Lordoza — rodzaje i przyczyny. Co należy wiedzieć o lordozie kręgosłupa?

Lordoza — co to jest?

Lordoza to fizjologiczna, paraboliczna krzywizna występująca w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa człowieka. Charakteryzuje się łukowatym układem ze szczytem skierowanym ku przodowi, czyli w stronę brzuszną. Pełni istotną funkcję w utrzymaniu pionowej postawy ciała, równoważeniu środka ciężkości sylwetki oraz absorpcji i rozkładaniu obciążeń fizycznych na obręcze kończyn. Proces kształtowania się lordozy zaczyna się wraz z nabyciem przez dziecko zdolności podnoszenia głowy, utrzymywania jej w pionie początkowo podczas raczkowania i siadania, a następnie chodzenia. Lordoza szyjna intensywnie rozwija się około 3-4 miesiąca życia, natomiast lordoza lędźwiowa kilka miesięcy później. Obie te krzywizny są istotne dla prawidłowego rozwoju motorycznego.

Rodzaje lordozy: lordoza lędźwiowa i lordoza szyjna

Fizjologicznie wyróżniamy dwa rodzaje lordozy — lordozę lędźwiową i lordozę szyjną. U zdrowych osób, bez istotnej wady postawy prawidłowy kąt lordozy szyjnej zawiera się w przedziale od 20 do 40 stopni, natomiast kąt wygięcia lordozy lędźwiowej powinien mieścić się w granicach 30-50 stopni. Jeśli z jakiejś przyczyny lordoza wychodzi poza te zakresy, mówimy o stanach nieprawidłowych — hipolordozie oraz hiperlordozie. Hipolordoza (spłycenie) powstaje, gdy kąt wygięcia jest mniejszy niż 20 stopni na skutek kurczenia się mięśni przykręgosłupowych, a hiperlordoza (pogłębienie) odnosi się do sytuacji, w których kąt ten przekracza 50 stopni.

Jedną z najczęstszych wad postawy jest spłycenie lordozy szyjnej, która może wynikać zarówno z wad wrodzonych, jak i nabytych, ale w większości występuje u osób, które są mało aktywne i dużo czasu spędzają przed komputerem lub używają innych urządzeń, które wymuszają wysunięcie i pochylenie głowy do przodu. Innym typem hipolordozy jest spłycenie lordozy lędźwiowej, czyli ustawienie kręgosłupa lędźwiowego w kącie mniejszym niż prawidłowy. W takiej sytuacji widoczne jest pochylenie miednicy ku tyłowi na skutek rozciągnięcia prostowników grzbietu i skrócenia prostownika stawu biodrowego.

Sytuacjami skrajnymi w przypadku hipolordozy jest zniesienie lordozy szyjnej, w której dochodzi do całkowitego wyprostowania fizjologicznego wygięcia kręgosłupa ku przodowi w odcinku szyjnym oraz zniesienie lordozy lędźwiowej, czyli kompletne wypłaszczenie łuku w odcinku lędźwiowym.

Najczęstszą natomiast wadą, którą zaliczamy do hiperlordozy, jest pogłębiona lordoza lędźwiowa, powstająca na skutek zaburzenia siły i napięcia mięśni. Pogłębienie lordozy prowadzi do powstania charakterystycznego wyglądu pleców w kształcie „litery C” i wypięcia brzucha do przodu.

U zdrowych osób, bez istotnej wady postawy prawidłowy kąt lordozy szyjnej zawiera się w przedziale od 20 do 40 stopni, natomiast kąt wygięcia lordozy lędźwiowej powinien mieścić się w granicach 30-50 stopni.

Lordoza u dzieci

Lordoza, czyli wygięcie kręgosłupa ku przodowi występuje naturalnie u dzieci i dorosłych. Lordoza u najmłodszych często pojawia się w sytuacji, gdy mięśnie wokół bioder dziecka są nadmiernie napięte lub osłabione. Taki stan nazywamy łagodną młodzieńczą lordozą, która zazwyczaj ustępuje samoistnie w miarę rozwoju.

Warto jednak zawsze zwracać uwagę na nieprawidłowe wygięcia kręgosłupa u dziecka, ponieważ lordoza może być objawem poważniejszych problemów, takich jak zwichnięcia stawu biodrowego spowodowane urazami, upadkami czy wypadkami komunikacyjnymi.

Ponadto istnieje szereg innych przyczyn lordozy u dzieci, do których zalicza się:

• rdzeniowy zanik mięśni;
• mózgowe porażenie dziecięce;
• dystrofia mięśniowa;
• wrodzona sztywność stawów;
• przepuklina oponowo-rdzeniowa;
• długotrwałe utrzymywanie nieprawidłowej postawy ciała;
• niski poziom aktywności fizycznej;
• otyłość.

Lordoza kręgosłupa może wiązać się z różnymi dolegliwościami oraz bólem, dlatego tak ważne jest monitorowanie postawy ciała dziecka oraz podejmowanie działań profilaktycznych i terapeutycznych w przypadku zaobserwowania jakichkolwiek patologii. Regularne badania i konsultacje lekarskie są kluczowe dla zapewnienia prawidłowego rozwoju kręgosłupa u dzieci i mogą minimalizować bardziej rozległe skrzywienie kręgosłupa.

Jakie są przyczyny lordozy?

Do przyczyn, w wyniku których rozwija się pogłębienie lordozy lędźwiowej, należą:

• zaburzenia funkcjonowania mięśni, prowadzące do zmniejszenia siły i niewłaściwego napięcia mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej postawy ciała;
• wady postawy, takie jak pogłębiona kifoza piersiowa;
• stany zapalne krążków międzykręgowych;
• choroby, takie jak krzywica, osteoporoza, rwa kulszowa;
• długotrwałe utrzymywanie nieprawidłowej postawy;
• nadwag i otyłość;
• brak aktywności fizycznej;
• osłabienie mięśni brzucha.

Lordoza szyjna rozwija się zazwyczaj u osób, które są mało aktywne i większość dnia spędzają w pozycji siedzącej przed komputerem, co wymusza nienaturalne wysuwanie i pochylanie głowy do przodu, a co za tym idzie spłycanie, a nawet zniesienie lordozy w odcinku szyjnym.

Lordoza — objawy

Zarówno lordoza szyjna, jak i lędźwiowa manifestuje się w dość charakterystyczny sposób. Do symptomów obserwowanych u osób z nadmiernym wygięciem kręgosłupa w odcinku szyjnym należą:

• przewlekłe bóle pleców i karku;
• uczucie napięcia mięśni w obrębie szyi;
• bóle i zawroty głowy;
• bóle i drętwienie rąk;
• bezsenność związana z dolegliwościami bólowymi;
• szumy w uszach;
• omdlenia.

Nadmierne wygięcie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej w przebiegu lordozy lędźwiowej cechują następujące objawy:

• plecy wklęsłe;
• wypięcie brzucha;
• utworzenie tzw. litery C między pośladkami a środkową częścią pleców;
• odstające pośladki;
• dolegliwości bólowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa;
• napięcie mięśni dolnej części kręgosłupa;
• mrowienie kończyn dolnych;
• drętwienia kończyn dolnych;
• ból pleców przy długotrwałym siedzeniu lub chodzeniu;
• zaburzenia w oddawaniu stolca i moczu.

Należy pamiętać, że wszystkie niepokojące objawy i dolegliwości bólowe w obrębie kręgosłupa powinny zostać skonsultowane z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej diagnozy i zastosowania odpowiednich metod leczniczych.

Lordoza — diagnostyka

Istnieje prosty test diagnostyczny, dzięki któremu możliwa jest szybka identyfikacja lordozy, czyli krzywizny kręgosłupa skierowanej ku przodowi. W celu wykonania badania pacjent pozostaje w pozycji leżącej, a lekarz wsuwa dłoń pod dolny odcinek kręgosłupa ponad linią pośladków.

Wadę postawy można wykluczyć, jeśli przestrzeń dzieląca kręgosłup od podłoża jest nieznacznie większa od wsuniętej dłoni. W sytuacji, gdy opisywana przestrzeń jest dużo większa, możemy mieć do czynienia z pogłębieniem lordozy kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.

Jednakże potwierdzenie diagnozy wymaga zazwyczaj wykonania badań obrazowych, takich jak prześwietlenie kręgosłupa, czyli RTG. Pozwala to lekarzom na dokładniejsze zobrazowanie krzywizny kręgosłupa oraz ocenę stopnia lordozy. W celu wykluczenia poważniejszych problemów w diagnostyce stosuje się również rezonans magnetyczny, tomografię komputerową, a także scyntygrafię kości.

Lordoza — leczenie i rokowania

Leczenie lordozy zależy głównie od stopnia jej nasilenia oraz ewentualnych dolegliwości, które jej towarzyszą. Jeśli lordoza jest na tyle łagodna, że nie wywołuje istotnych objawów, terapia może nie być konieczna, jednak zaleca się regularne monitorowanie, czy wygięcie kręgosłupa się nie pogłębia.

W leczeniu lordozy niezwykle ważna jest gimnastyka korekcyjna, która szczególnie u dzieci przynosi bardzo dobre rezultaty. Odpowiednio dobrane ćwiczenia na lordozę mogą skorygować nadmierne wygięcie kręgosłupa poprzez wzmocnienie mięśni i poprawę postawy ciała, a dodatkowo przynoszą ulgę pacjentowi, niwelując dolegliwości bólowe.

Ważne jest, aby ćwiczenia ustalane były przez specjalistę fizjoterapii oraz wykonywane pod jego czujnym okiem przynajmniej na początku terapii, ponieważ prawidłowa technika jest kluczowa dla osiągnięcia pożądanych efektów.

W niektórych przypadkach pogłębiona lordoza leczona jest za pomocą specjalnego gorsetu ortopedycznego, który wymusza prawidłowe ustawienie kręgosłupa lędźwiowego i szyjnego poprzez nacisk na jego struktury. W bardzo zaawansowanych przypadkach stosuje się leczenie operacyjne, jednak taka potrzeba zachodzi stosunkowo rzadko.

Lordoza — profilaktyka

W profilaktyce lordozy stosuje się ćwiczenia, wzmacniające mięśnie brzucha oraz mięśnie przykręgosłupowe, zapobiegające pogłębieniu naturalnej krzywizny kręgosłupa oraz pomagające w utrzymaniu prawidłowej postawy.

Poniżej przedstawiamy kilka łatwych ćwiczeń, które każdy z nas może wykonać bez problemu w warunkach domowych:

• Ćwiczenie 1 (pozycja „kota-krowy”) - w tym ćwiczeniu przyjmij pozycję klęku podpartego, opierając się na dłoniach i kolanach rozstawionych na szerokość bioder. Następnie zrób głęboki wydech i zaokrąglij kręgosłup, wyginając go w stronę sufitu i opuść głowę w dół (pozycja kota). Pozostań w tej pozycji przez chwilę, po czym weź głęboki wdech i wygnij kręgosłup w dół, unosząc głowę i pośladki ku górze (pozycja krowy). Wykonuj to ćwiczenie dynamiczne, płynnie przechodząc z jednej pozycji do drugiej.
• Ćwiczenie 2 - połóż się na plecach i ugnij jedną nogę w kolanie, a następnie przyciągnij ją do klatki piersiowej, przytrzymując kolano dłońmi. W tym samym czasie druga noga zostaje wyprostowana. Przyciskaj ugiętą nogę jak najbardziej do klatki piersiowej, jednocześnie przyciskając nogę wyprostowaną do podłogi. Ćwiczenie powtórz kilka razy, po czym zmień nogę i wykonaj te same ruchy.
• Ćwiczenie 3 („skłon japoński”) - przyjmij pozycję klęku podpartego, następnie usiądź na piętach i wysuń wyprostowane ręce do przodu, cały czas trzymając pośladki na piętach. Utrzymaj taką pozycję przez kilka sekund, wróć do pozycji neutralnej i powtórz taki ruch kilka-kilkanaście razy.