Zapalenie tkanki łącznej (cellulitis): czym się objawia, jakie przebiega leczenie?

Czym jest zapalenie tkanki łącznej?

Zapalenie tkanki łącznej, a inaczej cellulitis to bakteryjna choroba skóry, która obejmuje skórę właściwą i podskórną tkankę tłuszczową. Infekcja rozwija się zwykle w wyniku uszkodzenia bariery ochronnej na skutek zranienia, oparzenia czy ukąszenia odsłoniętych partii ciała, przez co drobnoustroje mogą wniknąć w głąb skóry. Najczęstszymi bakteriami odpowiedzialnymi za wywołanie cellulitis są paciorkowce grupy A, głównie Streptococcus pyogenes oraz gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus, w tym również szczepy oporne na metycylinę (MRSA).

Zapalenie tkanki łącznej a wzrok

Zapalenie tkanek oczodołu to proces zapalny, który dotyka mięśni oraz ciała tłuszczowego za przegrodą oczodołową. Najczęściej obserwuje się je u dzieci między 7 a 12 rokiem życia, ale może dotknąć osoby w każdym wieku. Jest to choroba ściśle związana z infekcjami górnych dróg oddechowych i zatok wywołanych przez Streptococcus pneumoniae. Do innych przyczyn rozwoju tego schorzenia należą także stany zapalne zębów, zabiegi w obrębie powiek czy złamania kości oczodołu.

Cellulitis w obrębie oczodołu może nieść za sobą poważne skutki zdrowotne, szczególnie jeśli chodzi o wzrok, gdyż oprócz typowych objawów, takich jak wytrzeszcz gałki ocznej, obrzęk powiek, łzawienie i ból, choroba może skutkować zaburzeniami ostrości wzroku i widzenia barwnego, podwójnym widzeniem czy podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym.

W przypadku zaobserwowania takich dolegliwości należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Zapalenie tkanki łącznej a mieszana choroba tkanki łącznej

Zapalenie tkanki łącznej i mieszana choroba tkanki łącznej to dwa różne schorzenia, oba obejmujące tkankę łączną, jednak mające odmienny przebieg i przyczyny. Cellulitis jest ostrą infekcją bakteryjną skóry i tkanki podskórnej w wyniku wniknięcia bakterii przez różnego rodzaju uszkodzenia. Objawia się bólem, zaczerwienieniem, obrzękiem i ociepleniem chorego obszaru, a leczenie polega na antybiotykoterapii, mającej na celu zwalczenie infekcji.

Z kolei mieszana choroba tkanki łącznej (MCTD) jest rzadkim, przewlekłym schorzeniem autoimmunologicznym, które łączy cechy kilku innych chorób, takich jak toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa i reumatoidalne zapalenie stawów. W MCTD organizm błędnie atakuje swoje własne tkanki, co prowadzi do objawów, takich jak bóle stawów, sztywność, zmęczenie oraz zmiany skórne. Leczenie w mieszanej chorobie tkanki łącznej obejmuje leki modyfikujące przebieg choroby, stosowanie glikokortykosteroidów, leków immunosupresyjnych oraz NLPZ. W przeciwieństwie do cellulitis, na mieszaną chorobę tkanki łącznej nie mają wpływu infekcje bakteryjne, ponieważ problem wynika z zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego.

Przyczyny i objawy zapalenia tkanki łącznej

Cellulitis to infekcja skóry i tkanki tłuszczowej podskórnej, która rozwija się, gdy bakterie przedostają się przez uszkodzenia bariery skórnej. Głównymi patogenami powodującymi cellulitis są gronkowce – najczęściej gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus, a także paciorkowiec Streptococcus pyogenes.

Czynniki ryzyka cellulitis obejmują wszelkie sytuacje, które mogą prowadzić do naruszenia bariery ochronnej w obrębie skóry, np.:

• skaleczenia,

• zadrapania,

• nacięcia chirurgiczne,

• tatuaże,

• ukąszenia owadów,

• dożylne wkłucia,

• ugryzienia zwierząt,

• pęknięcia skóry m.in. w przebiegu atopowego zapalenia skóry.

Ponadto pacjenci chorujący m.in. na cukrzycę, niewydolność żylną, chorobę tętnic obwodowych czy obrzęk limfatyczny są bardziej narażeni na rozwój zapalenia tkanki łącznej.

Objawy

Charakterystyczne objawy choroby to przede wszystkim:

• silne zaczerwienienie skóry,

• obrzęk,

• ból,

• tkliwość,

• zwiększona ciepłotą dotkniętego chorobą obszaru ciała,

• napięta, błyszcząca skóra.

W przebiegu cellulitis pojawiają się niekiedy również objawy ogólne, takie jak ból głowy, gorączka i stany podgorączkowe, bóle mięśni, powiększenie węzłów chłonnych, dreszcze, osłabienie i zmęczenie.

Do potencjalnych powikłań tej choroby tkanki łącznej zaliczyć należy ropnie, zapalenie powięzi, a w niektórych przypadkach nawet sepsę.

Choroba tkanki łącznej – jak rozpoznać, jakie badania wykonać?

Cellulitis rozpoznaje się na podstawie obrazu klinicznego i charakterystycznych objawów. Do postawienia diagnozy niezbędne jest współistnienie przynajmniej dwóch z czterech kryteriów: wzmożona ciepłota, rumień, tkliwość lub obrzęk. Zapalenie tkanki łącznej może pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, jednak najczęściej występuje na kończynach dolnych. Co więcej, zazwyczaj jest jednostronny i bardzo rzadko występuje obustronnie.

Podczas wizyty u lekarza skóra pacjenta jest dokładnie oceniania pod względem wszelkich urazów na jej powierzchni. Specjalista zwraca również uwagę na przestrzenie między palcami w poszukiwaniu popękanych miejsc, a także grzybicy.

W większości przypadków zleca się dodatkowo badania laboratoryjne, gdyż w przebiegu choroby markery stanu zapalnego, takie jak CRP i OB są zazwyczaj podwyższone. Zaleca się też wykonanie badania mikrobiologicznego z próbek pobranych z zainfekowanych części ciała w celu poznania konkretnych bakterii odpowiedzialnych za wywołanie infekcji oraz dobrania celowanego antybiotyku.

Leczenie zapalenia tkanki łącznej

Metody leczenia zapalenia tkanki łącznej opierają się głównie na antybiotykoterapii, której czas waha się zwykle od 10 do 14 dni. Kluczowe dla terapii jest, aby pacjent stosował się do wszelkich zaleceń wydanych przez lekarza i nie przerywał farmakoterapii, nawet jeśli objawy ustąpią. Cellulitis towarzyszą dolegliwości bólowe i tkliwość, a niekiedy też gorączka dlatego u wielu osób z tą chorobą zaleca się dodatkowo środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen.

Oprócz stosowania leków niezwykle istotna jest odpowiednia pielęgnacja i zabezpieczenie ran. Każde uszkodzenie skóry powinno być dokładnie zdezynfekowane i chronione przed zanieczyszczeniami przy pomocy plastra czy bandaża.

Najczęściej cellulitis stopniowo ustępuje po około 7 dniach od rozpoczęcia leczenia antybiotykiem. Jeśli symptomy utrzymują się ponad 2 tygodnie, a leki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, należy ponownie skontaktować się z lekarzem, aby ocenić postęp leczenia i w razie potrzeby zmienić rodzaj antybiotyku.

Jak zapobiec infekcji skóry i tkanki podskórnej (zapaleniu tkanki łącznej)?

Aby uniknąć zachorowania na cellulitis, najważniejsze jest utrzymanie prawidłowej higieny skóry oraz unikanie urazów, otarć, ugryzień zwierząt innych naruszeń skóry, które mogłyby stanowić łatwe wejście dla bakterii. W każdym przypadku skaleczenia, ranę należy dokładnie oczyścić i zabezpieczyć, by zminimalizować ryzyko infekcji. Ponadto osoby zmagające się z przewlekłymi schorzeniami, takimi jak cukrzyca czy obrzęk limfatyczny powinny szczególnie kontrolować stan swoich kończyn, gdyż są znacząco bardziej narażone na zakażenia skóry.

Należy też stronić od dzielenia się przyborami toaletowymi, takimi jak maszynki do golenia czy ręczniki, które mogą sprzyjać przenoszeniu bakterii.