Czym jest nebulizacja i jak ją wykonać?

Nebulizacja – co to jest?

Nebulizacja to zabieg medyczny, w którym wykorzystuje się specjalny sprzęt (tzw. nebulizator). Jego działanie polega na zmianie stanu skupienia leku z płynnego na aerozol. Substancje czynne są następnie wdychane razem z powietrzem i wprowadzane bezpośrednio do dróg oddechowych poprzez usta i nos. Nebulizacja jest bezbolesna, bezinwazyjna oraz bardzo prosta do samodzielnego przeprowadzenia. Nebulizatory są łatwe w obsłudze i ogólnodostępne w większości aptek.
Warto zwrócić uwagę na to, że nebulizacja nie zawsze jest tym samym co inhalacje, mimo że te pojęcia często stosuje się jako tożsame. Czym różni się nebulizacja od inhalacji? Inhalacja to zdecydowanie szersze pojęcie, które odnosi się do różnego rodzaju zabiegów mających na celu wprowadzenie do dróg oddechowych danej substancji wraz z wdychanym powietrzem. Może to być zarówno specjalistyczny zabieg przeprowadzony w szpitalu, jak i domowe wdychanie pary z olejku eterycznego.  Nebulizacja jest natomiast rodzajem inhalacji, a jej istotą jest zmiana skupienia substancji z płynnej na wziewną za pomocą nebulizatora.
Mimo że nebulizacja jest stosunkowo bezpieczna, są pewne przeciwwskazania do jej wykonywania. Zalicza się do nich głównie niewydolność serca, niewydolność oddechową, a także krwawienia z dróg oddechowych oraz niektóre nowotwory. Inhalacja dziecka oraz inhalacja w ciąży są jak najbardziej możliwe, jednak należy wcześniej skonsultować je z lekarzem, w celu ustalenia zalecanej częstotliwości, czasu trwania oraz doboru bezpiecznych leków i preparatów.

Co daje nebulizacja?

Dzięki nebulizacji substancje czynne leku wprowadzane są bezpośrednio do dróg oddechowych poprzez nos i usta. Docierają i działają więc wyłącznie tam, gdzie powinny. W efekcie możliwe jest podawanie mniejszych dawek leków, niż tych przeznaczonych do stosowania doustnego, a także uniknięcie ewentualnych, ogólnoustrojowych skutków ubocznych. Nebulizację mogą być sposobem na podawanie leków przy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, mukowiscydozie, zapaleniu oskrzeli, astmie, czy zakażeniach grzybiczych dróg oddechowych. Pamiętaj jednak, że przed podaniem jakiegokolwiek leku należy skonsultować się z lekarzem w celu doboru odpowiedniego preparatu, dawki oraz czasu trwania leczenia. Nie stosuj żadnych leków bez wskazań medycznych.
Oprócz nebulizacji typowo leczniczych i farmakologicznych bardzo popularna jest również inhalacja z soli fizjologicznej oraz inhalacje na zatoki, które dobrze sprawdzą się przy łagodnych objawach przeziębienia, czy infekcji. Dzięki nim możliwe jest nawilżenie i oczyszczenie dróg oddechowych, a także ich udrożnienie poprzez rozrzedzenie zalegającej w nich wydzieliny i ułatwienie jej usunięcia. Z kolei inhalacje przed snem mogą ułatwić zasypianie i poprawić komfort oddychania.

Nebulizacja – jak robić ?

Aby zabieg był skuteczny i przyniósł oczekiwane efekty, należy wiedzieć, jak prawidłowo wykonać nebulizację. Sprawdź, o czym warto pamiętać: 

Krok 1. Wybierz dobry nebulizator i dokładnie zapoznaj się z instrukcją.

Na rynku dostępnych jest wiele nebulizatorów, które różnią się nieco sposobem działania, rozmiarem wytwarzanych cząsteczek, a także wielkością masek i ustników. Wybierając sprzęt, zastanów się, kto głównie będzie z niego korzystał (dzieci, czy dorośli), jakie preparaty będą stosowane oraz poproś o pomoc lekarza lub farmaceutę.
Wielkość wytwarzanych przez nebulizator cząsteczek substancji leczniczej warunkuje to, do którego odcinka dróg oddechowych dotrze lek – im mniejsze cząsteczki, tym dalej docierają. Przykładowo, cząsteczki w rozmiarze > 10 μm osadzają się w nosie i jamie ustnej, a dopiero te o rozmiarach < 5 μm docierają do płuc. Dlatego należy zwrócić uwagę na ten parametr i dobrać sprzęt odpowiednio do stosowanego leku i choroby.
Przed rozpoczęciem nebulizacji dokładnie zapoznaj się z instrukcją danego urządzenia i przestrzegaj wszystkich zaleceń producentów. Znajdziesz tam szczegółowe informacje dotyczące tego jak przygotować roztwór i lek do nebulizacji, ile czasu powinna trwać oraz jak podłączyć i dbać o sprzęt, aby służył jak najdłużej. 

Krok 2. Jeśli przyjmujesz leki, skonsultuj się z lekarzem.

Mimo że nebulizacja jest bezpiecznym zabiegiem, jeśli z jej pomocą chcesz przyjąć leki, koniecznie skonsultuj się z lekarzem, aby dobrać odpowiednie dawki i czas stosowania leczenia. Niektóre rodzaje nebulizatorów mają pewne ograniczenia jeśli chodzi o leki, które możesz podać z ich wykorzystaniem, dlatego zasięgnij opinii specjalisty.

Krok 3. Przygotuj sprzęt i leki zgodnie z instrukcją producenta oraz przyjmij wygodną pozycję.

Przed rozpoczęciem nebulizacji przyjmij wygodną, najlepiej siedzącą pozycję, w której wytrzymasz bez większego poruszania się przez kilkanaście minut. Dokładnie podłącz sprzęt i przygotuj leki zgodnie z zaleceniami lekarza oraz instrukcją Twojego urządzenia. Zakładając maseczkę, zwróć uwagę, aby bardzo dokładnie przylegała do twarzy i obejmowała usta oraz nos. Jeśli zamiast maseczki, wolisz wykorzystać ustnik, upewnij się, że szczelnie zaciskasz wokół niego usta. Podczas nebulizacji wykonuj spokojne, głębokie wdechy. Po każdym wdechu możesz zatrzymać powietrze w płucach na kilka sekund.

Krok 4. Po zakończeniu nebulizacji umyj twarz i przepłucz usta wodą.

Kiedy zabieg dobiegnie końca, wyłącz sprzęt i dokładnie wyczyść oraz osusz ustnik lub maskę. Najczęściej wystarczy do tego zwykła woda. Warto też przemyć twarz i przepłukać jamę ustną, aby pozbyć się pozostałości pary i wdychanych substancji.

Nebulizacja – ile razy dziennie?  

Jak często należy wykonywać nebulizację? Na ogół zaleca się powtarzanie zabiegu 2-3 razy w ciągu doby. Jest to jednak zależne od tego, czy wykonujesz nebulizacje z solą fizjologiczną, czy lekami. W przypadku leków częstotliwość zabiegu powinna być skonsultowana z lekarzem i nie należy samodzielnie jej modyfikować. Inhalacje solą fizjologiczną mogą być wykonywane częściej, w zależności od potrzeb i nasilenia objawów.

Ile powinna trwać nebulizacja?

Standardowo zaleca się, aby jeden zabieg nebulizacji trwał od 10 do 20 minut. Jest to w pełni wystarczające do uzyskania pożądanych efektów, bezpieczne oraz możliwe do przeprowadzenia w komfortowy sposób. W przypadku dzieci czas nebulizacji powinien być jednak krótszy i wynosić do 10 minut. Wiele urządzeń jest automatycznie zaprogramowanych na taki czas trwania pojedynczego zabiegu i samodzielnie kończy pracę po jego upływie.

Podsumowanie

Nebulizacja to rodzaj inhalacji, którą bez problemu wykonasz samodzielnie w domu. Może służyć do podawania leków w przypadku chorób przewlekłych, jak również do łagodzenia dolegliwości podczas przeziębień i innych infekcji górnych dróg oddechowych. Aby była skuteczna, należy uważnie wybrać sprzęt, dopasowując go do rodzaju podawanych substancji oraz problemów zdrowotnych.