebieg czynności tkanek ludzkiego ustroju. Gruczoł tarczowy w tym znaczeniu odpowiada za wzrastanie i rozwój (w tym również płciowy), regulacje ciepła, właściwe działanie układu kostnego, krwionośnego i nerwowego, a także właściwy metabolizm. Nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy wiąże się z wystąpieniem objawów wskazujących na nadczynność lub niedoczynność tarczycy.

Należy wskazać, że subkliniczna nadczynność tarczycy jest zaburzeniem w pracy gruczołu, które pojawia się zwyczaj u osób starszych. Związane jest to głównie ze zwiększonym ryzykiem występowania schorzenia oraz nieprawidłowości związanych z układem sercowo-naczyniowym.

Przyczyny subklinicznej nadczynności tarczycy

Podkliniczna nadczynność tarczycy to zaburzenie, które występuje w początkowej fazie chorób prowadzących bezpośrednio do objawowej nadczynności tarczycy, a mianowicie w chorobie Gravesa-Basedowa, autoimmunologicznym lub podostrym zapaleniu tarczycy. Dodatkowo przyczynami małoobjawowej nadczynności tarczycy są guzki na tarczycy – wole guzkowe nadczynne oraz autonomiczny guz tarczycy. Wśród rzadszych przyczyn nadczynności tarczycy wymienić można również poporodowe zapalenie tarczycy. 

Należy również wskazać, że do subklinicznej nadczynności tarczycy może doprowadzić również stosowanie zbyt dużych dawek leków zastępujących hormony tarczycy u pacjentów leczonych na niedoczynność tarczycy. 

Objawy subklinicznej nadczynności tarczycy

Objawy podklinicznej nadczynności tarczycy są zazwyczaj mało charakterystyczne, stad również nazwa – utajona i małoobjawowa nadczynność tarczycy. Okazuje się bowiem, że nierzadko przy subklinicznej nadczynności tarczycy objawy nie występują wcale lub pojawiają się jedynie w umiarkowanym zakresie. Dlatego też pojawiają się trudności w kwestii diagnostyki schorzenia. Niemniej jednak u niektórych osób z subkliniczną nadczynnością tarczycy można zaobserwować takie objawy jak:

• arytmia serca,
• migotanie przedsionków,
• przerost mięśnia lewej komory serca,
• tachykardia, czyli przyspieszone bicie serca, powyżej 100 uderzeń na minutę,
• niższe stężenie cholesterolu,
• mniejsza gęstość mineralna kości,
• zwiększona aktywność enzymów wątrobowych i mięśniowych.

U niektórych osób subkliniczna nadczynność tarczycy może objawiać się również obniżoną tolerancją na wysiłek fizyczny, czyli osłabieniem mięśniowym, a także pobudzeniem psychomotorycznym.

Leczenie subklinicznej nadczynności tarczycy

Wdrożenie leczenia podklinicznej nadczynności tarczycy poprzedzone jest postawieniem diagnozy. Celem rozpoznania schorzenia przeprowadzane jest w odstępach kilku tygodni badanie krwi, w którym stwierdza się obniżone stężenie TSH. Dodatkowo konieczne jest oznaczenie tyroksyny wolnej, czyli fT4, trijodotyroniny wolnej (fT3), a także przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (aTPO). Diagnoza potwierdzana jest, kiedy badania krwi wykażą dodatkowo obniżenie stężenia cholesterolu, wzrost aktywności enzymów wątrobowych oraz mięśniowych, a także podwyższenie stężenia globuliny wiążącej hormony płciowe. Istotne jest również wykluczenie innych przyczyn obniżonego TSH, który może występować przy zespole pozatarczycowym czy nieprawidłowym funkcjonowaniu przysadki mózgowej.

Leczenie utajonej nadczynności tarczycy ma na celu zapobieganie rozwojowi choroby w postać jawną nadczynności tarczycy. Dodatkowo leczenie ukierunkowane jest na zapobieganie lub leczenie migotania przedsionków oraz osteoporozy. Terapia polega przede wszystkim na stosowaniu leku beta-adrenolitycznego. Natomiast w przypadku osób, u których stężenie TSH wynosi poniżej 0,1 mj/l zalecaną formą terapii jest postępowanie takie, jak w objawowej nadczynności tarczycy. Z koeli u osób z wolem guzowym, stosuje się zwykle radykalne leczenie w postaci terapii jodem promieniotwórczym lub operację tarczycy. Leczenie operacyjne stosowane jest również w przypadku nowotworów tarczycy, między innymi raka brodawkowatego tarczycy.

Skutki subklinicznej nadczynności tarczycy

Nadczynności tarczycy nie należy bagatelizować, gdyż nieleczona może doprowadzić do niebezpiecznych dla zdrowia powikłań. Subkliniczna nadczynność tarczycy może doprowadzić w tym znaczeniu do zaburzeń rytmu serca, a nawet niewydolności serca, a także do osteoporozy czy przełomu tarczycowego, który jest stanem zagrażającym życiu ze względu na wzrost stężeń T3 i T4.

Subkliniczna nadczynność tarczycy a ciąża

Ciąża wpływa na oddziaływanie całego organizmu kobiety, również na gruczoł tarczowy. W pierwszym trymestrze ciąży spada poziom TSH, co nie jest anomalią, ale zupełnie naturalnym stanem. Stan ten wynika z wpływu gonadotropiny kosmówkowej. Z tego względu subkliniczna nadczynność tarczycy niekiedy może być mylona z ciążą. Niemniej jednak wówczas można mówić wyłącznie o subklinicznej nadczynności tarczycy w ciąży, po pierwszym trymestrze poziom hormonów wraca do normy.