Antykoncepcja a zakrzepica: jakie metody są bezpieczne dla kobiet z ryzykiem powstawania skrzeplin?

Dlaczego tabletki antykoncepcyjne powodują zakrzepicę?

Antykoncepcja hormonalna bez wątpienia jest wygodna i wysoce skuteczna, ale też niepozbawiona jest wad. Jednym z największych minusów tej metody ochrony przed nieplanowaną ciążą jest ryzyko rozwoju trombozy. W przypadku kobiet stosujących antykoncepcję  hormonalną ryzyko wystąpienia zakrzepicy jest od 3 do 6 razy większe w porównaniu do kobiet, które nie przyjmują hormonów w formie tabletek dwuskładnikowych z estrogenem i progesteronem lub jego pochodnymi (w przypadku pigułek jednoskładnikowych ryzyko jest nikłe lub nie występuje). Dodatkowo ryzyko rośnie, jeśli pacjentka pali nałogowo papierosy, choruje na otyłość i ma wrodzoną nadkrzepliwość. Zakrzepica żył głębokich częściej rozwija się też u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną po przebytych urazach, zabiegach chirurgicznych oraz odbywających długie loty samolotem. 
Jeśli chodzi o inne czynniki ryzyka zachorowania na zakrzepicę, należy wymienić m.in. 

• chorobę nowotworową, 
• urazy wielonarządowe, 
• trombofilię, 
• dużą niewydolność serca,
• siedzący tryb życia. 
• poważne zabiegi operacyjne.

Wracając do wątku głównego, dlaczego tabletki antykoncepcyjne powodują zakrzepicę? Głównie za sprawą estrogenów - hormonów stanowiących składnik pigułek, które zwiększają krzepliwość krwi. Dokładny mechanizm działania estrogenów nie jest jasny. Naukowcy przypuszczają, iż estrogeny mogą wpływać na ilość i aktywność trombocytów (tj. płytek krwi) oraz na stężenie fibrynogenu (wskaźnika krzepliwości krwi).

• antykoncepcja a zakrzepica - kiedy ryzyko jest największe?

 W ramach ciekawostki warto dodać, iż co prawda zakrzepica żył głębokich może wystąpić w każdym momencie stosowania antykoncepcji hormonalnej, jednak ryzyko jest największe w ciągu trzech pierwszych miesięcy przyjmowania preparatów z żeńskimi hormonami płciowymi. Warto nadmienić, iż po roku przyjmowania tabletek dwuskładnikowych ryzyko rozwoju zakrzepicy przy antykoncepcji hormonalnej znacznie spada.

• plastry antykoncepcyjne a zakrzepica

Plastry antykoncepcyjne, które mają w składzie estrogeny - czyli hormony o działaniu prozakrzepowym, również mogą zwiększać ryzyko rozwoju zakrzepicy (podobnie jak wkładki domaciczne, czy pierścień dopochwowy uwalniający estrogen).

Objawy zakrzepicy przy antykoncepcji

Wiele kobiet zastanawia się, jakie są najczęstsze objawy zakrzepicy przy antykoncepcji hormonalnej. Niepokojącym sygnałem jest:

• obrzęk kończyn dolnych,
• ból w trakcie chodzenia,
• uczucie ciężkości nóg,
• zaczerwienienie skóry,
• napięcie skóry,
• zasinienie skóry,
• wzrost ucieplenia kończyny,
• ból w stopie i łydce.

Niestety w wielu przypadkach (nawet 60-70%) nie pojawiają się żadne objawy zakrzepicy przy antykoncepcji, choroba rozwija się bezobjawowo - w pewnym momencie powstały w naczyniu skrzep może oderwać się, trafić do krwioobiegu, doprowadzić do zatoru, zatrzymania krążenia i w konsekwencji do zgonu. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i odpowiednie dobranie metody antykoncepcyjnej, szczególnie jeśli zaliczasz się do grupy ryzyka. 

Jak leczyć zakrzepicę przy antykoncepcji?

Istnieje kilka metod leczenia zakrzepicy przy antykoncepcji. Często stosuje się leki przeciwzakrzepowe, takie jak np.:

• heparyna drobnocząsteczkowa, 
• heparyna niefrakcjonowana, 
• antykoagulanty (doustnie),

Lekarz może wdrożyć też do terapii leki trombolityczne, które umożliwiają rozpuszczenie skrzepu. W niektórych przypadkach konieczne jest chirurgiczne usunięcie skrzeplin. Zwykle specjalista zaleca też zmianę metody antykoncepcji na inną, jeśli do tej pory kobieta stosowała preparaty z estrogenami.

Jak uniknąć zakrzepicy przy antykoncepcji?

Jak zapobiec zakrzepicy przy antykoncepcji hormonalnej i zadbać o zdrowie? Najważniejsze jest systematyczne kontrolowanie krzepliwości krwi. Zalecamy też, aby na czas stosowania preparatów hormonalnych z estrogenem zrezygnować z palenia papierosów, gdyż wówczas ryzyko tworzenia się zakrzepów rośnie kilkukrotnie. Zanim zdecydujemy się na antykoncepcję hormonalną (środki z estrogenem), warto też wykonać badanie na trombofilię wrodzoną, szczególnie jeśli mamy w rodzinie przypadki zakrzepicy żył głębokich.

Warto też unikać innych, dodatkowych czynników ryzyka, tj. w przypadku otyłości unormować masę ciała. Jeśli prowadzimy bierny tryb życia, należy wprowadzić do codziennej rutyny aktywność fizyczną, gdyż długotrwałe unieruchomienie sprzyja rozwojowi zakrzepicy żył głębokich. 

Jaka antykoncepcja przy zakrzepicy?

Jakie tabletki antykoncepcyjne nie powodują zakrzepicy? Ryzyko rozwoju tej podstępnej i groźnej choroby jest znacznie mniejsze, jeśli zdecydujesz się na pigułki jednoskładnikowe z progesteronem zwane potocznie minipigułkami. Oczywiście możesz wybrać też inne - niehormonalne metody antykoncepcji np.: prezerwatywy plus środki plemnikobójcze (zgodnie ze wskaźnikiem Pearla skuteczność prezerwatyw wynosi od 2 do 15). Metodą antykoncepcji, którą również warto rozważyć jest wkładka domaciczna z lewonorgestrelem (wydzielająca gestagen). Wkładka domaciczna to bardzo skuteczna metoda zapobiegania nieplanowanej ciąży (wskaźnik Pearla wynosi około 0,1 − 0,2).

Znacznie mniej skuteczną metodą zapobiegania nieplanowanej ciąży jest z kolei kalendarzyk małżeński, inaczej metoda rytmu (według wskaźnika Perla 15-45), który polega na obserwacji dni cyklu. Z uwagi na wysoką zawodność, w opinii wielu ginekologów kalendarzyka małżeńskiego nie powinno się w ogóle nazywać metodą antykoncepcji. Część par decyduje się na stosunek przerywany (wskaźnik Perla 10-35, tak więc w tym przypadku skuteczność też jest dość niska). Na czym dokładnie polega stosunek przerywany? Podczas zbliżenia partner powstrzymuje się przed ejakulacją w pochwie partnerki.