Łysienie telogenowe: diagnoza i możliwości terapeutyczne

Łysienie telogenowe - co to jest?

Łysienie telogenowe (TE - telogen effluvium) to typ łysienia niebliznowaciejącego spowodowane zaburzeniem cyklu „życia” włosa, a dokładnie skróceniu fazy jego wzrostu zwanej anagenem. Cykl włosa dzielimy na 3 fazy:

• anagen (faza wzrostu - trwa od 3 do 6  lat), 
• katagen (faza przejściowa - trwa od 1 do 2 tygodni),
• telogen (faza spoczynku - trwa od 2 do 4 miesięcy).

U zdrowych osób w ostatniej fazie znajduje się około 1% włosów, natomiast przy łysieniu telogenowym ten odsetek jest znacznie większy (nawet 60-80% włosów), jednocześnie zmniejsza się ilość włosów pozostających w fazie wzrostu oraz przejściowej.
Jak już wspomnieliśmy na wstępie artykułu, nie jest to częsta odmiana łysienia u mężczyzn, telogen effluvium zwykle diagnozowane jest u kobiet. Mężczyźni z kolei częściej zmagają się z łysieniem androgenowym (androgenetic alopecia, AGA), które jest uwarunkowane genetycznie. Tak więc, jakie są przyczyny łysienia telogenowego?

Łysienie telogenowe - przyczyny choroby

Etiologia choroby jest dość złożona, trudno wskazać jedną główną przyczynę - na łysienie telogonowe ma wpływ wiele różnych czynników. Otóż uogólniona utrata włosów znajdujących się w fazie telogenu może być spowodowana np. przez zaburzenia hormonalne związane z przebytym porodem (ang. telogen gravidarum). Inną przyczyną rozwoju choroby może być doświadczenie przez pacjenta silnego stresu emocjonalnego lub stosowania intensywnej diety redukcyjnej (zwykle w nieracjonalny sposób). Warto wspomnieć tutaj również o niedożywieniu i niedokrwistości z niedoboru żelaza. Czynnikami sprawczymi łysienia telogenowego mogą być też leki np.:

• doustne retinoidy,
• doustna antykoncepcja hormonalna,
• leki przeciwtarczycowe 
• leki przeciwpadaczkowe, 
• leki hipolipemizujące.

Kolejnym czynnikiem są urazy, operacje i choroby przebiegające z wysoką gorączką. Niekiedy dermatoza ma związek ze schorzeniami narządowymi takimi jak niewydolność nerek, niewydolność wątroby. Inne możliwe czynniki to ekspozycja na ultrafiolet, zakażenie HIV, dur brzuszny, malaria.
Czynnikiem sprawczym łysienia telogenowego może być też nadczynność lub niedoczynność tarczycy. 

• tarczyca a wypadanie włosów

Zaburzenia pracy gruczołu tarczowego odbijają się niekorzystnie na kondycji włosów. Osoby ze zdiagnozowanymi chorobami tarczycy np. zespołem Hashimoto, często obserwują u siebie nadmierną utratę włosów, które stają się suche, łamliwe i pozbawione zdrowego blasku. 

• łysienie androgenowe a telogenowe

Nie istnieją genetyczne uwarunkowania łysienia telogenowego, o których zwykle mówimy u pacjentów ze stwierdzonym łysieniem androgenowym. Istnieje silny związek między testosteronem a wypadaniem włosów. Zarówno niski, jak i wysoki poziom tego hormonu z grupy androgenów sprzyja nadmiernej utracie włosów.

Jak wygląda łysienie telogenowe?

Charakterystycznym objawem łysienia telogenowego jest intensywne wypadanie włosów (początek TE jest nagły). Fizjologiczne w ciągu doby możemy stracić do 100-150 włosów telogenowych. W przebiegu tej choroby dermatologicznej utrata włosów najczęściej obejmuje mniej niż 50% włosów skóry głowy, nigdy nie dochodzi do 100% wyłysienia.

Przy łysieniu telogenowym nie obserwujemy też stanu zapalnego ani bliznowacenia, które jest charakterystyczne dla innej odmiany tej choroby, jaką jest łysienie bliznowaciejące.

Łysienie telogenowe - leczenie i diagnostyka

Jak rozpoznać łysienie telogenowe? Diagnostyka obejmuje m.in. test pociągania (pull test), który polega na chwytaniu od 40 do 60 włosów skóry głowy pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym oraz pociągnięciu w trzech lokalizacjach oraz trichogram. Często lekarz zaleca też pacjentowi, aby przeprowadził test mycia (wash test). W niektórych przypadkach wykonuje się też biopsję skóry. Jeśli chodzi o podstawowe badania laboratoryjne, pomocna w rozpoznaniu jest np.:

• morfologia krwi z rozmazem, 
• badanie ogólne moczu, 
• poziom ferrytyny, 
• poziom żelaza, 
• badanie hormonów tarczycy (fT3, fT4),
• badanie TSH.

Jak leczyć łysienie telogenowe? W ramach kuracji należy unikać czynników wyołujących chorobę. W postępowaniu terapeutycznym stosuje się leczenie celowane. Bardzo ważne jest też unikanie sytuacji stresogennych, w tym celu pomocna może okazać się opieka psychologiczna lub psychoterapia (wspomagająco). Do najczęściej stosowanych leków należy minoksydyl, który wydłuża fazę anagenu (wzrostu włosa), dzięki czemu może przyspieszyć odrost. Często zaleca się pacjentom doustne przyjmowanie biotyny i środków wielowitaminowych. Pomocne mogą okazać się preparaty z żelazem, omega-3 i cynkiem. Dobre efekty terapeutyczne może dać też fototerapia, mezoterapia igłowa, osocze bogatopłytkowe.

Łysienie telogenowe - domowe sposoby

Istotną rolę w poprawie kondycji włosów i skóry głowy odgrywa odpowiednia domowa pielęgnacja. Wspomagająco przy łysieniu telogenowym można robić maseczki z siemienia lnianego oraz wcierki ziołowe np. z czarnej rzepy, która wykazuje działanie odżywiające włosy. Jeśli chorujesz na łysienie telogenowe, unikaj suszenia włosów suszarką, zrezygnuj z prostownicy i lokówki. Nigdy nie szarp włosów podczas rozczesywania, stosuj szampony i odżywki o łagodnym składzie, bez alkoholu. Warto zwrócić uwagę na sposób odżywiania i zadbać o pełnowartościową oraz zbilansowaną dietę obfitującą w witaminy, minerały, które mają korzystny wpływ na włosy. Warto udać się na konsultację do dietetyka klinicznego.

Łysienie telogenowe - czy włosy odrosną?

Wielu pacjentów po usłyszeniu diagnozy obawia się, iż niekorzystne zmiany w wyglądzie w postaci znacznego przerzedzenia owłosienia skóry głowy są trwałe. Jak już wspomnieliśmy wcześniej łysienie telogenowe nie powoduje całkowitego wyłysienia. Należy podkreślić, iż w wielu przypadkach w ciągu 4-6 miesięcy dochodzi do samoistnego odrostu włosów. Tak więc łysienie telogenowe jest odwracalne.