Na czym polega nietolerancja histaminy?

Co to jest nietolerancja histaminy?

Histamina to hormon naturalnie występujący w organizmie, który magazynowany jest głównie w komórkach tucznych organizmu, bazofilach, płytkach krwi, neuronach histaminergicznych i komórkach enterochromafinowych. Hormon ten pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, ale przede wszystkim bierze udział w reakcji alergicznej oraz patofizjologii chorób atopowych. Dodatkowo, histamina, podobnie jak inne aminy biogenne, przyjmowana jest wraz z pokarmem. U większości zdrowych osób spożycie histaminy, nawet w znacznych ilościach, nie wiąże się z wystąpieniem dolegliwości. Dopiero spożycie histaminy w dawce większej niż 500 mg/kg wiąże się z wystąpieniem zespołu pohistaminowego, który związany jest z przekroczeniem możliwości rozkładu przez diamiooksydazę jelitową, co skutkuje zatruciem histaminą. Niemniej jednak u niektórych osób spożycie nawet mniejszych dawek histaminy przyczynia się do rozwoju reakcji pseudoalergicznej, która określana jest nietolerancją na histaminę.

Nietolerancja histaminy: przyczyny

Bezpośrednią przyczyną wystąpienia nietolerancji histaminy jest obniżenie możliwości organizmu do rozkładu histaminy przez diamooksydazę jelitową. Przyczynami obniżenia aktywności diamooksydazy może być:

• polimorfizm genetyczny związany z obniżeniem aktywności diamooksydazy,
• przewlekła choroba nerek lub choroby wątroby w postaci wirusowego zapalnika czy marskości,
• objawy skórne w postaci przewlekłej pokrzywki skórnej,
• uszkodzenie komórek jelita wynikających z przebiegu zakażeń, nieswoistych chorób zapalnych jelit, nowotworu jelita grubego czy enteropatii alergicznej,
• niedobór substancji, które służą jako kofaktory diamooksydazy, czyli witaminy B6 i C, a także cynku i miedzi,
• stosowanie leków będących inhibitorami DAO, do których należą między innymi leki przeciwdepresyjne.

Nietolerancja histaminy: objawy

Nietolerancja histaminy określana jest reakcją pseudoalergiczną, gdyż niska aktywność DAO przy jednoczesnym wysokim stężeniu histaminy przypomina alergię. Objawy nietolerancji histaminy pojawiają się zazwyczaj od 20 do 60 minut od spożycia posiłku obfitującego w znaczne ilości histaminy i utrzymują się one przez około 6-8 godzin, co jest bardzo podobne do alergii pokarmowej. Warto wskazać, że objawy nietolerancji histaminy mogą mieć charakter miejscowy, ale również prowadzić do anafilaksji. Wśród objawów nietolerancji histaminy wymienia się:

• bóle głowy,
• gwałtowne zaczerwienienie skory twarzy,
• przekrwienie nosa, a także katar i kichanie,
• bóle brzucha i biegunka,
• kołatanie serca.

Do rzadziej występujących objawów nietolerancji histaminy należą:

• dolegliwości żołądkowo-jelitowe w postaci nudności, wymiotów i biegunki,
• suchość w jamie ustnej, posmak pieprzu, metaliczny lub gorzki,
• wysypkę, pokrzywkę,
• świąd,
• kołatanie serca i uderzenia gorąca,
• świszczący oddech typowy dla astmy,
• duszności,
• kaszel

Należy wskazać, że niezwykle rzadkimi objawami nietolerancji histaminy są objawy neurologiczne, obniżenie ciśnienia krwi, utrata świadomości, arytmia, ostre niedowidzenie, wstrząs anafilaktyczny, obrzęk płuc czy zawał serca.

Nietolerancja histaminy: leczenie

Leczenie nietolerancji histaminy wiąże się z przyjmowaniem leków antyhistaminowych (przeciwhistaminowych) oraz preparatów diaminooksydazy, a nie jak w przypadku zwykłej alergii leków na alergię. Niemniej jednak terapia polega przede wszystkim na wdrożeniu diety ubogiej w histaminę. W tym znaczeniu w nietolerancji histaminy zalecane jest wykluczenie z diet tych produktów, składników oraz napojów, które w swoim skaldzie zawierają znaczne ilości histaminy, są inhibitorami DAO bądź mają zdolność zwiększania wydzielania histaminy. Należy jednocześnie wskazać, że objawy nietolerancji histaminy pojawiają się w momencie, kiedy dojdzie do jej kumulacji w organizmie, a nie jak w przypadku alergii pokarmowej, w przebiegu której dolegliwości wywoływane są już przez śladowe ilości alergenu.

Przy nietolerancji histaminy z diety należy wykluczyć produkty o dużej zawartości histaminy, do których należą produkty fermentacji, takie jak: sery, przetworzone mięso (wędliny i kiełbasy), kiszonki (np. kapusta), a także wino. Natomiast do produktów wyzwalających histaminę należą:

• produkty roślinne, takie jak: cytrusy, ananasy, papaja, truskawki, orzechy, orzeszki ziemne, pomidory, szpinak, lukrecja, czekolada, a także niektóre przyprawy i zioła;
• produkty zwierzęce, takie jak: ryby, wieprzowina, białki jaja, skorupiaki,
• dodatki do żywności.

Należy zatem wskazać, że dieta przy nietolerancji histaminy (niskohistaminowa) powinna bazować przede wszystkim na świeżych produktach. Co ważne, z produktów mlecznych należy wykluczyć sery pleśniowe, natomiast z mięs – długo dojrzewające przetwory mięsne. Osoby z nietolerancją histaminy mogą spożywać ryby – flądrę, dorsza, okonia, morszczuka i pstrąga. W diecie niskohistaminowej można bez obaw jeść znaczną część owoców i warzyw, wykluczyć jednak należy: cytrusy, maliny, truskawki, śliwki, papaję, kiwi, awokado, szpinak, pomidory i bakłażany.

Nietolerancja histaminy: badania i diagnostyka

Podejrzenie nietolerancji histaminy wiąże się z koniecznością konsultacji lekarskiej, podczas której przeprowadzany jest wywiad dotyczący spożywanych posiłków. W tym znaczeniu lekarz pyta przede wszystkim o czas od spożycia posiłku do wystąpienia objawów oraz moment ich ustąpienia. Dodatkowo, lekarz przeprowadza wywiad dotyczący rodzaju spożywanych pokarmów i alkoholu, a także przyjmowanych leków obniżających aktywność DAO, a także czy w wyniku stosowania leków przeciwhistaminowych następuje poprawa. Diagnostyka lekarska nietolerancji histaminy w każdym przypadku potwierdzona zostaje badaniami:

• pomiarem aktywności diamooksydazy (DAO), czyli badaniu krwi określającym aktywność DAO, alternatywą jest wykonanie oceny aktywności tego enzymu w jelitach,
• badaniem genetycznym w kierunku określonych polimorfizmów w genie DAO,
• ocena wymiarów bąbla po 50 minutach od śródskórnego wstrzyknięcia 1% roztworu wodnego chlorowodorku histaminy,
• wykluczenie zaburzeń zdrowotnych o podanym przebiegu, między innymi badanie celiakii czy badanie w kierunku nietolerancji pokarmowych.

Diagnostyka nietolerancji histaminy polega na określeniu:

• DAO w surowicy, czyli aktywności diaminooksydazy,
• stężenia histaminy w surowicy.

Dodatkowo warto wykonać uzupełniające badania na nietolerancje histaminy:

• miedź i cynk surowicy,
• witamina B6 w surowicy,
• diagnostyka SIBO.

Czy nietolerancja histaminy mija?

Najskuteczniejszą formą leczenia nietolerancji histaminy jest dieta eliminacyjna, która polega na wykluczeniu produktów żywnościowych zawierających duże ilości histaminy bądź składników powodując uwalnianie histaminy, zmagazynowanych w komórkach organizmu. Stosowanie diety antyhistaminowej pozwala na wyeliminowanie dolegliwych objawów wynikających z nietolerancji. Należy jednak wskazać, że nie ma możliwości całkowitego wyleczenia nietolerancji na histaminę. Dlatego też dietę antyhistaminową należy stosować przez cały czas.

Poza nietolerancją histaminy wyróżnić można również inne rodzaje alergii, między innymi alergię wziewną, w postaci kataru siennego, alergię kontaktową w postaci alergii na słońce, czy alergię kontaktową w postaci alergii na hybrydę czy alergii na nikiel. Najwięcej osób jednak cierpi na alergie pokarmowe, które pojawiają się po zjedzeniu produktu alergennego. Rodzajem alergii pokarmowej jest również alergia na alkohol.