Atopowe zapalenie skóry (AZS) w ciąży - jak sobie z nim radzić?

AZS a ciąża - nasilenie atopowego zapalenia skóry w ciąży

Czym tak właściwie jest AZS? Atopowe zapalenie skóry (neurodermitis atopica, atopic eczema, dermatitis atopica) to przewlekła choroba dermatologiczna o podłożu genetycznym - z uwagi na podobne objawy, często mylona z innymi dermatozami, zwłaszcza łojotokowym zapaleniem skóry, łuszczycą lub wypryskiem kontaktowym. AZS to forma egzemy najczęściej rozpoznawana w dzieciństwie, jednak u części pacjentów dochodzi do jej nawrotów również w wieku dorosłym (bardzo rzadko AZS pojawia się samoistnie w dorosłości). 

Ze względu na szereg zmian hormonalnych, immunologicznych oraz metabolicznych, do jakich dochodzi w organizmie kobiety po zapłodnieniu, dość często obserwujemy zaostrzenie AZS w ciąży. Lekarze przypuszczają, że nawrót atopowego zapalenia skóry w ciąży ma związek z wpływem czynników środowiskowych, jak i genetycznych. Remisja dermatozy rozpoczyna się zwykle już w I trymestrze ciąży, upośledzając codzienne funkcjonowanie przyszłej matki. 

Atopowe zapalenie skóry ma związek z nieprawidłową syntezą lipidów w naskórku, co prowadzi do uszkodzenia mechanicznej bariery ochronnej skóry, przez co z kolei zwiększa się transepidermalna utrata wody (czyli TEWL - z ang. Transepidermal Water Loss). 

Część pacjentek zastanawia się, czy atopowe zapalenie skóry w ciąży stanowi jakiekolwiek zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Na szczęście nie - egzema nie jest niebezpieczna ani dla zdrowia, ani życia dziecka. Remisja atopowego zapalenia skóry w ciąży jest natomiast uciążliwa dla matki, ze względu na dokuczliwe objawy, które przedstawimy szczegółowo poniżej.

Atopowe zapalenie skóry w ciąży - objawy

Jakie są typowe objawy atopowego zapalenia skóry w ciąży? Możemy zaobserwować u chorej:

• zgrubienie zmian chorobowych,
• suchość skóry,
• intensywny świąd skóry,
• liczne grudki o podłożu rumieniowym,
• łuszczenie się naskórka,
• podwyższone stężenie IgE w surowicy krwi,
• skłonność do nawracających zakażeń bakteryjnych.

Zmiany chorobowe najczęściej obejmują miejsca zgięć kończyn górnych oraz dolnych. Jednak niekiedy możemy zauważyć też atopowe zapalenie skóry na twarzy, szyi, a niekiedy pacjentki zmagają się też z AZS powiek i okolic oczu. Objawy AZS w ciąży są widoczne i bardzo nieprzyjemne, jednak istnieją sposoby, by je złagodzić i podnieść jakość funkcjonowania na co dzień.

Co pogarsza stan skóry pacjentki chorej na AZS w ciąży? Istnieje szereg czynników, które mogą zaostrzyć objawy tej choroby dermatologicznej, a są to m.in.:

• alergeny pokarmowe,
• alergeny wziewne,
• kontakt skóry z silnymi detergentami (np. proszek do prania, płyn do płukania tkanin),
• niektóre kosmetyki,
• przewlekły stres,
• podrażnienia mechaniczne,
• infekcje (np. zakażenie gronkowcem złocistym).
• zmiany temperatury otoczenia.

Jak radzić sobie z AZS w ciąży? Pielęgnacja skóry

Wiele pacjentek nie wie, jak złagodzić objawy AZS w ciąży. Należy wprowadzić pewne zmiany w codziennej pielęgnacji skóry, by odczuć ulgę i pozbyć się dyskomfortu związanego m.in. ze świądem, łuszczeniem i przesuszeniem skóry. Kobiety zmagające się z AZS w ciąży powinny używać sprawdzonych dermokosmetyków i zrezygnować z produktów kosmetycznych o potencjalnie drażniącym skórę składzie. W trosce o stan skóry nie powinno się unikać kremów, balsamów i innych środków, które są perfumowane, barwione, zawierają alkohol, SLS i SLES. Wskazane jest codzienne natłuszczanie naskórka emolientami, które regenerują płaszcz lipidowy naskórka. Przy atopii należy nosić bawełniane ubrania i bieliznę oraz używać hipoalergicznych proszków do prania.

Przy AZS dieta może odgrywać istotną rolę, jeśli czynnikiem sprawczym nawrotu dermatozy są alergeny pokarmowe. W tym przypadku wyeliminowanie niektórych produktów spożywczych może złagodzić zmiany skórne, choć należy zaznaczyć, że związek między alergią pokarmową a AZS znacznie częściej dotyczy małych dzieci, niż dorosłych cierpiących na choroby atopowe. Działanie silnie alergizujące wykazuje m.in.: białko jaj kurzych, białko mleka krowiego, orzechy, miód, pszenica, owoce morza. W celu potwierdzenia diagnozy warto wykonać atopowe testy płatkowe. 

Warto wprowadzić dietę obfitującą w kwasy omega-3 i omega-6 (oleje roślinne mogą stanowić dodatek do sałatek i wielu innych dań).

Jakie domowe sposoby na AZS w ciąży mogą przynieść ulgę? Kojąco i zmiękczająco na naskórek może zadziałać 10-minutowa kąpiel w krochmalu. Pamiętajmy jednak, aby unikać długich i gorących kąpieli. Zamiast tego lepiej brać krótkie prysznice w letniej wodzie. Należy często wietrzyć pomieszczenia i unikać ich przegrzewania, szczególnie w sezonie grzewczym (optymalna temperatura we wnętrzu to 18-20 stopni Celsjusza). 

Jeśli chodzi o atopowe zapalenie skóry domowe sposoby, które przedstawiliśmy, mogą stanowić uzupełnienie metod leczniczych wdrożonych przez specjalistę.

Atopowe zapalenie skóry w ciąży - leczenie

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry w ciąży? Kiedy iść do dermatologa? Najlepiej natychmiast po zauważeniu zmian chorobowych, by nie doprowadzić do ich zaostrzenia. Diagnostyka opiera się na wywiadzie medycznym, analizie objawów i ewentualnie dodatkowych badań, jeśli lekarz ma problem z różnicowaniem zmian skórnych. Jakie leki na AZS w ciąży są bezpieczne dla rozwijającego się płodu i pozwalają zredukować świąd? Lekarz może wdrożyć doustne leki antyhistaminowe np. loratadynę, cetyryzynę.

Leczenie AZS w ciąży (w przypadku ciężkich postaci choroby) może obejmować również  miejscowe i doustne glukokortykosteroidy (jako terapia krótkotrwała, gdyż nadmierna ekspozycja płodu na te leki może doprowadzić do wielu działań niepożądanych.

Czy można zapobiec nawrotowi AZS w ciąży?

Chcąc zminimalizować ryzyko nawrotu AZS w ciąży, warto dbać o skórę na co dzień, zanim pojawią się objawy. Tak jak już wspomnieliśmy, bardzo ważne jest stosowanie emolientów, unikanie gorących kąpieli, sytuacji stresogennych, kontaktu z alergenami itp. Oczywiście nie ma 100% pewności, że dbając o codzienną pielęgnację skóry, zapobiegniemy nawrotowi dermatozy w przyszłości, jednak mimo to zalecamy, aby przestrzegać powyższych zasad.