Jak rozpoznać koniec menopauzy?

Czym jest menopauza?

Menopauza, a inaczej przekwitanie lub klimakterium, to fizjologiczny proces, zachodzący w organizmie kobiety, którego początek obserwuje się zwykle między 45. a 55. rokiem życia.

Zgodnie z definicją WHO menopauza to ostatnia miesiączka, po której przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy nie pojawiło się krwawienie miesiączkowe, a więc jest trwałym ustaniem cyklu miesiączkowego, co wiąże się z utratą płodności i możliwości zajścia w ciążę w wyniku obniżania się poziomów hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu.

Moment rozpoczęcia przekwitania zależy od wielu czynników, do których należą m.in. wiek wystąpienia pierwszej miesiączki, uwarunkowania genetyczne, historia ciąż i porodów, a także styl życia. Nierzadko kobiety odczuwają pierwsze objawy zwiastujące menopauzę już kilka lat wcześniej i taki okres zwany jest okołomenopauzalnym. Co więcej, w niektórych przypadkach dochodzi do wystąpienia przedwczesnej menopauzy, której przedstawicielki płci żeńskiej doświadczają nawet w wieku 35 lat.

Przedwczesna menopauza

Przedwczesna menopauza to stan, w którym czynność jajników wygasa przed 40, a w niektórych przypadkach nawet przed 35 rokiem życia. Tak szybkie przekwitanie nie jest zjawiskiem fizjologicznym i wymaga specjalistycznej kontroli i postępowania. Zdarza się, że w przedwczesnej menopauzie rolę odgrywają predyspozycje genetyczne, jednak częściej ta patologia wywołana jest przez choroby autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto, cukrzyca czy celiakia.

Wśród przyczyn wzrastającej liczby przypadków wczesnej menopauzy podaje się również stres cywilizacyjny, który może zaburzać gospodarkę hormonalną. Kobiety doświadczające przedwczesnego wygasania funkcji jajników w młodym wieku muszą mierzyć się z uciążliwymi objawami klimakterium, a poprzez obniżony poziom estrogenów są dodatkowo narażone na rozwój osteoporozy, chorób układu krążenia i niektórych nowotworów.

Zaburzenia miesiączkowania a menopauza

Cechą charakterystyczną w okresie menopauzy są zaburzenia miesiączkowania. Cykle stają się krótsze lub dłuższe, mogą być bardziej skąpe lub obfitsze, ale przede wszystkim zaczynają być nieregularne i czasem występują nawet co kilka miesięcy.

Niektóre kobiety obserwują także plamienia w środku cyklu, które są uciążliwym problemem, gdyż pojawiają się znienacka. Warto pamiętać, że takie zmiany w miesiączkowaniu są procesem fizjologicznym i zwykle dotykają kobiet po 45 roku życia, jednak w każdej sytuacji warto zachować ostrożność i nie rezygnować z wizyt kontrolnych u ginekologa, gdyż nie zawsze zaburzenia miesiączkowania w starszym wieku muszą zwiastować menopauzę i mogą być wynikiem różnych chorób, takich jak zmiany nowotworowe endometrium czy mięśniaki macicy.

Jak rozpoznać objawy menopauzy?

Objawy klimakterium mogą być różnorodne i pojawiać się stopniowo w okresie przedmenopauzalnym – nawet do 10 lat przed trwałym ustąpieniem miesiączkowania, jednak nie u każdej kobiety występują z jednakowym nasileniem. Najbardziej charakterystyczną dolegliwością podczas przekwitania są nagłe uderzenia gorąca, wynikające ze zmian w gospodarce hormonalnej, które skutkują zaburzeniami termoregulacji. Oprócz wspomnianych uderzeń gorąca, kobiety skarżą się równie często na nocne poty i nadmierne pocenie się bez uchwytnej przyczyny.

Wśród symptomów menopauzy znajdują się również:

• zaczerwienienie twarzy;

• kołatanie serca, tachykardia;

• trudności z pamięcią;

• zawroty głowy;

• bezsenność;

• spadek libido;

• wypadanie włosów;

• suchość pochwy;

• wysiłkowe nietrzymanie moczu;

• bóle mięśniowo-stawowe;

• stany depresyjne;

• drażliwość, wahania nastroju.

Część kobiet przechodzi menopauzę bez większych dolegliwości, jednak jest to stosunkowo rzadkie zjawisko. Na intensywność objawów wpływa genetyka, a także styl życia. Codzienna aktywność fizyczna, zbilansowana dieta i unikanie czynników stresogennych mogą złagodzić uciążliwe symptomy.

Niekiedy kobiety po konsultacji z ginekologiem decydują się na hormonalną terapię zastępczą (HZT), która pomaga w minimalizowaniu niekorzystnych skutków menopauzy na organizm.

Jak rozpoznać koniec menopauzy? Ostatnia miesiączka

Definitywny koniec klimakterium można stwierdzić po ustaniu krwawienia na czas co najmniej 12 miesięcy od ostatniej miesiączki. Jednak zarówno czas trwania menopauzy, jak i dokładny moment, kiedy okres ten się kończy, jest sprawą indywidualną.

Po zakończeniu menopauzy organizm kobiety wchodzi w tzw. fazę postmenopauzalną, która charakteryzuje się całkowitym zahamowaniem czynności jajników oraz ustabilizowaniem stężeń hormonów.

Aby potwierdzić zakończenie okresu przekwitania, można wykonać dodatkowe badania laboratoryjne (LH, FSH, estradiol, prolaktyna) i obrazowe (USG dróg rodnych), które wykażą wygasanie czynności hormonalnej żeńskich gonad.

Po jakim czasie ustępują objawy menopauzy?

Objawy menopauzy ustępują stopniowo w miarę stabilizowania się stężeń hormonów płciowych w organizmie kobiety. Zwykle pierwsze oznaki złagodzenia niepożądanych dolegliwości, takich jak uderzenia gorąca, nadpotliwość czy wahania nastroju obserwuje się w ciągu kilku miesięcy po ustaniu miesiączki. Jednak proces ten zależy od indywidualnych czynników i symptomy mogą utrzymywać się nawet kilka lat.

Jeśli objawy przekwitania utrudniają codzienne funkcjonowanie i przez długi czas utrzymują się na jednakowym poziomie, należy udać się na konsultację u ginekologa, który może zalecić odpowiednie leczenie hormonalne w celu poprawy jakości życia.

Jak potwierdzić koniec menopauzy?

W celu potwierdzenia końca tego etapu kobieta powinna udać się na wizytę do lekarza ginekologa, który wykona USG dróg rodnych w celu oceny stopnia funkcji jajników i skieruje pacjentkę na badania laboratoryjne (LH, FSH, prolaktyna, estradiol), aby ocenić poziomy poszczególnych hormonów we krwi.

Wskaźnikami zakończenia przekwitania jest wysoki poziom FSH i niski poziom estradiolu, natomiast w badaniu obrazowym charakterystyczne jest ścieńczenie endometrium oraz brak pęcherzyków Graafa.