Wkładka domaciczna (hormonalna i niehormonalna): rodzaje, działanie, skuteczność

Co to jest wkładka antykoncepcyjna?

Wkładka domaciczna, inaczej wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna lub spirala domaciczna, jest jednym ze sposobów antykoncepcji dla kobiet. Wkładki domaciczne nazywane są również spiralami, gdyż w początkowym okresie ich produkcji przyjmowały właśnie taki kształt. Obecnie wkładki wyglądem przypominają literę T. Spirala antykoncepcyjna osiąga długość zaledwie kilku centymetrów i jak sama nazwa wskazuje, przeznaczona jest do umieszczenia w macicy. Tradycyjna wkładka domaciczna wykonana jej z tworzywa sztucznego z domieszką miedzi lub hormonów w zależności od rodzaju. Wkładka domaciczna w zależności od rodzaju i typu pełni swoją funkcję antykoncepcyjną od 3 do 5, a nawet 10 lat. Po tym czasie należy ją wymienić, jeżeli kobieta nadal chce utrzymać efekt antykoncepcyjny.

Rodzaje wkładek domacicznych

Obecnie dostępne są dwa rodzaje wkładek domacicznych – hormonalna i niehormonalna, które różnią się sposobem działania.

• Wkładka domaciczna niehormonalna to bezpieczna forma antykoncepcji niehormonalnej, która wytworzona jest z dodatkiem miedzi lub srebra. W zależności od producenta ten rodzaj wkładek domacicznych można stosować przez nawet 5-10 lat, bez konieczności wymiany. Niehormonalna wkładka domaciczna, jak sama nazwa wskazuje, nie zawiera hormonów. Co ważne, ten rodzaj spirali ma zastosowanie zarówno w przypadku nieródek, jak i kobiet, które już rodziły. Jej stosowanie nie wiąże się z ustąpieniem krwawień miesięcznych, krwawienia występują, tak samo, jak wcześniej, ale mogą być bardziej bolesne, obfite, a czas ich trwania może być wydłużony w porównaniu do okresu sprzed jej założenia. Warto wskazać, że nie ma potrzeby wymiany niehormonalnej wkładki domacicznej bez wyraźnego wskazania, a także nie ma konieczności zachowania przerwy pomiędzy wymianą starej wkładki na nową. Istotne jet to, że powrót do płodności następuje natychmiast po usunięciu niehormonalnej wkładki z macicy.
• Wkładka domaciczna hormonalna to forma antykoncepcji hormonalnej, która polega na uwalnianiu żeńskiego hormonu – progesteronu. Ten rodzaj wkładek domacicznych w zależności od producenta może być nieprzerwanie stosowany od 3 do 5 lat. Podobnie, jak w przypadku niehormonalnej wkładki domacicznej, może być ona stosowana zarówno u nieródek, jak i kobiet, które już rodziły. Działanie wkładki hormonalnej poprzez stopniowe uwalnianie progesteronu powoduje rzadsze i bardziej skąpe miesiączki, a u niektórych kobiet może dojść do całkowitego zahamowania występowania miesiączek. W przypadku domacicznej wkładki hormonalnej powrót do płodności następuje w kolejnym cyklu menstruacyjnym.

Jak i od kiedy działa wkładka domaciczna?

Działanie wkładki bez hormonów, czyli miedzianej wkładki dopochwowej polega na uwalnianiu jonów miedzi, które wywołują miejscowy stan zapalny – powodują obrzęk i przekrwienie śluzówki jamy macicy. Działanie wkładki niehormonalnej uniemożliwia również poruszanie się plemników i ich przemieszczanie do jajowodów. Dodatkowo działanie miedzi wpływa na komórki jajowe, zmniejszając ich zdolność do zapłodnienia, a także prowadzi do zagęszczenia śluzu szyjki macicy, co dodatkowo spowalnia ruch plemników.

Wkładka domaciczna hormonalna natomiast łączy właściwości antykoncepcyjne wkładki miedzianej oraz działania hormonów. Jej działanie bowiem powoduje zanikanie nabłonka gruczołowego wewnątrz jamy macicy i zahamowanie tworzenia się naczyń, co skutkuje utrzymywaniem się cienkiej śluzówki. Dodatkowo pod wpływem działania hormonalnej wkładki domacicznej dochodzi również do zagęszczenia śluzu szyjkowego, podobnie jak w przypadku wkładki bez hormonów, co uniemożliwia poruszanie się plemników.

Wkładkę domaciczną zarówno hormonalną, jak i niehormonalną można założyć w dowolnym momencie cyklu menstruacyjnego. Należy jednak wskazać, że działanie wkładki domacicznej bez hormonów, czyli miedzianej rozpoczyna się zaraz po jej założeniu. W przypadku domacicznej wkładki hormonalnej jej działanie uzależnione jest od tego, w jakim dniu cyklu została ona zaaplikowana. Jeżeli wkładka domaciczna została założona w ciągu pierwszych 7 dni cyklu, jej działanie antykoncepcyjne jest natychmiastowe. Niemniej jednak, jeśli jednak została zaaplikowana w pochwie poza tym okresem, jej działanie antykoncepcyjne rozpoczyna się po upływie 7 dni. Oznacza to, że przez pierwsze siedem dni od jej założenia należy stosować dodatkowe zabezpieczenie przed ciążą, np. w postaci prezerwatyw.

Skuteczność wkładki domacicznej

Skuteczność metod antykoncepcyjnych określa się za pomocą wskaźnika Pearla. W przypadku wkładki domacicznej niehormonalnej skuteczność wynosi okno 0,6-0,8. Natomiast w przypadku hormonalnej spirali domacicznej wskaźnik Pearla 0,1-0,2. Okazuje się zatem, że większą skuteczność w zapobieganiu ciąży wykazuje wkładka hormonalna. Niemniej jednak warto jednocześnie podkreślić, że wkładka dopochwowa – niezależnie od rodzaju – jest skuteczna przez wszystkie dni cyklu miesięcznego.

Skutki uboczne wynikające ze stosowania wkładki domacicznej

Wkładki domaciczne pomimo wielu zalet stosowania, mają również wady. Okazuje się, że założenie wkładki domacicznej wiąże się z możliwością wystąpienia skutków obocznych. Należy jednak wskazać, że efekty uboczne jej założenia nie są poważne. Zazwyczaj kobiety po założeniu wkładki domacicznej zauważają wydłużone krwawienia miesięczne, korę mogą być bardziej obfite i bolesne w przypadku zastosowania miedzianej wkładki niehormonalnej. Niekiedy efektem ubocznym założenia wkładki domacicznej są plamienia między miesiączkami. Co ważne jednak, zazwyczaj ustępują one po kilku miesiącach od założenia wkładki dopochwowej. W wyniku założenia wkładki domacicznej może jednak również dojść do poważniejszych skutków ubocznych. W przypadku, kiedy pojawiają się nagłe skurcze w dole brzucha lub zasłabnięcia, należy jak najszybciej udać się na konsultację do lekarza. Powikłaniem założenia wkładki domacicznej może być również powstanie infekcji, która objawia się gorączką, bólem oraz upławami. Co więcej, możliwe jest również przesunięcie sprali. Ponadto, wkładka domaciczna może również zupełnie wypaść.

Przeciwwskazania do stosowania wkładki antykoncepcyjnej hormonalnej i niehormonalnej

Wkładki domaciczne zapewniają wysoką skuteczność antykoncepcyjną, przez co są coraz częściej wybieraną metodą zapobiegania ciąży. Niemniej jednak jak inne metody, nie zawsze możliwe jest ich zastosowanie. Najważniejszym przeciwwskazaniem jest podejrzenie ciąży i ciąża. Dlatego też przed założeniem spirali należy wykluczyć możliwość ciąży. Warto podkreślić, że niehormonalna wkładka domaciczna zawierająca miedź, stanowi metodę antykoncepcji awaryjnej, która uniemożliwia zapłodnienie i zagnieżdżenie się komórki jajowej. W tym celu może być założona do 5 dni po stosunku i dalej utrzymywana w celu antykoncepcyjnym. Niemniej jednak istnieją również inne przeciwwskazania do zastosowania wkładki antykoncepcyjnej, a przeciwwskazania te obejmują:

• zaburzenia zakrzepowo-zatorowe w przypadku zastosowania wkładki hormonalnej,
• rozpoznana bądź podejrzewana alergia na miedź w przypadku zastosowania wkładki bez hormonów,
• nieustabilizowane nadciśnienie tętnicze,
• ostre i przewlekle choroby wątroby,
• wady wrodzone w budowie macicy lub nietypowe anatomia macicy uniemożliwiającą założenie wkładki domacicznej,
• duże mięśniaki zniekształcające macicę,
• porfiria,
• choroby nowotworowe narządu rodnego, wątroby i piersi,
• stany zapalne w obrębie narządów miednicy mniejszej,
• choroby przenoszone drogą płciową,
• niewyjaśnione krwawienia międzymiesiączkowe z dróg rodnych,
• nieprawidłowy wynik cytologii.

Warto również wskazać, że wkładka domaciczna może być zastosowana w odstępie od ciąży nie mniejszym niż 6 tygodni.

Jak wygląda i czy boli założenie wkładki domacicznej?

Założenie wkładki wewnątrzmacicznej jest szybkie i zazwyczaj nie ma potrzeby stosowania znieczulenia, włożenie jej do macicy bowiem wiąże się jedynie z chwilowym dyskomfortem. Co ważne, wkładkę domaciczną zakłada się w gabinecie ginekologicznym. Niezależnie od rodzaju wkładki jej założenia dokonuje lekarz za pomocą specjalnego aplikatora, dzięki któremu umieszcza wkładkę we właściwym miejscu wewnątrz jamy macicy. Po ułożeniu jej we właściwym miejscu, lekarz uwalnia wkładkę z aplikatora, następnie odczekuje około 5-10 sekund, po czym usuwa prowadnicę z dróg rodnych kobiety. Po zaaplikowaniu wkładki domacicznej konieczne jest przycięcie nitki, która jest przymocowana do wkładki. Nitka ta zostaje wyczuwalna w pochwie i umożliwia kontrolę położenia wkładki.

Należy wskazać, że założenie wkładki domacicznej w każdym przypadku i za każdym razem wymaga wykluczenia istnienia przeciwwskazań do jej stosowania. Co więcej, przed założeniem wkładki dopochwowej należy również wykonać badania:

• badanie ginekologiczne,
• cytologię,
• badanie piersi,
• USG dopochwowe,
• pomiar ciśnienia tętniczego,
• przeprowadzenie wywiadu lekarskiego.

Jaka jest cena wkładki domacicznej i gdzie ją kupić?

Koszt wkładek domacicznych uzależniony jest od ich rodzaju. Cena waha się od kilkuset do nawet 1800 złotych. Dodatkowo należy doliczyć koszt założenia i późniejszego wyjęcia wkładki domacicznej, który uzależniony jest od lekarza ginekologa. Warto również wskazać, że tańsze są wkładki antykoncepcyjne bez hormonów, czyli wkładki miedziane. Co ważne, wkładki dopochwowe to środki antykoncepcyjne, które można zakupić wyłącznie w aptece po okazaniu recepty.

Istnieje wiele nowoczesnych metod antykoncepcji. Najmniej skuteczne są naturalne metody antykoncepcji, dlatego też kobiety oczekujące wysokiej ochrony zabezpieczenie przed niechcianą ciążą powinny zdecydować się na metody antykoncepcji hormonalnej i niehormonalnej, np. w postaci wkładki domacicznej bez hormonów lub gąbki dopochwowej. Wiele metod zapobiegania ciąży umożliwia dopasowanie antykoncepcji do oczekiwań, preferencji i stylu życia. Jak wiadomo wraz z wiekiem zmniejsza się płodność, ale podczas stosunku nadal możliwe jest zajście w ciążę. Z tego względu antykoncepcja po 40. jest równie ważna, jak w przypadku młodych kobiet.