Czym jest cholesterol całkowity i jakie są jego normy?

Co to jest cholesterol całkowity?

Cholesterol całkowity (TC) to związek chemiczny, odnoszący się do całościowego poziomu cholesterolu we krwi. Cholesterol całkowity zatem stanowi zarówno cholesterol egzogenny, czyli ten, który dostarczany jest do organizmu wraz z pokarmem, jak i endogenny, czyli produkowany przez organizm – przede wszystkim w wątrobie. We krwi cholesterol występuje w postaci lipoprotein, czyli połączenia cholesterolu i apolipoprotein, czyli swoistych białek, ułatwiających transport cholesterolu w organizmie. Składowe cholesterolu całkowitego stanowią:

• cholesterol HDL (ang. high density lipoprotein), czyli tak zwany dobry cholesterol,
• cholesterol LDL (ang. low density liporotein), czyli tak zwany zły cholesterol,

Cholesterol całkowity: norma

Badanie biochemiczne, mające na celu oznaczenie cholesterolu całkowitego, w tym LDL i HDL, należy do tak zwanych badań profilu lipidowego. Badanie lipidogramu pozwala na określenie ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego – miażdżycy, choroby wieńcowej i zawału serca. W zależności od laboratorium, wyniki mogą być określone w mg/dl (miligramach na decylitr) lub w mmol/l (milimolach na litr).

Normy cholesterolu:

• cholesterol całkowity – 125-200 mg/dl (poniżej 5 mmol/l)
• cholesterol LDL – poniżej 135 mg/dl (3,5 mmol/l)
• cholesterol HDL – prawidłowy poziom cholesterolu HDL powinien wynosić co najmniej 40 mg/dl, u kobiet prawidłowy poziom cholesterolu HDL powinien wynosić co najmniej 50 mg/dl, 
• nie-HDL – mniej niż 120 mg/dl,
• triglicerydy: mniej niż 150 mg/dl.

Należy wskazać, że u dzieci norma cholesterolu TC wynosi 170 mg/dl.

Za wysoki cholesterol całkowity

Cholesterol, produkowany przez wątrobę czy też dostarczany z pożywieniem, jest niezwykle istotny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Cholesterol reguluje funkcjonowanie układu nerwowego, uczestniczy w produkcji hormonów i kwasów żółciowych w wątrobie, a także bierze udział w wytwarzaniu witaminy D. Choć cholesterol pełni kluczową rolę w wielu procesach organizmu, to zbyt wysokie stężenie cholesterolu jest szkodliwe i przyczynia się do występowania poważnych problemów zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach być przyczyną zawału czy udaru.

Wysoki cholesterol całkowity: przyczyny

Podwyższony i wysoki cholesterol całkowity stanowi realne zagrożenie dla zdrowia i życia, ponieważ zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych i miażdżycy, ale również innych poważnych chorób. Znane są obecnie dwie główne przyczyny podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi:

• hipercholesterolemia pierwotna, której przyczyną jest mutacja genetyczna, to znaczy, że wysoki cholesterol jest dziedziczny,
• hipercholesterolemia wtórna, której przyczyną są inne czynniki, niezwiązane z występowaniem rodzinnym choroby.

Hipercholesterolemia wtórna może być:

• efektem ubocznym zażywania niektórych leków, w tym między innymi kortykosteroidów, tiazydowych leków moczopędnych czy progestagenów,
• wynikiem choroby, między innymi: niedoczynności tarczycy, choroby autoimmunologicznej (np. tocznia czy zapalenia stawów), zespołu metabolicznego, cukrzycy, czy też chorób wątroby,
• efektem powodzenia niezdrowego trybu życia i braku aktywności fizycznej,
• wynikiem niezdrowej, kalorycznej diety, opartej na tłustej i wysokoprzetworzonej żywności oraz związanej z tym otyłości i nadwagi,
• wynikiem zażywania używek – alkoholu i papierosów
• przewlekły stres (cholesterol a stres).

Wysoki poziom cholesterolu jest niebezpieczny dla zdrowia. Dlatego też niepokojące wyniki badań wiążą się z koniecznością wdrożenia odpowiedniego leczenia oraz zastosowania właściwej diety na cholesterol.

Podwyższony cholesterol całkowity: objawy

Objawy podwyższonego cholesterolu pojawiają się stosunkowo późno. W przypadku cholesterolu LDL, czyli złego cholesterolu, nadmiar jego stężenia przez długi czas nie wiąże się z występowaniem dających się zaobserwować zmian. Zazwyczaj zauważalne objawy pojawiają się dopiero wówczas, kiedy występują problemy związane z układem krążenia.

Wysoki cholesterol w organizmie wiąże się z odkładaniem się go w ścianach tętnicy, przez co powstają złogi. W wyniku tego zastąpić mogą objawy w postaci sztywnienia naczyń oraz ich zwężania, co może prowadzić do miażdżycy. Dodatkowo wśród innych charakterystycznych objawów wysokiego cholesterolu zalicza się:

• problemy z koncentracją,
• żółte zgrubienia na ciele,
• bóle nóg, związane są z nieprawidłowym przepływem krwi spowodowanym nadmiarem cholesterolu w naczyniach krwionośnych,
• bladość i niedokrwienie kończyn,
• skurcze łydek,
• ogólne osłabienie,
• problemy z sercem, pojawiające się np. chorobą wieńcową czy występowaniem choroby niedokrwiennej serca.

Niski cholesterol całkowity

Zbyt niski cholesterol całkowity jest sygnałem świadczącym o tym, że coś niepokojącego dzieje się z organizmem. W przypadku, kiedy niski cholesterol jest stanem przejściowym, wówczas nie stanowi to powodu do niepokoju. Niemniej jednak wyniki badań cholesterolu wskazujące około 100 mg/dl stawią jednoznaczny sygnał. by szukać przyczyny problemu i wykonać rozszerzone badania. Należy jednak wskazać, że wyniki cholesterolu całkowitego może fałszować zażywana w zbyt dużych dawkach witamina C.

Co oznacza niski cholesterol całkowity?

Zbyt niski poziom cholesterolu może zaburzać prawidłową pracę układu nerwowego i pracę mózgu. Oznacza to, że niski cholesterol całkowity wiąże się z ryzykiem wystąpienia depresji czy choroby afektywnej dwubiegunowej. Dodatkowo odpowiedni poziom cholesterolu odpowiada za prawidłowe funkcjonowania układu immunologicznego. Dlatego zbyt niskie jego stężenie w surowicy krwi może być przyczyną spadku odporności. Co więcej, zaniżony poziom cholesterolu zwiększa również  podatność na choroby wątroby oraz zwiększa ryzyko wystąpienia udaru, podobnie jak nadmiar cholesterolu.

Cholesterol całkowity: cena

Badanie lipidogramu można wykonać bezpłatnie na NFZ. Badanie cholesterolu całkowitego bowiem zawiera się w koszyku świadczeń gwarantowanych, co oznacza, że można wykonać je bezpłatnie, ale po uzyskaniu skierowania od lekarza. Badanie cholesterolu całkowitego można również wykonać prywatnie, wówczas jednak należy liczyć się z koniecznością poniesienia kosztów. Badanie oznaczające cholesterol całkowity można wykonać w cenie 25-45 zł. Koszt badania może być różny w zależności od placówki i miasta, w którym będzie ono przeprowadzane. Dodatkowo badanie lipidogramu można przeprowadzić również w domu, wówczas jednak trzeba się liczyć z wyższym kosztem, który obejmuje również dojazd do pacjenta w wyznaczone miejsce.