Dieta przy miażdżycy: co jeść i czego unikać? Zasady żywienia
Choroby układu krążenia (ChUK), do których zaliczana jest miażdżyca są jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce. Najczęstsze czynniki ryzyka ich rozwoju to przede wszystkim niska aktywność fizyczna oraz nieodpowiednia dieta. Jak powinna być skomponowana dieta w profilaktyce i leczeniu miażdżycy? Co jeść, a czego unikać przy miażdżycy? Jak wyglądają zasady żywienia w tej chorobie? Wyjaśniamy poniżej.
Zasady żywienia w miażdżycy
Miażdżyca jest zaliczana do chorób układu krążenia (ChUK). Jest to choroba dużych oraz średnich tętnic spowodowana odkładaniem się w ich ścianach cholesterolu w wyniku czego dochodzi do zwężenia tętnicy oraz zaburzeń w przepływie przez nią krwi. Do głównych przyczyn ryzyka rozwoju miażdżycy zalicza się niską aktywność fizyczną, niewłaściwą dietę, palenie tytoniu, a także nadmierną konsumpcję alkoholu. W występowaniu ChuK również duże znaczenie mają czynniki żywieniowe, głównie nadmierne spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, które występują w żywności typu fast-food, ale również w słodyczach i słonych przekąskach oraz nadmiar dostarczonych kilokalorii, który przewyższa dzienne zapotrzebowanie i prowadzi do otyłości.
Do najczęstszych objawów miażdżycy zaliczamy:
- ból w klatce piersiowej,
- ból w dolnej części pleców,
- silne bóle łydek,
- duszność,
- zmęczenie,
- zawroty głowy,
- drętwienie, bolesność i zimne ręce oraz stopy,
- dezorientacja,
- zaburzenia erekcji,
- częściowy niedowład,
- zmiany skórne.
Leczenie miażdżycy powinno obejmować przede wszystkim zmianę nawyków żywieniowych. W tym celu najlepiej umówić się na wizytę do lekarza, który powie jakie kroki należy podjąć.
Zalecenia w miażdżycy dotyczące zmiany stylu życia powinny obejmować:
- rozpoczęcie zdrowej diety - opartej na niskiej zawartością tłuszczów nasyconych oraz tłuszczów trans, a bogatej w produkty pełnoziarniste, świeże owoce i warzywa,
- regularną aktywność fizyczna - minimum 30 do 60 minut dziennie przez 3-4 dni w tygodniu,
- ograniczenie picia alkoholu,
- ograniczenie a najlepiej rzucenie palenia tytoniu,
- kontrolowanie stresu,
- dążenie do utraty wagi,
- leczenie chorób związanych z miażdżycą, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy wysoki poziom cholesterolu.
Miażdżyca tętnic szyjnych to kolejny problem, w którym światło naczyń tętniczych ulega zwężeniu. Problem ten występuje w wyniku odkładania się w naczyniach blaszek miażdżycowych. Za miażdżycę tętnic szyjnych w dużym stopniu odpowiada niewłaściwa dieta – spożywanie dużej ilości pokarmów bogatych w tłuszcze zwierzęce, co zwiększa ryzyko zatoru. Choroba może rozwijać się stopniowo, a jej objawy mogą pojawić się dopiero, gdy miażdżyca będzie już w bardzo zaawansowanym stadium. Wszelkie dolegliwości, które zgłaszają pacjenci są skutkiem zaburzeń związanych z dopływem krwi do ośrodkowego układu nerwowego.
Pacjenci cierpiący na miażdżycę tętnic szyjnych często zgłaszają poniższe objawy:
- silne bóle głowy
- niedowłady,
- zaburzenia czucia, mowy oraz widzenia.
W przebiegu powyższej choroby mogą pojawić się również powikłania, takie jak np. szumy uszne, zawroty głowy, ból szyi i / lub jej powiększenie, a nawet zaburzenia równowagi.
Leczenie pacjenta z miażdżycą tętnic szyjnych uzależnione jest od stopnia zwężenia naczyń szyjnych, które występuje u pacjenta oraz dolegliwości towarzyszących temu procesowi. Przy miażdżycy w początkowym stadium w zupełności wystarczające jest leczenie związane z dietą oraz wdrożenie leczenia farmakologicznego.
W leczeniu miażdżycy tętnic szyjnych wykorzystuje się także operacje tętnic szyjnych. Zabiegi przeprowadzane są u tych pacjentów, u których doszło do niedokrwienia lub udaru mózgu, i u których zwężenia tętnic szyjnych przekracza 50%.
Jakie badanie wykonać na miażdżycę? W diagnostyce miażdżycy tętnic szyjnych podstawowym badaniem jest USG tętnic szyjnych. To badanie umożliwia oszacowanie wielkości blaszki miażdżycowej oraz ustalenie liczby uwapnionych blaszek miażdżycowych w tętnicach szyjnych. Kolejnym badaniem jest USG Doppler tętnic szyjnych, które umożliwia ocenę ograniczenia przepływu szyjnego krwi przez te naczynia.
Innymi badaniami, które są wykonywane pacjentom z miażdżycą tętnic szyjnych, są m. in. angiografia tętnic szyjnych, badania obrazowe głowy oraz badania laboratoryjne. Te wszystkie badania pozwalają ocenić zaawansowanie choroby i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Kawa a miażdżyca – jaki ma wpływ na chorobę? Najnowsze wyniki badań dotyczące osób wypijających umiarkowane ilości kawy (3-5 filiżanek dziennie) potwierdzają, że wczesne objawy miażdżycy tętnic wieńcowych serca występują rzadziej w porównaniu z osobami, które nie piją kawy lub wypijają ponad 5 filiżanek. Co więcej, warto wiedzieć, że dawka do 400 mg kofeiny dziennie jest dawką bezpieczną w przypadku zdrowych dorosłych, zaś w przypadku kobiet ciężarnych dawkę bezpieczną stanowi połowa ilości standardowej dawki dla osoby dorosłej.
Czego nie jeść przy miażdżycy?
Przy miażdżycy duże znaczenie ma dieta na cholesterol – co wolno jeść, a czego należy unikać? Warto przestrzegać kilku prostych zasad:
- zwiększ spożycie warzyw i owoców,
- ogranicz spożycie mięsa oraz jego przetworów, przede wszystkim mięsa czerwonego,
- zwiększ spożycia białka roślinnego, np. pochodzącego z nasion roślin strączkowych, np. z soi czy z ciecierzycy,
- zwiększ spożycie ryb i olejów rybich, które dostarczają wartościowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3,
- codzienne spożywaj ok. 30 g orzechów,
- unikaj nadmiaru cukru, którego duże ilości znajdują się w słodyczach i napojach gazowanych,
- staraj się nie przekraczać spożycia 5 g soli kuchennej dziennie, czyli 1 płaskiej łyżeczki.
Czego nie jeść przy miażdżycy? Lekarze oraz dietetycy zalecają, aby ograniczyć, a najlepiej unikać spożycia:
- słodyczy, zwłaszcza ciast i ciastek,
- chleba i bułek z mąki pszennej, a także słodkiego pieczywa,
- napojów gazowanych,
- przetworów mięsnych z dużą zawartością tłuszczy, takich jak np. salami,
- tłustych rodzajów mięs,
- margaryn, oleju palmowego, smalcu,
- tłustych serów, śmietany oraz pełnego mleka,
- potraw smażonych, zwłaszcza na głębokim oleju.
Warto również zwrócić uwagę na spożywanie alkoholu w miażdżycy, który może mieć zarówno negatywne, jak i pozytywne skutki. Miażdżyca a alkohol – jaki ma wpływ na chorobę? Udowodniono, że codzienne spożywanie alkoholu w umiarkowanych ilościach zmniejsza ryzyko miażdżycy, zaś konsumowanie go w nadmiarze zwiększa ryzyko wystąpienia tej choroby.
Co jeść przy miażdżycy?
Dieta miażdżycowa, czyli co jeść przy miażdżycy? Dieta przy miażdżycy powinna być skomponowana w oparciu o założenia diety śródziemnomorskiej. Do produktów zalecanych i dozwolonych w takiej diecie należą:
- pełnoziarniste pieczywo,
- przetwory mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu, takie jak jogurt naturalny
- i maślanka,
- surowe i gotowane warzywa,
- świeże, najlepiej sezonowe owoce,
- ryby morskie,
- nasiona roślin strączkowych, np. bób czy ciecierzyca,
- chude rodzaje mięsa, np. pierś z kurczaka lub z indyka.
Jakie owoce jeść przy miażdżycy?
Dieta przeciw miażdżycy powinna być skomponowana w oparciu o świeże, najlepiej sezonowe owoce. Jakie owoce jeść przy miażdżycy? Dieta miażdżycowa powinna zawierać w sobie różne owoce, najlepiej takie jak maliny, truskawki, aronie, borówki, czarne porzeczki czy winogrona.
Dieta keto a miażdżyca
Dieta keto a miażdżyca – czy jest skuteczna? Krótkoterminowe badania naukowe wykazały, że dieta ketogeniczna jest korzystna dla zdrowia. U osób będących na tej diecie odnotowano znaczną utratę wagi, poprawę poziomu glukozy we krwi oraz ogólne korzyści sercowo-naczyniowe. Istnieje szereg korzyści płynących ze stosowania tej diety, zwłaszcza w miażdżycy, jednak brakuje długoterminowych badań, które potwierdzałyby korzyści oraz ryzyka związane ze stosowaniem tej diety.
Źródła:
- Torres N. et al.: Nutrition and Atherosclerosis, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26031780/,
- Riccardi G. et al.: Dietary recommendations for prevention of atherosclerosis, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34229346/,
- Vesnina A. et al.: Tackling Atherosclerosis via Selected Nutrition, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35897799/,