Leki dozwolone przy karmieniu piersią
Ciąża i karmienie piersią to czas, kiedy mamy szczególnie uważnie dobierają nie tylko dietę, ale również stosowaną farmakoterapię. Dlatego tez wiele mam, nie tylko w ciąży, ale również w trakcie karmienia piersią rezygnuje ze stosowania leków w obawie przed możliwymi skutkami ubocznymi i niekorzystnym oddziaływaniem na dziecko. Okazuje się, że obawy te nie są bezpodstawne, gdyż leki mogą wpływać na regulację procesu laktacji – pobudzać go lub hamować, ale nie tylko. Stosowanie leków w czasie karmienia piersią może również skutkować wystąpieniem działań niepożądanych u małego dziecka. Pojawiają się zatem pytania, jakie leki można brać przy karmieniu piersią? Jakie leki są bezpieczne podczas karmienia piersią? Jakie leki może brać matka karmiąca?
Leki a karmienie piersią
Matki karmiące piersią mogą bezpiecznie stosować większość z przepisanych medykamentów, o ile poinformowały lekarza lub farmaceutę o karmieniu piersią przy przepisywaniu farmaceutyku. Choć dawki leków stosowane przy różnych dolegliwościach i schorzeniach są zazwyczaj zbyt niskie, by zaszkodzić i zagrozić zdrowiu dziecka, to warto zachować szczególną ostrożność. Przenikanie leków do pokarmu ma miejsce wówczas, gdy osiągną one wysokie stężenie w osoczu matki, mają niską masę cząsteczkową oraz słabo wiążą się z białkami. Ważnym aspektem jest również dostępność biologiczna leku. Dodatkowo niektóre leki mogą spowalniać produkcję mleka poprzez zahamowanie wydzielania prolaktyny w przysadce mózgowej bądź poprzez wydzielanie oksytocyny i oddziaływanie na laktocyty. Z tego względu w czasie karmienia piersią warto unikać stosowania leków, również ziołowych, kiedy nie ma ku temu przesłanek, a dolegliwości można łagodzić, stosując alternatywne metody. Należy jednak wskazać, że leki bezpieczne w trakcie karmienia piersią charakteryzują się krótkim okresem półtrwania, wysokim stopniem wiązania z białkami, niską dostępnością biologiczną, a także wysoką masą cząsteczkową, dlatego nie stanowią one zagrożenia dla dziecka. Niemniej jednak istotne jest zachowanie przerwy między zastosowaniem leku a karmieniem piersią, by zminimalizować ryzyko wystąpienia skutków ubocznych
Jakie leki można stosować przy karmieniu piersią?
Bezpieczeństwo stosowania leków przy karmieniu piersią usystematyzował amerykański profesor – Tomas Hale. Stworzył on klasyfikację leków, która stosowana jest na całym świecie. Farmaceutyki zostały podzielone zgodnie z ryzykiem ich stosowania oraz mogącymi wystąpić działaniami niepożądanymi i skutkami ubocznymi dla dziecka. Zgodnie z tą klasyfikacją matki karmiące piersią mogą stosować:
- leki z kategorii L1, które uważane są za najbezpieczniejsze substancje podczas karmienia piersią, np. paracetamol czy ibuprofen,
- leki z kategorii L2, które uważane są za leki bezpieczne podczas karmienia, np. ketanol.
Kolejną grupę L3 stanowią leki, które są prawdopodobnie bezpieczne. Do tej grupy zaliczane są przede wszystkim nowe farmaceutyki, których działanie na dzieci nie zostało jeszcze dokładnie sprawdzone. Z tego względu lepiej nie stosować ich w trakcie karmienia piersią.
Należy jednak wskazać, że leki z grupy L1 i L2 mogą stanowić element bezpiecznej farmakoterapii przy karmieniu piersią. W tym znaczeniu do grupy L1 należą substancje, które zostały dokładnie przebadane na grupie matek karmiących i nie wykazały ryzyka negatywnych skutków dla zdrowia dziecka. Do tej grupy leków należy:
- Insulina,
- Ibuprofen,
- Cefaklor,
- Paracetamol,
- Klarytromycyna
- Amiksycyna z kwasem klawulanowym,
- Amoksycylina.
Leki z grupy L2 Z kolei stosowane były przez ograniczoną grupę matek karmiących, ale ryzyko wystąpienia szkodliwego wpływu na dziecko jest mało prawdopodobne. Do tej grupy leków należą:
- Flurbiprofen,
- Balkofen
- Benzokaina,
- Hydroksyzyna,
- Cetyryzyna,
- Azytromycyna,
- Amitryptylina.
Najczęściej występującymi dolegliwościami w trakcie karmienia piersią są bóle różnego pochodzenia. Mamom bowiem mogą towarzyszyć bóle pleców i kręgosłupa, ból głowy, ból po wyrwaniu zęba czy migrena. Należy zatem wskazać, że najczęstszą grupą medykamentów stosowanych podczas karmienia piersią są leki przeciwbólowe. Okazuje się, że lista skutecznych i bezpiecznych leków przeciwbólowych podczas karmienia piersią jest długa. Należy również wskazać, że nie tylko leki znoszące ból są bezpieczne. W tym znaczeniu większość antybiotyków stosowanych przez matki karmiące piersią jest całkowicie bezpieczna dla dzieci. Co więcej, jedynie w przypadku niektórych leków zachodzi konieczność czasowego zaprzestania karmienia piersią. Należy zatem wskazać, że większość leków stosowanych u kobiet w czasie laktacji jest bezpieczne zarówno dla mamy, jak i małych dzieci. Istotne jest jednak poinformowanie o karmieniu lekarza, który dobierze bezpieczne leki znoszące dolegliwości.
Po jakim czasie od zażycia leku można karmić piersią?
W przypadku konieczności stosowania leków czy antybiotyków, farmakoterapię należy dopasować do rytmu karmień. Choć większość leków stosowanych w trakcie laktacji jest bezpieczna dla dziecka, warto unikać wystawiania młodego organizmu na działanie medykamentów. Z tego względu leki należy przyjąć tuż po karmieniu piersią, najlepiej wtedy, kiedy odstęp między karmieniami może być możliwie najdłuższy. Okazuje się bowiem, że leki w przeciągu 30-90 minut osiągają największe stężenie w organizmie, a następnie wraz z mlekiem wydzielane są przez około 60 minut. Dlatego też w trakcie 60 minut optymalnie jest nie karmić piersią. Godzinną przerwę należy zachować również w przypadku paracetamolu a karmienia piersią, choć lek ten uznawany jest za najbezpieczniejszy podczas laktacji. Natomiast w przypadku ketonalu a karmienia piersią warto wydłużyć przerwę ze względu na silniejsze działanie leku.
Źródła:
- K. Friese, K. Mörike, G. Neumann, A. Windorfer, „Leki w ciąży i laktacji”, MedPharm Polska, Wrocław 2010
- J. Framm, M. Anschutz, E. Heydel i in., „Profile działania leków. Substancje rekomendowane w opiece farmaceutycznej”, MedPharm Polska, Wrocław 2007
- R. Lauterbach, „Stosowanie leków a karmienie piersią”, „Pediatria po dyplomie” 2011, vol. 15, nr 6