Atopowe zapalenie skóry u niemowląt: przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny atopowego zapalenia skóry u niemowląt

W występowaniu atopowego zapalenia skóry u niemowląt kluczową rolę odgrywają predyspozycje genetyczne. Należy wskazać, że ryzyko wystąpienia egzemy u niemowląt jest znacznie wyższe, kiedy na AZS chorują oboje rodzice. Niemniej jednak równie istotne są czynniki środowiskowe. W tym znaczeniu do czynników środowiskowych zalicza się:

• alergeny, takie jak roztocza, pyłki roślin, kurz, alergeny pochodzenia zwierzęcego i grzybiczego, a także alergeny pokarmowe,
• zanieczyszczenia środowiska, 
• warunki klimatyczne.

Co ważne, ryzyko wystąpienia atopowego zapalenia skóry u niemowląt zwiększa się, kiedy dziecko przestaje być karmione piersią przed ukończeniem czwartego miesiąca życia.

Objawy AZS u niemowląt

Pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry u niemowląt zazwyczaj pojawiają się przed ukończeniem szóstego miesiąca życia dziecka, natomiast u większości chorujących niemowląt symptomy zastępują przed ukończeniem pierwszego roku.

Charakterystycznym objawem atopowego zapalenia skóry u niemowląt jest uporczywy I niezwykle nasilony świąd skóry, który nierzadko jest przyczyną rozdrażnienia i niepokoju dziecka. Uporczywe swędzenie może być przyczyną przebudzeń w trakcie snu, a w związku z tym również bezsenności.

Atopowe zapalenie skóry u niemowląt wiąże się z występowaniem objawów w postaci bardzo suchej skóry i jej bardzo dużej wrażliwości na czynniki zewnętrzne. Dodatkowo skóra jest skłonna do podrażnień w wyniku kontaktu z czynnikami drażniącymi. W tym znaczeniu do zaostrzenia objawów może dojść w wyniku niewłaściwych produktów do pielęgnacji, kontaktu z alergenami czy drażniącymi substancjami zawartymi w produktach do prania i płukania odzieży.

W zależności od wieku pacjenta oraz stopnia nasilenia procesu zapalnego skóry zmiany skórne mają inny charakter. W przypadku fazy ostrej charakterystyczne są ogniska rumieniowe, na których występują drobne grudki, pęcherzyki oraz nadżerki. W przebiegu fazy ostrej egzemy typowe są ogniska z pogrubiałą skórą i wzmożonym rysunkiem linii skórnych. Dodatkowo widoczne są powierzchowne złuszczanie się naskórka.

Należy wskazać, że egzema u dzieci i niemowląt do ukończenia drugiego roku życia występuje w postaci wysypki rumieniowo-wysiękowej objawiającej się zaczerwienieniem, grudkami i pęcherzykami, które występują przede wszystkim na owłosionej skórze głowy, wówczas można mówić o atopowym zapaleniu skóry głowy, ale zmiany wystąpić mogą również na twarzy – czole i policzkach, a niekiedy również na szyi. Wówczas można mówić o egzemie na twarzy. Nie oznacza to jednak, że u niemowląt zaczerwienienie, świąd i wyprysk kontaktowy czy wysypka nie może pojawić się na plecach lub nogach. Dodatkowo u niemowląt pojawić się może egzema na dłoniach i rękach w postaci czerwonych wykwitów z wysypką.

Leczenie atopowego zapalenia skóry u niemowląt: co stosować na AZS u niemowlaka?

Wdrożenie odpowiedniego leczenia AZS wiąże się z koniecznością postawienia odpowiedniej diagnozy. Pojawia się jednak pytanie, kiedy zgłosić się do dermatologa? Należy wskazać, że już pierwsze niepokojące zmiany na skórze niemowlaka stanowią przesłankę ku temu, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem i wdrożyć właściwą terapię. Okazuje się bowiem, że objawy AZS są podobne do tych, które występują przy łuszczycy. Dlatego też wizyta u lekarza pozwoli na rozróżnienie symptomów między egzemą a łuszczycą i dobranie odpowiedniego leczenia.

Leczenie egzemy u niemowląt ma charakter wielokierunkowy. W tym znaczeniu terapia uzależniona jest między innymi od fazy choroby oraz nasilenia zmian skórnych poprzez właściwą pielęgnację, ale również leczenie farmakologiczne. W leczeniu atopowego zapalenia skóry zaleca się przede wszystkim stosowanie leków przeciwzapalnych i antyhistaminowych. W przypadku wystąpienia zaostrzonych objawów egzemy atopowej konieczne może okazać się podanie antybiotyków, leków przeciwwirusowych czy przeciwgrzybiczych, ponieważ skóra z egzemą łatwo ulega zakażeniom i nadkażeniom. Warto również wskazać, że choć nie ma uniwersalnej diety zalecanej dla niemowląt, to mniejsze ryzyko wystąpienia egzemy jest u dzieci, które są karmione piersią powyżej czwartego miesiąca życia. Ponadto ograniczenia dietetyczne należy wprowadzić wyłącznie w przypadku potwierdzonej badaniami nadwrażliwości pokarmowych.

Pielęgnacja skóry niemowlaka z AZS

Kluczowe znaczenie w leczeniu atopowego zapalenia skóry u niemowląt ma właściwie dobrana pielęgnacja. W tym znaczeniu niezwykle istotne jest nawilżanie oraz natłuszczanie skóry kosmetykami, które przeznaczone są do skóry atopowej, czyli tak zwane emolienty. Regularne aplikowanie na skórę emolientów 3-4 razy w ciągu dnia pozwala na przywrócenie prawidłowej bariery skórnej. Dodatkowo do mycia należy używać delikatnych kosmetyków myjących o właściwościach nawilżających, a po myciu należy bezwzględnie unikać wycierania skóry w ręcznik, a jedynie osuszać skórę poprzez przykładanie ręcznika do skóry.

Czy atopowe zapalenie skóry u niemowląt mija?

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą przewlekłą oraz nawrotową. Oznacza to, że schorzenie nierzadko towarzyszy pacjentowi przez całe życie i nie ma obecnie skutecznego sposobu na wyleczenie choroby. Niemniej jednak szacuje się jedna, że około 40-55% dzieci z AZS wyrasta z choroby, co oznacza, że choroba przechodzi w stan wieloletniej remisji. Dodatkowo należy wskazać, że niekiedy atopowe zapalenie skóry u dzieci i niemowląt może złagodnieć około 2.-4. roku życia. Wówczas dochodzi do czasowej remisji choroby, podczas której nie występują charakterystyczne dla egzemy objawy. Niemniej jednak po okresie remisji zazwyczaj dochodzi do nawrotu choroby i wystąpienia typowych dl jej przebiegu symptomów. Dlatego też atopowe zapalenie skóry wiąże się z koniecznością właściwej pielęgnacji skóry niemowląt i dzieci nawet w czasie remisji choroby. Kluczowa jest również profilaktyka, ponieważ unikanie czynników drażniących może znacznie wpłynąć na wydłużenie okresów remisji choroby.