Otyłość gynoidalna (pośladkowo-udowa) – przyczyny, charakterystyka, leczenie

Otyłość gynoidalna – co to jest?

Otyłość pośladkowo-udowa, nazywana również gynoidalną, charakteryzuje się nadmiarem tkanki tłuszczowej w dolnej części ciała – na biodrach i udach. Podkreślony zarys ciała wokół bioder i pośladków oraz wąska talia sprawiają, że figura przypomina kształtem gruszkę. Otyłość gynoidalna znacznie częściej występuje u kobiet, mężczyźni z kolei zmagają się zazwyczaj z otyłością trzewną, czyli umiejscowieniem tkanki tłuszczowej w centralnej części ciała. Sprawdź przyczyny otyłości brzusznej.

Jak zdiagnozować otyłość gynoidalną? Jedną z najbardziej użytecznych metod pozwalających ocenić rozmieszczenie tkanki tłuszczowej, jest wskaźnik antropometryczny WHR (waist-hip ratio), czyli wskaźnik talia/biodro. Współczynnik WHR obliczamy za pomocą prostego wzoru:

WHR = obwód talii w najszerszym miejscu : obwód bioder w najszerszym miejscu

Jeśli otrzymany wynik jest niższy niż 0,8 u kobiet i 1,0 u mężczyzn, diagnozuje się otyłość gynoidalną, przy czym wskaźnik WHR stosuje się wyłącznie w przypadku osób z nadwagą lub otyłością, u których wskaźnik BMI (Body Mass Index) jest większy niż 25. W sytuacji gdy BMI jest w normie uzyskane wyniki mogą być błędne. Wzoru WHR nie stosuje się w przypadku kobiet w ciąży. Rozpatrując wartości graniczne, należy również wziąć pod uwagę takie czynniki jak zawartość żołądka i jelit, a także szerokość miednicy kostnej.

Otyłość gynoidalna – przyczyny

Otyłość to choroba przewlekła o wielopłaszczyznowej etiologii. Za podłoże otyłości uznaje się czynniki biologiczne, psychologiczne i środowiskowe, najczęściej występujące w postaci złożonej.

Do przyczyn otyłości gynoidalnej należą:

• uwarunkowania genetyczne, np. dziedziczenie otyłości oraz choroby genetyczne,
• czynniki psychologiczne, takie jak brak samoakceptacji, sytuacje stresogenne, obniżenie lub wahania nastroju,
• spożywanie wysokoprzetworzonej żywności, dieta zawierająca cukry proste i nasycone kwasy tłuszczowe, a uboga w świeże warzywa i owoce,
• niewłaściwa ilość snu, 
• zaburzenia gospodarki hormonalnej, powodujące między innymi otyłość hormonalną,
• nadmierna podaż kalorii w stosunku do zapotrzebowania,
• palenie papierosów i picie alkoholu,
• brak aktywności fizycznej, 
• leczenie farmakologiczne.

Otyłość gynoidalna – leczenie

Podstawą terapii otyłości pośladkowo-udowej jest modyfikacja stylu życia, polegająca na kompleksowych zmianach zarówno w zakresie nawyków żywieniowych, jak i aktywności fizycznej. W leczeniu otyłości niezbędne jest ograniczenie energii dostarczanej z pożywieniem, co nierzadko wymaga od pacjenta dużego samozaparcia i motywacji. Istotne jest racjonalne podejście do tematu. Restrykcyjne diety, choć efekty są szybkie, nie są w pełni bezpieczne dla organizmu, a ponadto mogą skutkować niekorzystnym efektem jo-jo, czyli powrotem do wagi wyjściowej lub jeszcze większy przyrost masy ciała.

Osoby z otyłością gynoidalną powinny skupić się na diecie opartej na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Niewskazane jest białe pieczywo, makarony, czerwone mięso, cukry proste w postaci słodkich przekąsek i batoników, a także alkohol. Prawidłowo zbilansowany jadłospis pozwala na stopniową utratę kilogramów, a optymalną wartością jest do 1 kg na tydzień. Ostateczny plan żywieniowy powinien być dostosowany do pacjenta, dzięki czemu możliwe jest uwzględnienie aktualnych parametrów, poziomu aktywności fizycznej, alergii lub nietolerancji pokarmowych, a także stanu zdrowia. Redukcja masy ciała powinna przebiegać w sposób kontrolowany i bezpieczny.

Niezbędnym elementem leczenia otyłości gynoidalnej jest zwiększenie aktywności fizycznej, dostosowanej do potrzeb i możliwości organizmu. W przypadku otyłości pośladkowo-udowej należy skupić się na ćwiczeniach pomagających wyszczuplić masywne biodra i uda, a jednocześnie wzmocnić górne partie ciała, by zminimalizować dysproporcje. Optymalną formą ruchu na obszary dotknięte nadmiarem tkanki tłuszczowej są ćwiczenia aerobowe, między innymi jazda na rowerze, spacery czy marsz w szybkim tempie. Na górne partie ciała rekomenduje się zazwyczaj trening siłowy. Pod szczególnym nadzorem powinny być osoby z niewydolnością oddechową, niestabilną chorobą wieńcową, niewydolnością krążenia, a także osoby bardzo otyłe, z BMI większym niż 40.

Otyłość gynoidalna – skutki

Otyłość gynoidalna nie jest tak niebezpieczna w skutkach, jak otyłość brzuszna, ponieważ nie powoduje ryzyka wystąpienia poważnych chorób metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2. Nie oznacza to jednak, że osoby z otyłością pośladkowo-udową nie są narażone na choroby związane z otyłością. Nadmiar tkanki tłuszczowej w dolnych partiach ciała niesie ryzyko rozwinięcia się wielu jednostek chorobowych, między innymi:

• żylaków podudzi,
• zwyrodnień stawów biodrowych i kolanowych,
• schorzeń dróg żółciowych,
• chorób układu krążenia,
• bezdechu sennego,
• schorzeń wątroby.