Perforacja błony bębenkowej: przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest perforacja błony bębenkowej?

Perforacja błony bębenkowej oznacza uraz w postaci pęknięcia lub przedziurawienia błony bębenkowej zazwyczaj w części ucha środkowego, który pełni kluczową funkcję w procesie słyszenia. Błona bębenkowa bowiem przekształca fale dźwiękowe w drgania na kosteczki słuchowe, dzięki czemu możliwe jest słyszenie dźwięków. Przebita lub uszkodzona błona bębenkową wiąże się z odczuwaniem nasilonego, ale krótkotrwałego bólu. Niemniej jednak jej uszkodzenie może być przyczyną utraty słuchu. Z tego względu perforacja błony bębenkowej wymaga możliwie najszybszej interwencji lekarskiej. 

Przyczyny perforacji błony bębenkowej

Najczęstszą przyczyną perforacji błony bębenkowej jest uraz. W tym znaczeniu to pęknięcia bębenka słuchowego dojść może podczas nieprawidłowego czyszczenia uszu, na przykład patyczkami higienicznymi. Do perforacji błony bębenkowej może dojść także w wyniku urazu – silnego uderzenia w głowę. Wówczas przyczyną jest uraz mechaniczny, który określany jest pourazową perforacją błony bębenkowej. Należy wskazać, że do uszkodzenia błony bębenkowej może dojść również podczas nurkowania, latania samolotem, a także w trakcie ekspozycji na bardzo wysokie dzięki. W takich sytuacjach, uraz błony bębenkowej ma charakter ciśnieniowy – wysokie ciśnienie wewnątrz ucha przenosi się na błonę bębenkową, co skutkuje jej przedziurawieniem.

Do perforacji błony bębenkowej dojść może również w wyniku powikłania zapalenia ucha środkowego. W tym znaczeniu drobnoustroje mogą doprowadzić do obrzęku błony bębenkowej, a zbierający się płyn może prowadzić do uwypuklenia błony, a w konsekwencji nawet do jej przerwania.

Objawy perforacji błony bębenkowej

Perforacja błony bębenkowej wiąże się z wystąpieniem silnego, gwałtownego, ale krótkotrwałego bólu ucha, związanego z przerwaniem błony. Należy zatem wskazać, że uszkodzenie błony bębnowej stanowi możliwą przyczynę bólu ucha. Dodatkowo na uszkodzenie błony bębenkowej wskazywać mogą:

• pogorszenie się słuchu,
• szumy uszne,
• uczucie zatkanych uszu,
• zawroty głowy.

W przypadku, kiedy do uszkodzenia błony bębenkowej doszło w wyniku zapalenia ucha, pojawia się wysięk z ucha, z kolei objawy bólowe towarzyszące zapaleniu ulegają złagodzeniu, gdyż dochodzi do spadku ciśnienia w uchu środkowym. Dodatkowo w przebiegu perforacji błony bębenkowej pojawić się może gorączka która u dzieci często dochodzi nawet do 40 stopni C. 

Ile czasu goi się perforacja błony bębenkowej?

Małe pęknięcie błony bębenkowej bardzo często goi się samoistnie, ale poważniejsze uszkodzenia zazwyczaj wymagają interwencji chirurgicznej. Niewielkie uszkodzenia błony bębenkowej goją się samoistnie w przeciągu kilku tygodni, gdyż błona bębenkowa wykazuje zdolności regeneracji. Poważne uszkodzenia błony bębenkowej jednak wymagają operacji.

Leczenie perforacji błony bębenkowej

Niewielkie uszkodzenia błony bębenkowej nie wymagają interwencji lekarskiej, zazwyczaj – jak już wskazano – samoistnie goją się w przeciągu kilku tygodni. Jeżeli jednak proces gojenia się nie przebiega prawidłowo bądź doszło do większego uszkodzenia błony bębenkowej konieczna okazać może się interwencja chirurgiczna – myringoplastyka. Operacja ma na celu zrekonstruowanie błony bębenkowej za pomocą fragmentów innych tkanek. W przebiegu zabiegu chirurgicznego wykorzystuje się ochrzęstną, czyli cienki fragment chrząstki, który pobierany jest z małżowiny usznej bądź powięzi mięśnia skroniowego. Operacja zazwyczaj wykonywana jest przez przewód słuchowy zewnętrzny w znieczuleniu ogólnym. Po zabiegu chirurgicznym przez miesiąc nie należy moczyć operowanego ucha. Dodatkowo w doraźnym leczeniu bólu ucha, który może pojawić się przy perforacji błony bębenkowej, stosuje się leki przeciwbólowe. Należy jednak wskazać, że środki dostosowywane są do nasilenia dolegliwości i wieku pacjenta. W tym znaczeniu ból ucha u dziecka będzie łagodzony innymi środkami niż dolegliwości bólowe u dorosłych, konieczne jest bowiem dobranie bezpiecznych do wieku medykamentów.

Powikłania po perforacji błony bębenkowej

Perforacja błony bębenkowej stanowi jeden z poważniejszych urazów w obrębie ucha, który może wiązać się ze znacznym pogorszeniem słuchu. W tym znaczeniu osoby mogą doświadczać zaburzeń słyszenia, niedosłuchu, a nawet utraty słuchu. Co więcej, uszkodzona błona bębenkowa może zwiększać ryzyko infekcji ucha środkowego. Dodatkowo perforacje błony bębenkowej wiąże się z ryzykiem wystąpienia groźnych powikłań w postaci między innymi niszczenia kosteczek słuchowych, czego konsekwencją jest postępujący niedosłuch. Do poważnych powikłań może dojść szczególnie w perforacji brzeżnej, która obejmuje uszkodzenie błony bębenkowej z brzegiem błony. Wówczas istnieje możliwość narastania naskórka do wnętrza jamy bębenkowej i tworzenie się tak zwanego perlaka, co skutkuje niedosłuchem.

Ból ucha i ból za uchem to stosunkowo częste dolegliwości, które nierzadko są bagatelizowane. Należy podkreślić, że dolegliwości bólowych ucha nie powinny być lekceważone, gdyż mogą doprowadzić do poważnych powikłań. Doraźne łagodzeniu dolegliwości bólowych ucha można skutecznie łagodzić poprzez stosowanie środków przeciwbólowych, które mogą być wykorzystywane w bólu ucha w ciąży.