Szczepienia przeciwko grypie: co warto o nich wiedzieć?

Jak działa szczepionka przeciw grypie?

Grypa wiąże się z wystąpieniem typowych objawów: wysokiej temperatury, bólów mięśniowo-stawowych, bólów głowy, dreszczy czy braku łaknienia. Zazwyczaj trwa około 7 dni, ale nieprzyjemne symptomy mogą utrzymywać się przez ponad dwa tygodnie. Dodatkowo choroba wiąże się z możliwością wystąpienia poważnych powikłań w postaci między innymi zapalenia płuc i oskrzeli, zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia, a także powikłań neurologicznych. Należy również wskazać, że grypa u osób z grupy podwyższonego ryzyka może wiązać się z niezwykle ciężkim przebiegiem, a nawet ryzykiem śmierci. Dlatego też istotnym elementem jest profilaktyka w postaci szczepionek przeciwko grypie. Szczepionki na grypę zawierają w swoim składzie antygeny – wirusy lub bakterie, których zadaniem jest mobilizowanie układu immunologicznego tak, aby w sytuacji realnego zakażenia, był zdolny do szybkiego i skutecznego zwalczania drobnoustrojów. Poddanie się szczepionce zatem wiąże się z wykształceniem się odporności na wirusy grypy.

Jak przygotować się do szczepienia na grypę?

Poddanie się szczepieniu na grypę nie wiąże się z koniecznością specjalnego przygotowania. Niemniej jednak czasowym przeciwwskazaniem do wykonania szczepienia, czyli powodem odroczenia, jest ostra choroba o umiarkowanym bądź ciężkim przebiegu, która przebiega bez gorączki lub z gorączką. Jeżeli jednak podczas kwalifikacji lekarskiej do szczepienia nie stwierdza się wymienionych objawów, a stan zdrowia pacjenta jest stabilny, szczepienie na grypę może być wykonane.

Kiedy szczepić się na grypę?

Największy wzrost zachorowań na grypę na półkuli północnej, w tym również w Polsce, przypada na okres od października do kwietnia następnego roku. Z tego względu szczepienia przeciwko grypie należy wykonywać przed rozpoczęciem sezonu zwiększonej zachorowalności, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia grypy u dzieci i osób dorosłych. Rekomenduje się, aby szczepienia wykonać najlepiej we wrześniu lub w październiku. Należy jednak wskazać, że w przypadku, kiedy konkretna osoba nie zdążyła zaszczepić się przed szczytem sezonu epidemicznego, nadal może przyjąć szczepionkę przez cały czas trwania okresu infekcji i zwiększonej zachorowalności na grypę. Pojawia się zatem pytanie, kiedy zaczyna działać szczepionka na grypę? Po przyjęciu szczepionki układ immunologiczny organizmu wytwarza własną obronę przeciwko wirusom, czyli przeciwciała. Odporność ta rozwija się w ciągu 2-3 tygodni od podania szczepionki. Dlatego szczepionkę przeciw grypie można wykonywać niemal do końca okresu infekcji, szczególnie jeśli odporność organizmu spada. Pozostaje jeszcze pytanie, ile czasu działa szczepionka na grypę? Przyjęcie szczepionki i związany z tym wzrost odporności na wirusy grypy utrzymuje się od 6 do 12 miesięcy. Z tego względu konieczne jest coroczne wykonywanie szczepień przeciw grupie. Wynika to bezpośrednio ze słabnącej skuteczności, ale również ze zmienności antygenowej szczepów wirusa grypy. Zadaniem Światowej Organizacji Zdrowia w tym względzie jest systematyczne badanie krążących w środowisku szczepów wirusa grypy. W sytuacji, kiedy pojawia się nowy szczep wirusa, WHO wydaje uaktualnione zalecenia dotyczące składu szczepionki. Dlatego też szczepionki przyjmowane każdego roku, choć wykonywane są przeciw grypie, to różnią się składem i rodzajem.

Kto nie powinien się szczepić na grypę?

Szczepienia na grypę zalecane są wszystkim pacjentom, którzy chcą uniknąć objawów oraz powikłań związanych z przebiegiem grypy. Okazuje się jednak, że istnieją przeciwwskazania do podania i przyjęcia szczepionki na grypę. Przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw grypie jest również reakcja anafilaktyczna, która wystąpiła po wcześniejszym podaniu szczepionki, ostra infekcja, a także wysoka gorączka powyżej 38ºC. Szczepienie nie może być podane również w przypadku zespołu Guillain-Barré, który został stwierdzony w okresie sześciu tygodni po poprzednim szczepieniu na grypę.

Szczepionka na grypę a skutki uboczne

Przyjęcie szczepionki przeciw grypie niekiedy wiąże się z reakcją organizmu na preparat, która nazywana jest niepożądanym odczynem poszczepiennym (NOP). Należy jednak podkreślić, że zazwyczaj ma ona łagodny oraz krótkotrwały przebieg. Najczęstszymi objawami NOP są najczęściej:

• gorączka,
• odczyny miejscowe (zaczerwienienie, bolesność i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia),
• wymioty, nudności i biegunka.

Rzadziej pojawiają się reakcje ogólne w postaci niewielkiego wzrostu temperatury ciała, bólów mięśni, stawów oraz głowy. W niektórych przypadkach szczepionka przeciw grypie możne spowodować wystąpienie groźnej dla życia reakcji anafilaktycznej.

Jaka jest skuteczność szczepionki na grypę?

Szczepienie przeciw grypie nie chroni w 100% przed zachorowaniem. Skuteczność szczepionek na grypę waha się od 40% do 70%. Należy podkreślić, że największą skuteczność wykazują preparaty zastosowane u osób młodych i zdrowych. Osoby w podeszłym wieku mają zazwyczaj słabszą odporność, a co się z tym wiąże, działanie szczepionki może utrzymywać się krócej. W tym znaczeniu warto wskazać, że na skuteczność szczepionki wpływ ma stan zdrowia oraz wiek pacjenta, dopasowanie rodzaju szczepionki do rodzaju wirusa dominującego w konkretnej populacji, a także czas, jaki upłynął od szczepienia do kontaktu z zarażoną osobą.

Czy warto szczepić się na grypę?

Niektórzy sceptycznie podchodzą do szczepień przeciw grypie. Należy jednak wskazać, że niechęć do szczepień na grypę jest nieuzasadniona. Szczepionki bowiem są bezpieczne, a zanim zostaną wprowadzone do obiegu, przychodzą liczne badania skuteczności oraz bezpieczeństwa. Należy również podkreślić, że korzyści ze szczepienia znacząco górują nad ewentualnymi skutkami związanymi z podaniem zastrzyku. Przyjęcie szczepionki stanowi bowiem skuteczną ochronę przed zachorowaniem i możliwymi powikłaniami.

Grypa to choroba zakaźna, którą wywołują różne szczepy wirusów grypy. W zależności od szczepu choroba może się różnic przebiegiem i typowymi objawami. Z tego względu wyróżnić można różne rodzaje grypy, w tym grypę australijską. Niezależnie jednak od rodzaju konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia i stosowanie leków na grypę. Warto również wskazać, że grypa to choroba, której towarzyszą podobne objawy do przeziębienia. Ze względu na możliwości wystąpienia poważnych powikłań pogrypowych warto wiedzieć, jakie są różnice pomiędzy grypą a przeziębieniem. 

Ile kosztuje szczepionka i gdzie ją wykonać? Na bezpłatną szczepionkę mogą liczyć kobiety w ciąży i seniorzy powyżej 75. roku życia. Natomiast na częściową refundację, w zależności od wskazań refundacyjnych i na podstawie wystawionej recepty, osoby w wieku 18-65 lat oraz dzieci w wieku 2-5 lat, którzy narażeni są na ryzyko powikłań pogrypowych, a także pacjenci powyżej 65. roku życia i dzieci od 6. miesiąca do ukończenia 2 lat. Dla pozostałych osób szczepionka na grypę jest płatna – pacjent pokrywa koszt preparatu, a NFZ opłaca wykonanie szczepienia przez farmaceutę lub inną osobę uprawnioną. Szczepień można dokonywać w aptekach lub punktach szczepień.