Morfina: zastosowanie, działanie, dawkowanie

Co to jest morfina?

Morfina stanowi organiczny związek chemiczny z grupy alkaloidów. Naturalnie występuje w ciemnobrązowej, żywiczej postaci z maku. Natomiast w stanie czystym jest białą substancją stałą, o gorzkim smaku, która jest słabo rozpuszczalna w wodzie. Morfina jest silnie działającym lekiem przeciwbólowym z grupy opioidów, zwanych narkotycznymi lekami przeciwbólowymi.

Morfina to silnie działający lek o działaniu przeciwbólowym, który może być podawany doustnie w postaci tabletek, podskórnie, domięśniowo i dożylnie w postaci wstrzykiwań, doodbytniczo w postaci czopków, zewnątrzoponowo oraz podpajęczynówkowo. W medycynie lek stosowany jest do uśmierzania bólu o bardzo dużym nasileniu, na przykład przy leczeniu bólu nowotworowego. Należy zatem wskazać, że morfina wykorzystywana jest do leczenia bólu III stopnia drabiny analgetycznej. Dodatkowo stosowana jest również w przygotowaniu do zabiegów operacyjnych. Morfina może być stosowana zarówno w przypadku ostrego, jak i przewlekłego bólu, a dodatkowo często jest podawana w przypadku bólu związanego z zawałem mięśnia sercowego, kamieniami nerkowymi, a także podczas porodu.

Działanie morfiny

Morfina działa bezpośrednio na ośrodkowy układ nerwowy, poprzez wywołanie analgezji oraz zmianę percepcji i reakcji emocjonalnej na ból. Dodatkowo zastosowanie morfiny powoduje odurzenie, rozluźnienie, a także daje uczucie błogości i euforii. Mechanizm działania morfiny wyostrza zmysły słuchu i dotyku, a także tłumi negatywne myśli i emocje, jednocześnie zmniejszając poczucie lęku, dzięki czemu wprowadza w stan uspokojenia.

Mechanizm działania morfiny polega na tym, iż lek jest wybiórczym agonistą receptorów opioidowych, w większym stopniu receptorów mi, słabiej zaś kappa i delta. Morfina, łącząc się z receptorami powoduje ich pobudzenie, dzięki czemu możliwe jest działanie przeciwbólowe oraz uspokajające i nasenne.

Dawkowanie morfiny

Morfina występuje w różnych postaciach, które przeznaczone są do podawania różnymi drogami. Należy jednak wskazać, że w każdym przypadku o zastosowaniu narkotycznego leku w postaci morfiny oraz o jego dawkowaniu decyduje wyłącznie lekarz. Dodatkowo dawki mogą być bardzo różne, w zależności od drogi podania, stanu pacjenta, a także wcześniejszego stosowania leków opioidowych. Należy również wskazać, że to lekarz ustala dawkę dobową leku opioidowego.

Ile czasu działa morfina?

Morfina to lek, który występuje pod wieloma postaciami, dlatego może być podawany doustnie, podskórnie, domięśniowo, dożylnie, doodbytniczo, zewnątrzoponowo oraz podpajęczynówkowo. W zależności od drogi podania, substancja czynna zaczyna działać w innym czasie. Po podaniu domięśniowym morfina zaczyna działać po około 15 minutach, po wstrzyknięciu dożylnym – po 2-3 minutach, maksymalny efekt występuje zaś po upływie 30 minut. Z kolei morfina podana doustnie o natychmiastowym uwalnianiu działa po 30-60 minutach, natomiast po doustnym podaniu morfiny o kontrolowanym uwalnianiu, zaczyna działać po około 60-90 minutach. Działanie przeciwbólowe morfiny utrzymuje się od 3 do 7 godzin.

Skutki uboczne zażywana morfiny

Morfina, jak już wskazano, jest przeciwbólowym lekiem narkotycznym. Oznacza to, że kilkunastokrotnie zażycie morfiny wiąże się z rozwinięciem się fizycznego i psychicznego uzależnienia. Dlatego powinna być stosowana wyłącznie pod kontrolą lekarza w określonych sytuacjach. Dodatkowo skutkiem ubocznym stosowania morfiny może być również upośledzenie sprawności psychomotorycznej, dlatego też podczas ich stosowania nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych w ruchu. Dodatkowo poważnymi skutkami ubocznymi stosowania morfiny jest zmniejszony wysiłek oddechowy, nudności i wymioty, a także niskie ciśnienie krwi. Wśród częstych działań niepożądanych stosowanie morfiny wymienia się zaparcia, efekt ten pojawia się poprzez stymulację receptorów opioidowych w splocie mięśniowym, co z kolei hamuje perystaltykę. Działania niepożądane obejmują również depresję ośrodkowego układu nerwowego i zatrzymanie moczu. Należy jednak wskazać, że jedną z poważniejszych reakcji niepożądanych związanych ze stosowaniem opioidów jest depresja oddechowa.

Wśród innych działań niepożądanych wymienić należy zawroty głowy, uspokojenie polekowe lub pobudzenie, suchość w ustach, a także skurcz dróg żółciowych. Ponadto morfina może wpływać również na układ sercowo-naczyniowy. Pacjenci zażywający morfinę mogą dodatkowo odczuwać świąd skóry, a dodatkowo wystąpić może pokrzywka, obrzęk oraz inne wysypki skórne. Niezwykle niebezpieczne jest przedawkowanie leków narkotycznych – w tym morfiny, gdyż stanowi stan bezpośredniego zagrożenia dla życia pacjenta.

Morfina a karmienie piersią

Morfina to silny lek przeciwbólowy, który znajduje zastosowanie w szczególnie nasilonych dolegliwościach. Według Kategorii Ryzyka Laktacyjnego Prof. Hale’a morfina zaliczana jest do kategorii leków L3, co oznacza, że należy do leków prawdopodobnie bezpiecznych w czasie laktacji. Niemniej jednak morfina określana jest również jako potencjalnie toksyczna, dlatego jej stosowanie powinno mieć miejsce wyłącznie w przypadkach bezwzględnego wskazania. Choć Światowa Organizacja Zdrowia i Amerykańska Akademia Pediatrii uznają morfinę za kompatybilną z karmieniem piersią, to jej bezpieczne stosowanie w czasie karmienia piersią może odbywać się tylko wtedy, kiedy jest to konieczne, a dodatkowo w odpowiednich, rekomendowanych przez lekarza dawkach oraz przy zachowaniu najwyższych środków ostrożności i pod kontrolą lekarza. Należy zatem podkreślić, że w momencie, kiedy nie ma jednoznacznych wskazań do zastosowania morfiny, należy sięgnąć po inne leki, które są bezpieczne w czasie karmienia piersią i stosować możliwie najniższe dawki lecznicze.

Ile kosztuje morfina?

Morfina to silny lek przeciwbólowy, który wykazuje działanie narkotyczne. Oznacza to, że kilkunastokrotne zastosowanie morfiny wiąże się z pojawieniem się uzależnienia fizycznego i psychicznego. Z tego względu morfina dostępna jest wyłączenie na receptę i przepisywana przy występowaniu silnych dolegliwości bólowych. Morfina w aptece może kosztować od 20 do nawet 300 zł, a cena uzależniona jest od dawki i sposobu podania leku. Należy jednak wskazać, że dla osób z chorobą nowotworową morfina jest bezpłatna.

Morfina stosowana jest do łagodzenia bólu o dużym nasileniu, a ze względu na jej działanie narkotyczne i uzależniające powinna być stosowana wyłącznie w wyjątkowych przypadkach. W przypadku dolegliwości o mniejszym nasileniu należy sięgać po bezpieczne leki przeciwbólowe, takie jak paracetamol czy aspiryna. Należy jednak wskazać, że w niektórych przypadkach konieczne jest stosowanie morfiny, np. w przebiegu chorób nowotworowych. Dolegliwości bólowe mogą pojawić się w każdym momencie, dlatego środki przeciwbólowe warto mieć zawsze przy sobie. Sprawdź, jakie  leki w bagażu podręcznym można przewozić i jakie są zasady przewożenia medykamentów.