Antykoncepcja hormonalna a żylaki: co warto wiedzieć?

Czy antykoncepcja hormonalna może być przyczyną żylaków?

Antykoncepcja hormonalna to skuteczna metoda zapobiegania ciąży, polegająca na przyjmowaniu syntetycznych hormonów – gestagenu będącego pochodną progesteronu i estrogenu bądź rzadziej samego gestagenu. Jak działają tabletki antykoncepcyjne? Działanie gestagenów wpływa na zahamowanie owulacji i zwiększenie gęstości śluzu szyjkowego, który w ten sposób jest nieprzepuszczalny dla plemników. Z kolei estrogenu wzmacniają działanie gestagenu, powodując hamowanie wydzielania FSH, który jest odpowiedzialny za stymulację dojrzewania pęcherzyków w jajniku.

Okazuje się, że na rozwój zakrzepicy żylnej, czyli żylaków nóg, wpływ mają obydwa składniki czynne antykoncepcji hormonalnej, czyli zarówno estrogen, jak i gestagen. Ich działanie bowiem osłabia sprężystość naczyń krwionośnych, przyczyniając się do rozluźnienia mięśniówki, co z kolei prowadzi do ich rozszerzenia. Należy również wskazać, że estrogeny i gestageny wykazują działanie prozakrzepowe i zagęszczają krew. Pojawiające się zakrzepy przyczyniają się do blokowania przepływu krwi w naczyniu. W wyniku tego krew zalega poniżej zakrzepów i wywiera podwyższone ciśnienie, co skutkuje uszkodzeniem zastawek żylnych, a także poszerzeniem oraz osłabieniem ściany naczynia.

Na uwadze należy mieć zatem fakt, że antykoncepcja hormonalna zwiększa prawdopodobieństwo powstania żylaków kończyn dolnych, co w przypadku predyspozycji genetycznych i już istniejących pajączków, może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych w postaci niewydolności żylnej i zakrzepicy żył głębokich. Należy zatem jednoznacznie wskazać, że antykoncepcja hormonalna może być czynnikiem powodującym żylaki oraz zakrzepicę. Dlatego też kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną powinny rozważyć profilaktyczne stosowanie terapii uciskowej.

Kobiety stosując antykoncepcję hormonalną, mogą zmniejszyć ryzyko pojawienia się żylaków nóg poprzez wprowadzenie zmian do swojego stylu życia. Okazuje się, że ryzyko powstania zmian naczyniowych w nogach jest zredukowane w przypadku:

• unikania długotrwałego stania oraz siedzenia,
• stosowania regularnej aktywności fizycznej,
• rezygnacji chodzenia w butach na wysokich obcasach,
• unoszenia nóg powyżej poziomu serca w czasie odpoczynku,
• rezygnacji z palenia papierosów.

Czy żylaki są przeciwwskazaniem do antykoncepcji hormonalnej?

Żylaki kończyn dolnych stanowią względne przeciwwskazanie do zastosowania antykoncepcji hormonalnej. O możliwości rozpoczęcia antykoncepcyjnej kuracji hormonalnej w takim przypadku decyduje lekarz, który wraz z pacjentką ocenia stosunek korzyści ze stosowania środków hormonalnych do potencjalnych niebezpieczeństw wynikających z zastosowaniem tej metody zapobiegania ciąży i na tej podstawie podejmuje decyzję o możliwości zastosowania antykoncepcji hormonalnej lub jej braku.

Należy jednocześnie wskazać, że bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji hormonalnej jest aktywna bądź przebyta zakrzepica żył głębokich. Z tego względu przed rozpoczęciem hormonalnej terapii antykoncepcyjnej należy wykonać diagnostykę żył kończyn dolnych poprzez poddanie się badaniom USG Doppler. Co ważne, ryzyko powikłania antykoncepcji hormonalnej w postaci chorób żył jest wyższe u kobiet po 35. roku życia i palących papierosy. Dlatego też warto mieć te czynniki na uwadze, gdyż mogą one przyczynić się do pojawienia się żylaków nóg.

Jaka metoda antykoncepcji jest dozwolona przy żylakach nóg?

Kobiety zmagające się z żylakami na nogach powinny rozważyć rezygnację z antykoncepcji hormonalnej (tabletek antykoncepcyjnych czy plastrów antykoncepcyjnych) w przypadku, kiedy występują nasilone objawy przewlekłej niewydolności żylnej w postaci:

• bólu mięśni,
• kurczy mięśniowych,
• obrzęków nóg,
• uczucia ciężkich nóg.

W przypadku, kiedy żylaki nóg stanowią bezwzględne przeciwwskazanie do stosowania antykoncepcji hormonalnej w postaci pigułek czy plastrów, warto rozważyć zastosowanie innych metod antykoncepcji. Chociaż hormonalne sposoby zapobiegania ciąży są wysoce skuteczne, to ich stosowanie wiąże się z możliwością pojawienia się wielu efektów ubocznych bądź niemożnością ich stosowania przez występujące przeciwwskazania. Alternatywą wówczas są metody antykoncepcji niehormonalnej – mechaniczne lub chemiczne, które odpowiednio dobrane i stosowane, mogą zagwarantować równie wysoką skuteczność w zapobieganiu niechcianej ciąży.