Leki na nadciśnienie tętnicze: jak obniżyć ciśnienie krwi?

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie krwi w tętnicach jest przewlekle podwyższone. Nieleczone może prowadzić do rozwoju poważnych problemów zdrowotnych, których leczenie jest znacznie bardziej skomplikowane niż przyjmowanie leków na obniżenie ciśnienia krwi.

Bagatelizowanie problemu i niewdrożenie odpowiednich działań może przyczynić się do rozwoju miażdżycy, chorób serca i niewydolności nerek. Znacznie bardziej realnym zagrożeniem staje się także zawał serca czy udar mózgu.

Nadciśnienie tętnicze dzieli się na dwa główne typy: nadciśnienie pierwotne (samoistne) i wtórne.

Nadciśnienie pierwotne stanowi około 90-95% wszystkich przypadków i jego przyczyny nie są dokładnie znane, choć wiele czynników (genetyka, dieta i styl życia) mogą znacznie wpływać na jego rozwój.

Nadciśnienie wtórne spowodowane jest występowaniem innej choroby.

Objawy nadciśnienia tętniczego mogą być subtelne i często niejednoznaczne. Największym problemem w diagnostyce jest to, że podwyższone parametry ciśnienia same w sobie nie powodują dyskomfortu. Pacjenci często nie doświadczają żadnych symptomów, przez co mają poczucie, że problem zwyczajnie ich nie dotyczy.

Dolegliwości najczęściej są efektem pośredniego wpływu podwyższonego ciśnienia krwi na inne układy organizmu. Mogą obejmować bóle głowy, zawroty głowy, kołatanie serca, duszności, zmęczenie oraz zaburzenia snu.

Do głównych przyczyn nadciśnienia tętniczego należą niezdrowy tryb życia, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, dieta bogata w tłuszcze nasycone i sól, oraz stres oksydacyjny (przewlekły stan zapalny). W przypadku nadciśnienia tętniczego predyspozycje genetyczne także mają znaczenie — jeśli w rodzinie u pacjenta zdiagnozowano przypadki tego zaburzenia (zwłaszcza u krewnych po pierwszej linii), to prawdopodobieństwo, że choroba rozwinie się także w jego przypadku, jest znacznie wyższe.

Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego według wartości ciśnienia tętniczego:

• ciśnienie prawidłowe — <120/80 mm Hg

• ciśnienie wysokie prawidłowe — 130-139/ 85-89 mm Hg

• nadciśnienie tętnicze 1. stopnia — 140-159/ 90-99 mm Hg

• nadciśnienie tętnicze 2. stopnia — 160-179/ 100-109 mm Hg

• nadciśnienie tętnicze 3. stopnia — ≥180/ ≥110 mm Hg

Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego

Włączenie farmakoterapii jest zalecane, gdy zmiany stylu życia — modyfikacje w diecie, zwiększenie aktywności fizycznej i redukcja stresu — nie są wystarczające do obniżenia ciśnienia krwi.

Leki na nadciśnienie często są konieczne, aby osiągnąć i utrzymać prawidłowe krążenie oraz zapobiegać powikłaniom, do których może przyczynić się zbyt wysokie ciśnienie krwi. Należy jednak zaznaczyć, że farmakoterapia powinna być dodatkowym elementem, a nie czynnikiem, który niweluje konieczność zmiany niezdrowych nawyków.

Jakie preparaty na nadciśnienie najczęściej przyjmują pacjenci?

Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI)

Inhibitory konwertazy angiotensyny to substancje, które w organizmie blokują działanie enzymu, który przekształca angiotensynę I w angiotensynę II.

Angiotensyna II jest substancją powodującą skurcz naczyń krwionośnych. Jej obecność w ustroju przyczynia się do zwiększenia ciśnienia krwi. Mechanizm ten jest fizjologicznym procesem, jednak w przypadku nieprawidłowości jego zatrzymanie wykorzystuje się jako element terapeutyczny. Blokowanie enzymu powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i w konsekwencji obniżenie ciśnienia krwi.

ACEI są szczególnie zalecane u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i współistniejącymi chorobami. Najczęściej stosowane leki z tej grupy to enalapryl, ramipryl i peryndopryl.

Możliwe skutki uboczne ACEI to suchy kaszel, zawroty głowy, obniżona odporność oraz zaburzenia smaku. Inhibitory konwertazy angiotensyny mogą również prowadzić do hiperkaliemii, czyli podwyższonego poziomu potasu we krwi.

Antagoniści receptora angiotensyny (ARB)

Antagoniści receptora angiotensyny (ARB) inaczej sartany — ich działanie również związane jest z angiotensyną II, jednak nie bezpośrednio z jej przekształcaniem (jak w przypadku ACEI), a blokowaniem jej receptorów w naczyniach krwionośnych. Jednak efekt tego jest bardzo podobny — obserwuje się rozszerzenie naczyń i obniżenie ciśnienia krwi.

ARB są często stosowane jako alternatywa dla ACEI, szczególnie u pacjentów, którzy doświadczają doskwierających skutków ubocznych farmakoterapii.

Najczęściej stosowane ARB to losartan, walsartan i telmisartan.

Diuretyki (tiazydowe leki moczopędne)

Diuretyki z grupy tiazydowych leków moczopędnych wpływają na organizm pacjenta, zwiększając wydalanie sodu i wody przez nerki (nasilają wydalanie moczu). Dzięki temu zmniejszają objętość krążącej krwi i tym samym kontrolują zbyt wysokie ciśnienie tętnicze.

Najczęściej stosowane diuretyki tiazydowe to hydrochlorotiazyd i chlortalidon.

Diuretyki są szczególnie skuteczne u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym i współistniejącą niewydolnością serca. Mogą jednak powodować skutki uboczne — hipokaliemię (niski poziom potasu), hiponatremię (niski poziom sodu), zawroty głowy oraz zwiększone ryzyko dny moczanowej.

W tym przypadku ważne jest regularne monitorowanie poziomu elektrolitów — pacjenci podczas stosowania diuretyków powinni być pod stałą opieką lekarza.

Beta-blokery

Beta-blokery są lekami, które zmniejszają wpływ adrenaliny na serce. Sposób, w jaki działają opiera się na blokowaniu receptorów beta-adrenergicznych. U pacjentów odnotowuje się zmniejszoną częstość akcji serca, zmniejszenie siły skurczu mięśnia sercowego oraz obniżenie ciśnienia krwi.

Beta-blokery są szczególnie zalecane u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, u których występują również inne schorzenia układu sercowo-naczyniowego — choroba niedokrwienna serca czy niewydolność serca.

Do najczęściej stosowanych beta-blokerów należą metoprolol, bisoprolol i karwedilol.

Metoprolol jest często stosowany w leczeniu nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń rytmu serca. Bisoprolol cechuje się większą selektywnością, dzięki czemu wykazuje mniejsze prawdopodobieństwo wywołania skurczu oskrzeli. Karwedilol, oprócz działania beta-adrenolitycznego, ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne.

Skutki uboczne przyjmowania beta-blokerów mogą obejmować zmęczenie, zaburzenia snu, zimne dłonie i stopy, oraz bradykardię (wolne tętno). W niektórych przypadkach mogą również wystąpić objawy depresyjne.

Beta-blokery są przeciwwskazane u pacjentów z astmą, ciężką niewydolnością serca oraz blokiem przedsionkowo-komorowym drugiego lub trzeciego stopnia.

Blokery kanałów wapniowych

Blokery kanałów wapniowych hamują napływ jonów wapnia do komórek mięśni gładkich naczyń krwionośnych oraz mięśnia sercowego. To powoduje rozszerzenie naczyń i obniżenie ciśnienia krwi.

Blokery kanałów wapniowych dzielą się na dwie główne grupy: dihydropirydyny (np. amlodypina, nifedypina) i niedihydropirydyny (np. werapamil, diltiazem).

Dihydropirydyny działają głównie na naczynia krwionośne. Blokery kanałów wapniowych tej grupy mogą powodować obrzęki kończyn dolnych, bóle głowy i zaczerwienienie skóry.

Niedihydropirydyny wykazują wpływ zarówno na naczynia krwionośne, jak i na mięsień sercowy. Diltiazem, oprócz obniżenia ciśnienia krwi, zmniejsza częstość akcji serca i jest stosowany w leczeniu choroby niedokrwiennej. Niedihydropirydyny mogą jednak powodować zaparcia, bradykardię oraz zaburzenia przewodnictwa przedsionkowo-komorowego.