Zapalenie ucha środkowego: przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny zapalenia ucha środkowego

Ostre zapalenie ucha środkowego to stan zapalny, który najczęściej spowodowany jest infekcją bakteryjną. Zakażenie zwykle przychodzi do ucha od nosa lub nosogardła. Infekcję najczęściej wywołują Pneumococcus, Streptococcus haemolyticus, Staphylococcus pyogenes, Haemophilus influenzae. W przypadku, kiedy epizody ostrego zapalenia ucha środkowego występują więcej niż trzy razy w ciągu pół roku, wówczas stwierdza się nawracające ostre zapalenie ucha środkowego. 

Przewlekłe zapalenie ucha środkowego zazwyczaj jest konsekwencją nieleczonego lub nieprawidłowo leczonego ostrego zapalania ucha środkowego w wieku dziecięcym. Wśród możliwych przyczyn dolegliwości wymienia się również nawracające infekcje górnych dróg oddechowych oraz zapalenie zatok przynosowych.

Wysiękowe zapalenie ucha środkowego z kolei spowodowane jest najczęściej przerostem migdałka gardłowego, zaburzeniami anatomicznymi budowy nosa, zespołu genetycznego z nieprawidłową budową szyi i głowy, a także rozszczepem podniebienia.

Objawy zapalenia ucha środkowego

Typowym dla zapalenia ucha środowego symptomem jest ból ucha, który ma charakter rozpierający i pulsujący. Schorzeniu towarzyszą zazwyczaj dodatkowe objawy, ale mogą one nieznacznie się różnic w zależności od rodzaju infekcji. Niemniej jednak najczęściej zaobserwować można objawy w postaci:

• gorączki (w przypadku zapalenia ucha u dziecka gorączka może sięgnąć nawet 40 stopni C),
• szumy uszne,
• niedosłuch,
• wyciek z ucha, 
• nadwrażliwość na dotyk,
• uczucie rozpierania,
• swędzenie ucha, 
• wrażenie zatkanego ucha.

Ponadto w przebiegu zapalenia ucha środkowego u chorych obserwuje się ogólne rozbicie i spadek samopoczucia. Dodatkowo wystąpić mogą problemy z apetytem lub wymioty. 

Dodatkowo chorym towarzyszyć mogą charakterystyczne dla konkretnego rodzaju zapalenia ucha środkowego symptomy. W tym znaczeniu przy ostrym zapaleniu ucha środkowego występuje silny, pulsujący ból ucha, któremu towarzyszy zaczerwienienie i uwypuklenia błony bębenkowej, a także wysięk w jamie bębenkowej. Dzieciom z kolei towarzyszy rozdrażnienie, ogólne złe samopoczucie, niepokój, brak apetytu, a niekiedy również wymioty i biegunka. Z kolei typowymi dla przewlekłego zapalenia ucha środkowego objawami jest stała perforacja błony bębenkowej, niedosłuch, stałe lub okresowe wycieki z ucha. Niekiedy pacjenci uskarżają się również na ból i zawroty głowy. Natomiast wysiękowe zapalenie ucha środkowego polega przede wszystkim na gromadzeniu się płynu w jamie bębenkowej, co zaburza przewodzenie dźwięku i w konsekwencji prowadzi do pogorszenia się słuchu.

Należy wskazać, że ból ucha u dzieci zazwyczaj związany jest z ostrym zapaleniem ucha środkowego. 

Ile trwa zapalenie ucha środkowego?

Czas trwania zapalenia ucha środkowego zależy od rodzaju. Ostre objawy zapalenia ucha środkowego zazwyczaj trwają od 2 do 5 dni, niekiedy w tym czasie symptomy mogą samoistnie ustąpić. Jeżeli jednak objawy nie mijają konieczne jest wdrożenie leczenia, które może trwać od 10 dni do nawet 3 tygodni. Należy wskazać, że zapalenie ucha środkowego spowodowane jest zazwyczaj infekcjami, które mają skłonność do nawrotów.

Czy zapalenie ucha środkowego jest zaraźliwe?

Zapalenie ucha środkowego to schorzenie, które nie jest zaraźliwe, choć zazwyczaj spowodowane jest przez choroby zakaźne, takie jak przeziębienie czy grypa. W tym znaczeniu należy wskazać, że zaraźliwe są infekcje, które z kolei zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zapalenia ucha środkowego.

Leczenie zapalenia ucha środkowego

Leczenie zapalenia ucha środkowego uzależnione jest od rodzaju dolegliwości. W tym znaczeniu leczenie ostrego zapalenia ucha środkowego polega na stosowaniu farmakoterapii. Lekarz zazwyczaj przepisuje antybiotyki oraz środki o działaniu przeciwbólowym, przeciw \zapalnym, a także przeciwgorączkowym. Dodatkowo stosowane mogą być również inne farmaceutyki mające na celu łagodzenie innych objawów choroby. Ostre zapalenie ucha środkowego leczone jest poprzez zastosowanie antybiotyków z grupy penicylin lub aminoglikozydów. U niektórych chorych przeprowadzona może zostać tympanopunkcja z odessaniem zmian zapalnych i przepłukaniem jamy bębenkowej.

W przypadku przewlekłego zapalenia ucha środkowego leczenie może mieć charakter zachowawczy lub operacyjny. W tym znaczeniu w prostej postaci przewlekłego zapalenia ucha środkowego na początku terapia ma charakter zachowawczy, polegający na wysuszeniu ucha i zwalczaniu stanu zapalnego lekami, a także udrożnieniu nosa i ochronę ucha przed wodą. Następnie wykonywane są zabiegi zamknięcia ubytków w błonie bębenkowej i dokonywana jest rekonstrukcja łańcucha kosteczek słuchowych, w celu poprawy jakości słuchu. Natomiast wysiękowe zapalenie ucha środkowego ma charakter przyczynowy. Leczenie w tym znaczeniu ukierunkowane jest na zwalczenie infekcji, a także zastosowanie leków działających miejscowo na śluzówkę nosa. W przypadku, kiedy objawy wysiękowego zapalenia ucha środkowego utrzymują się dłużej niż trzy miesiące, zastosowane może być leczenie operacyjne w postaci usunięcia migdałka.

Powikłania zapalenia ucha środkowego u dorosłych

Powikłaniami zapalenia ucha środkowego określa się przejście procesu zapalnego z przestrzeni ucha środkowego na sąsiadujące struktury anatomiczne. W tym znaczeniu powikłania można podzielić na wewnątrzskroniowe i wewnątrzczaszkowe. Wśród powikłań wewnątrzskroniowych zapalenia ucha środkowego wymienić należy:

• zapalenie wyrostka sutkowatego,
• zapalenie błędnika,
• niedowład lub porażenie nerwu twarzowego,
• niedosłuch.

Z kolei do powikłań wewnątrzczaszkowych zalicza się:

• ropień nadtwardówkowy,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• ropniak podtwardówkowy,
• zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej,
• ropnie mózgu – płata skroniowego lub móżdżku.

Domowe sposoby na zapalenie ucha środkowego

Dolegliwości związane z zapaleniem ucha środkowego można również leczyć naturalnie poprzez zastosowanie domowych sposobów. W łagodnych przypadkach infekcji ucha, z przykrymi dolegliwościami można wykorzystać produkty stosowane w kuchni. Dolegliwości przynieść może ciepły kompres, a także leki przeciwbólowe dostępne bez recepty. Istotna jest również odpowiednia pozycja podczas snu, która nie będzie wiązała się z naciskiem na ucho, co może spotęgować dolegliwości bólowe. Dodatkowo w celu zredukowania dolegliwości bólowych ucha zaleca się jedzenie czosnku i imbiru, które wykazują działanie przeciwzapalne i antybakteryjne.

Przyczyny bólu ucha mogą mieć różne podłoże. Niemniej jednak w żadnym przypadku dolegliwości bólowych ucha nie należy ich lekceważyć. Nieleczony ból ucha bowiem może wiązać się z poważnymi powikłaniami, które skutkować mogą między innymi niedosłuchem.