Jak rozpoznać cykl bezowulacyjny? Objawy i przyczyny braku owulacji

Co to jest cykl bezowulacyjny?

Prawidłowy cykl miesiączkowy składa się z następujących po sobie faz: folikularnej, owulacyjnej i lutealnej. W czasie cyklu miesiączkowego jeden z dojrzewających pęcherzyków staje się dominujący, dociera do najbardziej zaawansowanego stadium rozwoju i ulega owulacji (jajeczkowaniu). To właśnie tak określa się uwolnienie komórki jajowej do jajowodu, a jednocześnie moment, w którym może dojść do zapłodnienia. Za przebieg poszczególnych faz cyklu odpowiada układ hormonalny, a konkretnie – hormony kontrolowane przez podwzgórze, przysadkę mózgową oraz jajniki.

Brak owulacji oznacza, że nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej z dojrzałego pęcherzyka Graafa w jajniku. Jak łatwo się domyślić, cykl bezowulacyjny, jeśli utrzymuje się permanentnie, może utrudnić, a nawet uniemożliwić zajście w ciążę.

Przyczyny zaburzenia owulacji

Zaburzenia owulacji bywają wypadkową naprawdę wielu czynników, począwszy od tych, które dotyczą stylu życia, przez choroby, aż po przyjmowane leki. Jedną z najczęstszych przyczyn cykli bezowulacyjnych są zaburzenia hormonalne, które mogą wystąpić w wyniku nieprawidłowości w obszarze podwzgórza, przysadki mózgowej, jajników, a nawet tarczycy.

Przysadka mózgowa to malutki gruczoł regulujący wydzielanie hormonu luteinizującego (LH) oraz folikulotropowego (FSH), których aktywność jest potrzebna do dojrzewania pęcherzyka Graafa oraz uwolnienia komórki jajowej. Jeśli przysadka nie działa tak, jak powinna, z dużym prawdopodobieństwem pobudzenie owulacji będzie utrudnione.

Warto wspomnieć, że przysadka wraz z podwzgórzem i jajnikami tworzy szlak sygnałowy, który jest ze sobą silnie sprzężony: podwzgórze stymuluje lub hamuje przysadkę poprzez wydzielenie tzw. liberyn lub statyn, a następnie przysadka pobudza lub stopuje jajniki. Problemy na jakimkolwiek etapie szlaku mogą determinować wystąpienie jajeczkowania lub jego brak.

Inne przyczyny związane z niewłaściwym działaniem układu dokrewnego i blokowaniem prawidłowej owulacji to m.in.:

• nadmiar hormonu prolaktyny;

• zbyt wysoki poziom męskich hormonów płciowych;

• choroby tarczycy, takie jak niedoczynność lub nadczynność – oba wspomniane stany kliniczne burzą równowagę w organizmie kobiety;

• przewlekły stres;

• zaburzenia nerwicowe;

• ciężka praca fizyczna;

• nieprawidłowa dieta czy zmiany wagi.

Przyjmowanie niektórych leków, szczególnie antydepresyjnych, przeciwwymiotnych lub przeciwalergicznych, także może prowadzić do wystąpienia cykli bezowulacyjnych.

Objawy cyklu bezowulacyjnego

Rozpoznanie cyklu bezowulacyjnego bywa trudne, ponieważ kobieta może nadal doświadczać regularnego miesiączkowego krwawienia. Jednak istnieją pewne symptomy, które mogą wskazywać na brak owulacji.

Jednym z nich jest brak bólu owulacyjnego, który niektóre kobiety odczuwają w trakcie jajeczkowania. Co więcej, w cyklu bezowulacyjnym może nie występować charakterystyczna zmiana konsystencji śluzu szyjkowego – w trakcie owulacji śluz staje się bardziej przejrzysty i elastyczny, przypominając surowe białko jajka, co ułatwia plemnikom dotarcie do komórki jajowej. W cyklu bezowulacyjnym śluzu jest mało, jest też biały i dość gęsty.

Innym objawem może być stała temperatura ciała. W prawidłowym cyklu miesiączkowym temperatura ciała wzrasta po owulacji, co spowodowane jest przez stymulację syntezy progesteronu. W cyklu bezowulacyjnym taki wzrost temperatury nie występuje. Kobieta może też doświadczać również: nieregularnych miesiączek, osłabienia libido czy problemów ze skórą i włosami.

Jak rozpoznać cykl bezowulacyjny?

U zdrowej kobiety za fizjologię uznaje się stan, w którym cykle bezowulacyjne występują średnio 1-2 razy w ciągu roku. Jednak w przypadku pojawienia się niepokojących objawów, warto udać się do lekarza ginekologa, który ustali, jakie są przyczyny cyklu bezowulacyjnego i czy wymagają leczenia.

Wiele pacjentek przed wizytą u specjalisty, decyduje się na przeprowadzenie testu owulacyjnego. Testy owulacyjne mierzą poziom hormonu luteinizującego (LH) w moczu. W cyklu owulacyjnym poziom LH gwałtownie wzrasta przed owulacją, co test owulacyjny powinien wykazać. Brak takiego wzrostu może sugerować cykl bezowulacyjny.

Innym przydatnym narzędziem, które można wykorzystać, w domowej diagnostyce jest zwykły termometr. Prawidłowa miesiączka wiąże się ze zmianami temperatury ciała, jeśli nie dochodzi do charakterystycznego wzrostu temperatury w drugiej fazie cyklu, może to sugerować brak owulacji.

Rzecz jasna, najrozsądniejszą decyzją, jest wybranie się do ginekologa. Lekarz może zalecić badania hormonalne, takie jak oznaczenie stężenia: LH, FSH, estradiolu, progesteronu i prolaktyny, oraz wykonanie USG, dzięki czemu możliwe jest zobrazowanie dojrzałej komórki jajowej i sprawdzenie stanu jajników.

Cykl bezowulacyjny a okres. Jak wygląda miesiączka w cyklu bezowulacyjnym?

W cyklu bezowulacyjnym może dochodzić do krwawienia miesiączkowego, jednak różni się ono od krwawienia w cyklu owulacyjnym. Brak owulacji prowadzi do nieprawidłowej produkcji hormonów, co ma wpływ na błonę śluzowej macicy. Zamiast prawidłowego narastania i złuszczania się endometrium, w cyklu bezowulacyjnym dochodzi do nieregularnych stymulacji, które mogą powodować słabsze lub bardziej obfite krwawienia.

Cykl bezowulacyjny a ciąża. Czy w cyklu bezowulacyjnym można zajść w ciążę?

Cykl bezowulacyjny uniemożliwia zajście w ciążę, ponieważ nie dochodzi do uwolnienia komórki jajowej, która mogłaby zostać zapłodniona. Aby doszło do zapłodnienia, konieczne jest jajeczkowanie i obecność dojrzałej komórki jajowej w drogach rodnych kobiety. Na szczęście, za sprawą odpowiedniego leczenia, wiele pacjentek dotkniętych tą przypadłością zostaje mamami.

Cykl bezowulacyjny — plamienie

Do plamień może dojść, gdy endometrium nie złuszcza się całkowicie podczas menstruacji. Plamienie może być wynikiem zmian hormonalnych, które zakłócają normalny cykl miesiączkowy.

Cykl bezowulacyjny a brak okresu

W niektórych przypadkach cykl bezowulacyjny może prowadzić do braku miesiączki. Jest to związane z zaburzeniami hormonalnymi, które wpływają na błonę śluzową macicy. Brak owulacji może powodować, że endometrium nie narasta odpowiednio i nie dochodzi do jego złuszczenia.

Cykl bezowulacyjny po 35 roku życia kobiety

Po 35. roku życia cykle bezowulacyjne stają się częstsze, co jest związane z naturalnym spadkiem płodności i rezerw jajnikowych. W tym okresie kobiety mogą zauważyć zmniejszenie regularności miesiączek, a także większe trudności z zajściem w ciążę. Mimo to, wiele kobiet nadal owuluje regularnie i ma możliwość poczęcia dziecka.

Cykl bezowulacyjny a progesteron

Cykle bezowulacyjne skutkują niedoborem progesteronu (nie powstaje ciałko żółte produkujące hormon) i względną przewagą estrogenów, co prowadzi do hiperstymulacji endometrium i występowania nieregularnych krwawień międzymiesiączkowych.

Cykl bezowulacyjny a zespół policystycznych jajników

Regularne cykle owulacji u pacjentek z PCOS są rzadkością. Szacuje się, że problemy w tej sferze dotyczą aż 70% chorych. Co ważne systematyczne krwawienie miesiączkowe nie oznaczają, że nie występują zaburzenia owulacji. Leczenie PCOS obejmuje zmianę stylu życia oraz terapię hormonalną, która pomaga pobudzić owulację i przywrócić regularność cykli.

Cykle bezowulacyjne — leczenie

Sposób leczenia pacjentki z zaburzeniami owulacji, w tym z brakiem owulacji zależy przede wszystkim od czynnika, który te zaburzenia wywołał: może obejmować terapię hormonalną, leczenie chorób tarczycy, zmniejszenie poziomu stresu, a także wprowadzenie zbilansowanej diety i zdrowego stylu życia.

Jeśli chora cierpi na nadwagę lub otyłość, nawet niewielka redukcja masy ciała około 5% poprawia insulinowrażliwość, zwiększa stężenie globuliny wiążącej hormony płciowe i obniża stężenie testosteronu, a nawet może prowadzić do normalizacji cyklu miesiączkowego, spontanicznych owulacji i większego odsetka zajścia w ciążę.

W przypadku zaburzeń hormonalnych konieczne jest natomiast zastosowanie indywidualnie dobranych leków, które spowodują regulację gospodarki hormonalnej.