Łuszczyca głowy – przyczyny, objawy i leczenie

Co to jest łuszczyca skóry głowy?

Łuszczyca głowy jest przewlekłą chorobą dermatologiczną skóry o charakterze nawrotowym, z naprzemiennymi okresami zaostrzeń i remisji. Należy do chorób o podłożu autoimmunologicznym, co oznacza, że organizm zaczyna traktować własne tkanki jako obce – w tym przypadku właśnie skórę głowy. 

Łuszczyca głowy ma związek z zaburzeniami procesu złuszczania skóry. Charakteryzuje się nagromadzeniem komórek na jej zewnętrznej warstwie i skróceniem czasu niezbędnego do pozbycia się martwych jednostek. Innymi słowy, łuszczyca na skórze powstaje w momencie, kiedy stare komórki nie zdążyły się jeszcze złuszczyć, a w ich miejsce pojawiają się nowe. Nawarstwienie komórek prowadzi do powstania wykwitów skórnych w postaci grudek i łusek, uporczywego świądu i nadmiernego łuszczenia się naskórka. 

Podobnie jak łuszczyca na twarzy, łuszczyca skóry głowy nie jest chorobą zakaźną, dlatego nie można się nią zarazić od innej osoby poprzez bezpośredni kontakt ze skórą chorego, drogą kropelkową lub stosunek płciowy. Dolegliwość ma jednak charakter nawracający, dlatego nawet po skutecznym złagodzeniu objawów łuszczycy, chory może doświadczyć kolejnego epizodu choroby w przyszłości. Łuszczyca u dzieci może pojawić się w każdym wieku, podobnie jak u osób dorosłych. 

Łuszczyca głowy – przyczyny

Dokładna przyczyna łuszczycy skóry głowy, podobnie jak w przypadku innych postaci łuszczycy, nie jest do końca znana. Jako podłoże choroby podaje się najczęściej zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego oraz uwarunkowania genetyczne. W przypadku, gdy jeden lub oboje rodziców zmaga się z łuszczycą, prawdopodobieństwo zachorowania dziecka na to schorzenie wynosi od 20 do 50%.   

Na wystąpienie objawów łuszczycy skóry głowy mają wpływ czynniki wyzwalające, do których zalicza się:

• przebyte infekcje bakteryjne lub wirusowe, 
• choroby przewlekłe, 
• próchnica, 
• nadmierny stres, 
• obecność drożdżaków z gatunku Malassezia,
• przewlekłe stany zapalne,
• zaburzenia gospodarki hormonalnej w okresie dojrzewania, ciąży lub menopauzy, 
• używki, 
• urazy i uszkodzenia naskórka (otarcia, skaleczenia, rany), 
• ukąszenia owadów, 
• stosowanie niektórych farmaceutyków, zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy leków normotymicznych przyjmowanych w chorobie afektywnej dwubiegunowej, 
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe, 
• łuszczycowe zapalenie stawów.  

Łuszczyca głowy – objawy

Łuszczyca głowy charakteryzuje się występowaniem czerwonych lub brunatnych grudek na skórze, które pokryte są srebrzystą lub srebrzystobiałą łuską. Blaszki łuszczycowe pojawiają się na skutek proliferacji naskórkowej, czyli nadmiernego mnożenia się komórek. Po zdrapaniu łuska odpada ze skóry, pozostawiając błyszczącą, przypominającą wosk powierzchnię, co określa się objawem świecy stearynowej. Złuszczający się naskórek sprawia, że łuszczyca bywa często mylona z łupieżem. Chorobie towarzyszy stan zapalny, świąd, wypadanie włosów oraz nadmierna suchość skóry, co może prowadzić do jej pękania, a nawet krwawienia. 

Zmiany skórne najczęściej łączą się w zlewne ogniska zapalne o charakterze rumieniowo-naciekowym. Pojawiają się zwykle na owłosionej skórze głowy, czole, z tyłu szyi oraz za uszami, z tendencją do umiejscowienia się na linii owłosienia. Wykwity skórne nie pozostawiają po sobie blizn, jednak w wyniku urazu naskórka (np. zadrapania lub skaleczenia), w ich miejscu pojawiają się nowe zmiany łuszczycowe. 

Łuszczyca głowy – leczenie

Łuszczyca jest chorobą nieuleczalną. To oznacza, że leczenie łuszczycy skóry głowy opiera się przede wszystkim na łagodzeniu jej objawów z wykorzystaniem metod leczenia ogólnego i zewnętrznego, zapobieganiu ich rozprzestrzenianiu się na inne części ciała oraz wydłużeniu okresu remisji. 

Łuszczyca skóry głowy wymaga leczenia pod kontrolą dermatologa, dlatego w przypadku zauważenia zmian łuszczycowych, należy zgłosić się do lekarza. Diagnostyka opiera się na szczegółowym wywiadzie z pacjentem i badaniu fizykalnym powstałych zmian skórnych, podczas którego dermatolog określa m.in. stopień nasilenia rumienia, nacieku i łuski. W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wykonanie badań laboratoryjnych lub analiza histopatologiczna pobranego wycinka skóry. 

W większości przypadków terapia łuszczycy skóry głowy polega na stosowaniu preparatów miejscowych w celu usunięcia zrogowaciałego naskórka, zahamowania nadmiernej proliferacji zewnętrznej warstwy skóry, złagodzenia stanu zapalnego i odbudowy płaszcza hydrolipidowego. 

Wśród środków do stosowania zewnętrznego znajdują się: 

• preparaty o działaniu antyproliferacyjnym (cygnolina, dziegcie, oliwa salicylowa, maść mocznikowa), 
• leki o działaniu przeciwzapalnym (kortykosteroidy, ditranol, retinoidy, witamina D).

Leki na łuszczycę wykorzystywane są w przypadku nieskuteczności terapii miejscowej oraz zaawansowanych stadiach choroby. W leczeniu ogólnym wykorzystywane są najczęściej: 

• retinoidy, 
• metotreksat, 
• hydroksymocznik, 
• cyklosporyna A, 
• leki biologiczne, w tym efalizumab, alefacept i etanercept. 

W leczeniu łuszczycy skóry głowy pomocna jest również fototerapia lub fotochemioterapia, a także kąpiele solankowe (z wykorzystaniem m.in. soli z Morza Martwego) oraz ekspozycja skóry na światło słoneczne.

Łuszczyca głowy – domowe sposoby

Domowe sposoby na łuszczycę głowy opierają się na właściwej higienie i pielęgnacji skóry objętej zmianami łuszczycowymi. Włosy należy myć regularnie (ale niezbyt często), zwracając uwagę na skórę głowy, masując ją delikatnie opuszkami palców. Przy łuszczycy głowy zaleca się unikanie kosmetyków drogeryjnych, ponieważ zawarte w ich składzie detergenty, takie jak SLS, konserwanty, sztuczne barwniki czy substancje zapachowe, mogą dodatkowo podrażniać skórę. Z pomocą przychodzą delikatne dermokosmetyki dostępne w aptekach – szampony, odżywki, maski i kremy, a także wcierki i peelingi trychologiczne. Ich zadaniem jest regeneracja i odbudowa płaszcza hydrolipidowego skóry, usunięcie zrogowaciałego naskórka oraz łagodzenie stanu zapalnego i uczucia świądu. 

Przy łuszczycy skóry głowy niewskazane jest stosowanie suszarki, lokówki i prostownicy, ponieważ wysoka temperatura dodatkowo wysusza skórę. Do czesania należy używać miękkich szczotek, które nie podrażniają skóry głowy. 

Należy unikać także drapania skóry objętej zmianami łuszczycowymi, ponieważ mogą się one rozprzestrzenić na pozostałe części ciała, a także na ich miejscu po około 8-14 dniach pojawią się nowe wykwity, a świąd się nasili. 

Dużą rolę w łagodzeniu zmian łuszczycowych odgrywa zbilansowana dieta, bogata w owoce, warzywa i kwasy tłuszczowe omega-3 z ograniczeniem żywności wysokoprzetworzonej, nasyconych kwasów tłuszczowych, cukrów prostych i ostrych przypraw. 

Właściwa pielęgnacja skóry, stosowanie się do zaleceń lekarskich oraz unikanie czynników zaostrzających przebieg łuszczycy skóry głowy, pozwoli zmniejszyć nasilenie objawów choroby oraz wydłużyć czas jej remisji.