Alergia na salicylany: objawy i leczenie

Czym są salicylany?

Salicylany stanowią grupę organicznych związków chemicznych będących solami oraz estrami kwasu salicylowego. Są one elementem popularnych na rynku farmaceutyków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, ale można je spotkać również w przyrodzie. Okazuje się bowiem, że salicylany są składnikiem wielu pokarmów i znajdują się między innymi w wielu gatunkach owoców, warzyw, a także ziołach, orzechach oraz napojach. Dodatkowo salicylany stanowią również popularny składnik wielu kosmetyków, między innymi peelingów czy toników z kwasem salicylowym.

Objawy uczulenia na salicylany, czyli nietolerancji kwasu acetylosalicylowego

Uczulenie na salicylany, czyli na estry kwasu salicylowego, występuje zazwyczaj po zażyciu leków zawierających te substancje bądź spożyciu owoców lub warzyw, w których naturalnie ona występuje.

Uczulenie na kwas salicylowy może objawiać się zarówno niegroźną alergią skórną, jak i atakiem astmy, a nawet wstrząsem anafilaktycznym, będącym stanem bezpośrednio zagrażającym życiu alergika. Niemniej jednak najbardziej charakterystycznymi objawami alergii na salicylany są:

• zmiany skórne najczęściej w postaci pokrzywki lub wysypki, świąd skóry,
• katar sienny, czyli alergiczny nieżyt nosa, uczucie niedrożnego, zatkanego nosa, kichanie, ataki duszności 
• łzawienie i zaczerwienienie oczu,
• ból uszu i zatok,
• obrzęk naczynioruchowy w obszarze górnych dróg oddechowych.

U niektórych osób uczulonych można zaobserwować kurczowe bóle brzucha, nudności i wymioty, a także biegunki.

Jak sprawdzić uczulenie na salicylany?: diagnostyka

Alergia na salicylany rozpoznawana jest w przebiegu szczegółowego wywiadu lekarskiego. Należy wskazać, że lekarze niezwykle rzadko zlecają wykonanie dodatkowych badań w postaci prób prowokacyjnych donosowych, wziewnych czy doustnych. Niekiedy jednak przeprowadzane testy prowokacyjne z lekiem podawanym w zwiększających się dawkach, ale odbywają się one w wyspecjalizowanych ośrodkach alergologicznych.

Leczenie uczulenia na salicylany

Zdiagnozowanie alergii na salicylany umożliwia wdrożenie właściwego leczenia. Okazuje się jednak, że w sytuacji, kiedy u pacjenta zostanie stwierdzone uczulenie na salicylany, leczenie ma zazwyczaj wyłącznie charakter objawowy i polega na wyeliminowaniu produktów, które są źródłem salicylanów, należy również wskazać, że immunoterapia, czyli odczulanie nie jest skuteczną formą terapii, dlatego tez nie stosuje się jej jako metody leczenia alergii na salicylany.

Czego unikać przy uczuleniu na salicylany?

Osoby uczulone na salicylany powinny zachować szczególną ostrożność przy wyborze i zażywaniu popularnych leków na przeziębienie, gdyż zazwyczaj zawierają one w swoim składzie salicylany. Z tego względu należy unikać niesteroidowych leków zapalnych (NLPZ), wykazujących działanie przeciwbólowe, do których należy polopiryna i aspiryna (kwas acetylosalicylowy). Salicylany mogą również być naturalnym składnikiem produktów spożywczych. Chcąc uniknąć dolegliwych objawów alergii, należy wyeliminować z codziennego jadłospisu:

• przyprawy, takie jak: cynamon, kminek, kozieradka, musztarda, gałka muszkatołowa, pieprz turecki, anyż, curry w proszku, a także kurkuma i papryka,
• zioła, takie jak: estragon, koper, mięta, tymianek, rozmaryn, szałwia, bazylia, oregano, majeranek, a także nasiona selera oraz sezamu,
• warzywa, takie jak: cykoria, pomidor, ogórek, rzodkiew, brokuły, słodka kukurydza, a także szpinak oraz oliwki,
• owoce, takie jak: jeżyny, wiśnie, jabłka, winogrona, nektarynki, pomarańcze, porzeczki, morele, brzoskwinie, śliwki, maliny, truskawki, ananasy,
• bakalie, takie jak: orzechy macadamia, orzechy pistacjowe, włoskie i kokosowe, a także migdały, orzeszki ziemne, orzechy brazylijskie, a także rodzynki suchsze śliwki,
• napoje, takie jak: herbata, kawa, herbata z mięty, a także cola,
• alkohole, w tym przypadku należy eliminować wszystkie alkohole poza wódką i ginem.

Należy wskazać, że salicylany są również elementem innych produktów spożywczych, do których należy miód, cukierki miętowe, produkty zbożowe, lukrecja, sosy pomidorowe. Co więcej, salicylany obecne są również w wysoce przetworzonej żywności, dlatego w przypadku uczulenia chcąc uniknąć skutków alergii, konieczne jest ich wyeliminowanie z menu.

Istotne jest również unikanie kosmetyków, gdyż salicylany mogą być składnikiem różnego rodzaju kosmetyków. Dlatego też przed zakupem nowego kosmetyku należy dokładnie zapoznać się z jego składem. Szczególną ostrożność powinny zachować osoby zmagające się z cerą tłustą, mieszaną i trądzikową, ponieważ salicylany są przede wszystkim składnikiem kosmetyków do pielęgnacji tych rodzajów skóry. 

Alergii na salicylany nie da się wyleczyć, jedynym sposobem na uniknięcie dolegliwych symptomów jest unikanie produktów spożywczych i kosmetycznych, które je zawierają. W przypadku alergii pokarmowych w postaci uczulenia na alkohol czy alergii kontaktowej w postaci uczulenia na nikiel z koeli skutecznym sposobem na dolegliwe objawy są leki na alergię.