Hashimoto a jod - czy suplementować?

Funkcje jodu. Hashimoto a suplementacja jodu

Zanim omówimy kwestię stosowania jodu przy Hashimoto, warto przypomnieć, jaką rolę pełni w organizmie ten cenny mikroelement. Jak już wspomnieliśmy na wstępie - jod jest niezbędny do syntezy hormonów gruczołu tarczowego - tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3) odpowiedzialnych za podstawowe przemiany metaboliczne. Prawidłowe stężenie tych hormonów warunkuje pracę serca, nerek, rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego (sprawdź, jaki jest związek między Hashimoto a depresją). Jod to silny przeciwutleniacz, który chroni gruczoł tarczowy przed uszkodzeniem przez wolne rodniki.

Jako że organizm ludzki nie magazynuje jodu, tak więc pierwiastek musi być nam dostarczany wraz z pożywieniem (w mniejszym stopniu przez drogi oddechowe, skórę). Warto podkreślić, iż jednym ze skutków niedoboru jodu jest niedoczynność tarczycy. W zdiagnozowaniu choroby pomocne są badania laboratoryjne (pakiet tarczycowy), na który składa się oznaczenie poziomu T3, T4 i TSH. Oto uśrednione wartości prawidłowe tych hormonów:

• TSH normy - 0,3–4 IU/l,
• T4 normy - 4,5–10,9 µg/dl,
• T3 normy - 60–181 mg/ dl.

Leczenie jodem choroby Hashimoto jest dość kontrowersyjnym tematem. Dlaczego? Ponieważ zarówno nadmiar, jak i niedobór tego pierwiastka w organizmie może powodować szereg przykrych dolegliwości, odbijając się negatywnie na zdrowiu pacjenta chorego na to autoimmunologiczne schorzenie.

Hashimoto i deficyt jodu

Kiedy organizm nie otrzymuje tyle jodu, ile potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania, u osoby chorej zwykle pojawiają się objawy niedoboru, takie jak np.:

• zmęczenie, 
• zmniejszona zdolność koncentracji, 
• osłabienie,
• problemy z zapamiętywaniem,
• suchość skóry,
• niskie libido,
• przerzedzenie włosów,
• wole tarczycowe,
• uczucie zimna,
• wzrost masy ciała,
• guzki tarczycy.

Powyższe objawy mają związek z zaburzonymi procesami wytwarzania tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3) przez tarczycę na skutek niedoboru tego pierwiastka śladowego. 

Konsekwencje niedoboru jodu są szczególnie dotkliwe w przypadku kobiet w ciąży, niemowląt, dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania. U niemowląt deficyt pierwiastka może skutkować nawet wadami wrodzonymi i upośledzeniem umysłowym. Z kolei ciężarne pacjentki z niedoborami tego pierwiastka są obarczone wysokim ryzykiem poronień samoistnych i martwych urodzeń. Stąd u kobiet w ciąży uzasadniona jest suplementacja jodu (podaż pierwiastka powinna być uzależniona od stężenia hormonów tarczyc i przeciwciał przeciwtarczycowych, a także nerkowego klirensu jodu). 

Warto mieć świadomość, iż deficyt jodu w organizmie pogłębia niedobory innych pierwiastków ważnych dla prawidłowego funkcjonowania gruczołu tarczowego, takich jak np.: selen, oraz cynk. Jeśli chodzi o związek między selenem i cynkiem a Hashimoto to te dwa mikroelementy wspomagają pracę tarczycy, a ich niedobór może nasilać objawy dysfunkcji gruczołu. 

Dlaczego przy Hashimoto nie wolno jodu?

Zaleca się, aby pacjenci z zespołem Hashimoto dążyli do dostarczenia minimalnej dziennej podaży jodu - najlepiej wraz z dietą. Zdaniem wielu lekarzy specjalistów - jeśli nie ma ku temu wyraźnych przesłanek (silne niedobory), przy chorobie Hashimoto nie powinno się przyjmować suplementów diety z jodem. Dlaczego? Czym skutkuje nadmiar pierwiastka w organizmie?

Hashimoto a nadmiar jodu

Nadpodaż jodu u osób chorych na Hashimoto może zaostrzać objawy schorzenia, na skutek wzmożonej odpowiedzi autoimmunologicznej. Objawy, na jakie często skarżą się pacjenci ze zdiagnozowaną chorobą Hashimoto to np.:

• zmęczenie, 
• zaparcia,
• nadmierne wypadanie włosów,
• kruche paznkocie,
• blada i sucha skóra,
• nieuzasadniona senność,
• nadwrażliwość na zimno,
• opuchlizna twarzy.

Tak więc należy być bardzo ostrożnym, aby przy tej chorobie nie dopuścić do zbyt dużej ilości pierwiastka w organizmie. 

Jod w ciąży przy Hashimoto

Jak wygląda kwestia Hashimoto a przyjmowania jodu w ciąży? Czy ciężarne pacjentki chorujące na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy powinny stosować preparaty z jodem? Jak już wspomnieliśmy wcześniej - odpowiedni poziom jodu jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu, dlatego zwykle lekarz zaleca suplementację, choć należy tutaj traktować każdy przypadek bardzo indywidualnie, by nie doprowadzić do nadmiaru jodu w organizmie, co jak już wyjaśniliśmy - może nasilić objawy przewlekłego zapalenia tarczycy o podłożu autoimmunologicznym.

Dieta przy Hashimoto - co jeść a czego unikać?

Odpowiednio zbilansowany sposób żywienia przy Hashimoto pozwala łagodzić stany zapalne i odczuwane przez chorego objawy, które obniżają jakość codziennego życia. Jak powinna wyglądać dieta przy Hashimoto? Warto zadbać o odpowiednią podaż pokarmów będących wartościowym źródłem:

• cynku (nasiona słonecznika, podroby, mięso),
• selenu (orzechy brazylijskie, czerwone mięsio),
• żelaza (podroby, strączki),
• błonnika (płatki owsiane, otręby owsiane, kasza jęczmienna),
• witaminy D (ryby morskie),
• witaminy A i E (masło, jaja, mleko, orzechy włoskie, pestki dyni),
• kwasów tłuszczowych omega-3 (ryby morskie, olej lniany).

Warto sięgać po produkty spożywcze o niskim indeksie glikemicznym, które zmniejszają poposiłkową hiperinsulinemię. Niewskazane jest z kolei spożywania pokarmów bogatych w cukry proste - zamiast tego wybierajmy produkty zawierające węglowodany złożone (gruboziarniste kasze, ryż, amarantus). Ważne jest, aby ustalić stałe pory posiłków i pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu (około 2l płynów dziennie pod różną postacią). Zrezygnujmy ze słodzonych soków i kolorowych napojów gazowanych na rzecz wody mineralnej, herbat ziołowych, czy świeżo wyciskanych soków. 

Dieta przy chorobie Hashimoto powinna być zbilansowana i urozmaicona. Natomiast przy dysfunkcji tarczycy nie powinno się stosować restrykcyjnych diet, które są głównie niedoborowe. Należy unikać w szczególności diet niskotłuszczowych.