Insulinooporność a ciąża – jakie ryzyko dla matki i dziecka?

Insulinooporność w ciąży – przyczyny

Insulinooporność w ciąży, jak również insulinooporność po ciąży to coraz częstsze dolegliwości, z którymi zmagają się przyszłe mamy. Podczas ciąży główną przyczyną insulinooporności są trzy czynniki: hormony łożyskowe (progesteron, estriol, laktogen łożyskowy), wzrastające stężenie matczynego kortyzolu oraz enzymy łożyskowe, które są odpowiedzialne za zwiększenie rozkładu matczynej insuliny.

Postawienie właściwej diagnozy jest kluczowe w dalszym postępowaniu. Diagnostykę insulinooporności należy rozpocząć w oparciu o badania na insulinooporność – jakie wykonać i co oznaczają wyniki? Najczęściej zlecane są poniższe badania:  
   

• glukoza na czczo,    
• insulina na czczo oraz   
• doustny test obciążenia glukozą (OGTT).   

   
W niektórych przypadkach wyżej wymienione badania nie są wystarczające i lekarze postanawiają rozszerzyć diagnostykę o kilka dodatkowych badań takich jak:

• kwas moczowy,
• enzymy wątrobowe,
• homocysteina,
• profil lipidowy,
• witamina D3 i witamina B12 oraz
• badanie HOMA-IR (ocenę modelu homeostazy oporności na insulinę).

Kolejną istotną chorobą metaboliczną jest cukrzyca. W jaki sposób można ją rozpoznać? Diagnostykę cukrzycy warto rozpocząć od wykonania kilku podstawowych badań. Jakie badania wykonać? W tym celu należy umówić się na konsultację do lekarza specjalisty, czyli diabetologa, który na co dzień zajmuje się leczeniem cukrzycy oraz podobnych zaburzeń o podłożu metabolicznym. Lekarz najprawdopodobniej zleci oznaczenie poziomu glukozy i insuliny na czczo oraz wykonanie testu obciążenia glukozą, czyli tzw. krzywą cukrzycową. Po otrzymaniu wyników warto umówić się na konsultację w celu ich interpretacji oraz omówienia dalszego postępowania. 

Lekarze wyróżniają 5 typów cukrzycy – jak je rozróżnić? Do najczęściej diagnozowanych typów cukrzycy zaliczamy: 

• cukrzycę typu 1, 
• cukrzycę typu 2, 
• cukrzycę typu 3 (cukrzyca wtórna), 
• cukrzycę typu 4,
• cukrzyca ciężarnych. 

 
Cukrzyca typu 1 to cukrzyca insulinozależna, która jest zaliczana do chorób autoimmunologicznych. Spowodowana jest niszczeniem komórek beta trzustki i występuje u osób obciążonych genetycznie. Dotyczy głównie dzieci i osób do 30 r. ż.  
 
Cukrzyca typu 2 to cukrzyca insulinoniezależna. Ten typ cukrzycy charakteryzuje się wysokim stężeniem glukozy we krwi oraz opornością na insulinę i jej względnym niedoborem. Szacuje się, że stanowi ona około 90% przypadków wszystkich typów cukrzycy. Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia tej choroby metabolicznej, zwłaszcza u pacjentów obciążonych genetycznie. 
 
Cukrzyca typu 3 to cukrzyca wtórna. Cukrzyca typu 3 rozwija się w przebiegu innych przewlekłych schorzeń. Może być również wynikiem niektórych czynników zewnętrznych, np. Przyjmowanych leków i / lub substancji chemicznych, które mogą powodować hiperglikemię. Ten typ cukrzycy występuje najrzadziej, gdyż stanowi ok. 2-3% wszystkich rozpoznanych przypadków.
 
Cukrzyca typu 4 jest diagnozowana u osób młodych i również do jej wystąpienia przyczynia się otyłość. Ten typ cukrzycy może rozwinąć się również u osób z prawidłowym metabolizmem.

Cukrzyca ciążowa – czym jest i jak się objawia?

Cukrzyca ciężarnych, inaczej nazywana cukrzycą ciążową jest stanem hiperglikemicznym, który występuje u zdrowych kobiet w ciąży. Stan hiperglikemiczny jest definiowany jako nieprawidłowa glikemia na czczo, nietolerancja glukozy lub cukrzyca. Ten typ cukrzycy jest zagrożeniem dla rozwijającego się płodu, a u ok. 30-45% przyszłych mam, u których zdiagnozowano cukrzycę ciężarnych, istnieje duże ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Cukrzyca ciążowa nie daje żadnych charakterystycznych objawów, a jej symptomy są bardzo podobne do dolegliwości, które towarzyszą prawie każdej ciężarnej. Przyszłe mamy narzekają na zmęczenie, senność, napady głodu i / lub wzmożone pragnienie i suchość w ustach.

Insulinooporność a cukrzyca – czym się różni? Insulinooporność jest definiowana jako stan zmniejszonej wrażliwości tkanek na działanie insuliny, co ma wpływ na regulację stężenia glukozy i może prowadzić do wystąpienia cukrzycy. Insulinooporność może doprowadzić do rozwoju różnych schorzeń, takich jak zespół policystycznych jajników, uszkodzenie wzroku czy nadciśnienie tętnicze.   
 
Cukrzyca należy do grupy chorób metabolicznych, która ma bezpośredni związek ze zmniejszoną wrażliwością trzustki na działanie insuliny, co powoduje wystąpienie hiperglikemii. Nieleczona lub niewłaściwie leczona cukrzyca prowadzi do wystąpienia stanu przewlekłej hiperglikemii, w wyniku czego dochodzi do zaburzenia podstawowych czynności ludzkiego organizmu, a w konsekwencji nawet do niewydolności narządów wewnętrznych, np. serca lub nerek.  
  
Prawidłowo zdiagnozowana i leczona insulinooporność i / lub cukrzyca nie spowoduje negatywnych skutków zdrowotnych. Opieka diabetologa oraz dietetyka klinicznego jest wskazana w obu schorzeniach. Specjaliści zajmą się kompleksowo leczeniem oraz wytłumaczą dalsze postępowanie. Stosowanie się do zaleceń, w tym właściwa dieta oraz aktywność fizyczna są kluczowe w zgubieniu zbędnych kilogramów i osiągnięciu lepszego samopoczucia.

Dieta przy insulinooporności – co jeść, a czego unikać?

Dieta przy insulinooporności powinna zostać ułożona przez dietetyka klinicznego na podstawie tzw. indeksu glikemicznego. W codziennym jadłospisie powinny znaleźć się głównie produkty o niskim indeksie glikemicznym. Sporadycznie można pozwolić sobie na zjedzenie produktów o średnim indeksie glikemicznym, zaś produkty o wysokim indeksie glikemicznym nie powinny być brane pod uwagę przy komponowaniu jadłospisu osoby z insulinoopornością.  
 
Osoby z rozpoznaną insulinoopornością coraz częściej zmagają się z nadprogramowymi kilogramami. Jak schudnąć przy insulinooporności? Jeśli będziesz przestrzegać zaleceń żywieniowych i jeść zgodnie ze skomponowanym przez dietetyka jadłospisem, masz dużą szansę schudnąć i poczuć się lepiej we własnym ciele. 

Musisz pamiętać, że bardzo ważne są regularne posiłki, nawadnianie organizmu oraz regularna aktywność fizyczna. To wszystko pomoże Ci w osiągnięcie deficytu kalorycznego i zgubieniu nadmiaru kilogramów. W Twojej diecie powinny przeważać produkty o niskim indeksie glikemicznym, takie jak świeże i mrożone owoce oraz warzywa, ryby, pestki nasion, rośliny strączkowe, gruboziarniste kasze, oleje tłoczone na zimno oraz produkty pełnoziarniste.

Przy insulinooporności należy unikać spożywania żywności wysokoprzetworzonej takiej jak jedzenie typu fast food, tłustego mięsa, słodyczy, słodzonych napojów oraz produktów z mąką pszenną (białe pieczywo).  

Następny ważny krok to uprawianie aktywności fizycznej, która będzie sprawiała Ci przyjemność, a nie będzie przykrym obowiązkiem. Lubisz spacerować po lesie, jeździć na rowerze, biegać, a może wolisz pójść na basen? Wybierz taką aktywność, na którą masz ochotę. Możesz zacząć od spacerów, a jeśli stwierdzisz, że to za mało, możesz zacząć biegać. Najważniejszy jest regularny wysiłek fizyczny, który pomoże Ci schudnąć i poczuć się lepiej.

Insulinooporność w ciąży – objawy 

Insulinooporność w ciąży nie daje żadnych specyficznych objawów, które pomogłyby ją rozpoznać, jednak występują pewne zmiany, które mają miejsce w jej przebiegu. Nagromadzenie tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicy brzucha, nadmierne owłosienie występujące na twarzy, piersiach, brzuchu i / lub plecach, a także pojawienie się rozstępów oraz silne bóle głowy, zimne poty, senność, osłabienie czy drgawki to objawy, które mogą wskazywać na insulinooporność. W takiej sytuacji najlepiej umówić się do lekarza specjalisty, który zleci wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych.

Ciąża z insulinoopornością – leczenie

Leczenie kobiety ciężarnej z insulinoopornością powinno rozpocząć się od zmiany dotychczasowego stylu życia. W tym celu najlepiej będzie umówić się na konsultację do dietetyka klinicznego, który opracuje specjalną dietę i wytłumaczy, jak należy postępować w tym schorzeniu. Kolejnym krokiem jest włączenie leków pod nadzorem diabetologa i stosowanie się do zaleceń lekarza, który wyjaśni dalsze kroki.

Ciąża przy insulinooporności – powikłania

Nieleczona lub niewłaściwie leczona insulinooporność w ciąży może prowadzić do cukrzycy ciążowej, której wystąpienie zwiększa ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, zakażenia dróg moczowych, stanu przedrzucawkowego, przedwczesnego porodu, a nawet poronienia. U noworodków może występować makrosomia.