Wazektomia (podwiązanie nasieniowodów) – na czym polega zabieg i dla kogo jest przeznaczony?

Co to jest wazektomia i na czym polega?

Wazektomia, czyli podwiązanie lub przecięcie nasieniowodów jest zabiegiem mikrochirurgicznym o charakterze urologicznym, którego celem jest osiągnięcie czasowej lub trwałej bezpłodności. Zabieg wazektomii przeprowadzany jest w gabinecie zabiegowym i polega na wykonaniu przez chirurga niewielkiego nacięcia bądź rozwarstwienia skóry i podwiązania nasieniowodów. Celem zabiegu jest blokada drożności w świetle nasieniowodu, co skutecznie uniemożliwia przemieszczanie się plemników do spermy. Niemniej jednak należy wskazać, że zabieg wazektomii nie zaburza procesu spermatogenezy, a także nie wypływa na zdolność mężczyzny do wytrysku. Co więcej, podwiązanie nasieniowodów nie powoduje zmiany wyglądu nasienia. Celem wazektomii, czyli podwiązania nasieniowodów jest ich uniedrożnienia, co skutkuje brakiem możliwości zapłodnienia. Z tego względu zabieg wazektomii zaliczany jest do jednej z męskich metod antykoncepcji mechanicznej.

Wazektomia to zabieg mikrochirurgiczny, który przeprowadzany jest przez lekarza urologa bądź androloga w znieczuleniu miejscowym wyróżnia się dwie metody podwiązania nasieniowodów.

• Wazektomia bez skalpela (WBS) – wykonanie wazektomii tą metodą nie wymaga użycia skalpela. Procedura mikrochirurgiczna polega na rozwarstwieniu skóry i podwiązaniu nasieniowodów. Wykonanie zabiegu podwiązania nasieniowodów tą metodą nie wymaga zakładania szwów, a pozabiegowa blizna jest niemal niewidoczna. Ta metoda wazektomii jest mało inwazyjna i nie pozostawia trwałych śladów na ciele, poza niewielkimi bliznami w okolicy pachwin. Co więcej, ta technika wazektomii wiąże się ze znacznie mniejszym dyskomfortem oraz redukuje ryzyko krwawienia czy infekcji.
• Total vasectomy (TV) – ta metoda polega na podwiązaniu nasieniowodów, na które nakładane są podwójne, nierozpuszczalne szwy. Podczas zabiegu dokonywane jest wycięcie kilku milimetrów nasieniowodu, a następnie mikrokoagulacja ujść nasieniowodów

Skuteczność wazektomii

Celem wazektomii jest uniedrożnienie nasieniowodów, przez co ejakulat pozbawiony zostaje plemników. Niemniej jednak należy wskazać, że po zabiegu do pełnej ochrony przed zapłodnieniem dochodzi po około 3 miesiącach i konieczne jest minimum 20-30 wytrysków. Wiąże się to bezpośrednio z koniecznością oczyszczenia nasieniowodów z plemników. Wazektomia jest skutecznym zabiegiem antykoncepcji męskiej, a jej skuteczność szacowana jest na poziomie 99,8%. W celu potwierdzenia skuteczności przeprowadzonego zabiegu można wykonać badanie nasienia, które pozwala określić, czy w ejakulacie plemniki są jeszcze obecne. Warto jednocześnie wskazać, że po zabiegu wazektomii istnieje ryzyko rekanalizacji nasieniowodów, co oznacza ponowne pojawienie się plemników w nasieniu. Przyczyną takiej sytuacji jest niewłaściwie przeprowadzony i wykonany zabieg.

Skutki uboczne wazektomii

Podwiązanie nasieniowodów powszechnie uważane jest za zabieg bezpieczny i nieskomplikowany. Niemniej jednak nawet wykonanie wazektomii przez doświadczonego, wykwalifikowanego lekarza może skutkować wystąpieniem niepożądanych skutków ubocznych.

Najczęściej występującym skutkiem ubocznym po zabiegu podwiązania nasieniowodów jest obrzęk oraz zaczerwienienie, a także ból w okolicy nacięcia. Niemniej jednak dolegliwości te są naturalną reakcją pojawiającą się w wyniku interwencji chirurgicznej. Stosunkowo często pojawiającym się u mężczyzn powikłaniem pozabiegowym jest również vasitis nodosa, czyli guzkowate zgrubienie. Zgrubienia zazwyczaj pojawiają się na końcach podwiązanych nasieniowodów i pojawiają się jako następstwo wazektomii u około 50-60% mężczyzn poddających się zabiegowi. Niemniej jednak należy wskazać, że zgrubienia te nie wpływają na komfort życia i możliwość współżycia. Co ważne, w większości przypadków guzkowate zgrubienie u mężczyzn samoistnie wchłania się po pewnym czasie od zabiegu. Jak się jednak okazuje vasitis nodosa nie jest jedynym powikłaniem, jakie może pojawić się po podwiązaniu nasieniowodów.

Do innych skutków ubocznych wazektomii zaliczyć należy zespół bólowy moszny oraz jąder. Wiąże się on z występowaniem uporczywego bólu o średnim nasileniu przez okres nawet kilku tygodni od zabiegu. Warto jednak wskazać, że dolegliwości bólowe pojawiają się w niespełna 1% przypadków, a dodatkowo tylko w nielicznych sytuacjach może skutkować przewlekłym zespołem bólowym moszny. Innym skutkiem ubocznym jest krwiak, który pojawić się może w operowanym miejscu. Co ważne, wystąpienie tego powikłania nie wymaga interwencji lekarskiej, a krwiak wchłania się samoistnie po kilku dniach od wystąpienia. U niektórych mężczyzn po zabiegu pojawić się może również ból i dyskomfort po wytrysku. Dolegliwości te mogą utrzymywać się do kilku tygodni po przeprowadzonej wazektomii i samoistnie ustępują, słabnąc z upływem czasu.

Do poważniejszych powikłań będących następstwem podwiązania nasieniowodów zaliczyć można zastoinowe zapalenie w najądrzach. Niekiedy dolegliwości tej może towarzyszyć również podrażnienie lub przewlekłe zapalenie nerwów. U niektórych mężczyzn konsekwencją zabiegu może być infekcja operowanego miejsca. W tym znaczeniu w wyniku mikrochirurgicznego zabiegu dojść może do stanu zapalnego oraz silnego zaczerwienienia rany, a w niektórych przypadkach nawet całej moszny. Powikłaniem pozabiegowym może być również sącząca się ropna wydzielina, a tej towarzyszyć możesz dodatkowo ból i podwyższona temperatura ciała.

Niezwykle rzadko powikłaniem wazektomii jest rekanalizacja nasieniowodów. Rekanalizacja nasieniowodów to nic innego jak samoistne ich udrożnienie w procesie gojenia, co bezpośrednio wiąże się z odzyskaniem płodności przez mężczyznę, który poddał się zbiegowi.

Czy wazektomia jest odwracalna?

Wazektomia to bezpieczny zabieg podwiązania nasieniowodów, któremu może poddać się każdy mężczyzna, chcąc przejąć kontrolę nad planowaniem rodziny i posiadania potomstwa. Wazektomia należy do najskuteczniejszych, trwałych metod antykoncepcji niehormonalnej. Z tego względu podwiązanie nasieniowodów jest zabiegiem kontrowersyjnym z prawnego, a także etycznego punktu widzenia. Dlatego u niektórych mężczyzn wzbudza wątpliwości, czy wazektomia jest legalna. Należy jednoznacznie wskazać, że zabieg wykonywany za pisemną zgodą pacjenta jest legalny.

Należy wskazać, że podwiązanie nasieniowodów jest zabiegiem odwracalnym. Ponowne uzyskanie płodności możliwe jest przez wykonanie rewazektomii, czyli ponownego udrożnienia nasieniowodów. Należy jednak w tym miejscu wskazać, że rewazektomia nie zawsze jest skuteczna. Jak wskazują wyniki badań, odzyskanie płodności poprzez ponowne udrożnienie nasieniowodów możliwe jest jedynie w 30% przypadkach. Dlatego też wazektomia, mimo iż jest zabiegiem potencjalnie odwracalnym, zalecana jest przede wszystkim tym mężczyznom, którzy posiadają już potomstwo i nie planują powiększenia rodziny w przyszłości.

Ile kosztuje wazektomia?: cena zabiegu

Koszt przeprowadzenia wazektomii uzależniony jest od kliniki, metody wykonania zabiegu – wazektomia bez skalpela lub total vasectomy, a także od doświadczenia chirurga. Cena zabiegu waha się od 1500 do nawet 4000 złotych. Warto wskazać, że zabieg nie jest refundowany, co oznacza, że mężczyzna chcący wykonać wazektomię, musi w całości pokryć koszty zabiegu.

Wazektomia jest jedną z metod trwałej antykoncepcji, choć zabieg jest odwracalny, to rewazektomia nie zawsze kończy się przywróceniem płodności. Dlatego też pary, które w przyszłości chcą mieć dziecko, powinny rozważyć inne dostępne sposoby zapobiegania ciąży. Dostępne są  mechaniczne metody antykoncepcji, takie jak: prezerwatywy, gąbka dopochwowa czy kapturek dopochwowy, a także metody antykoncepcji hormonalnej – tabletki antykoncepcyjne, na przykład dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne lub tabletka „dzień po”. Przed rozpoczęciem kuracji antykoncepcyjnej warto jednak dowiedzieć się, co osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych, jaka zależność występuje między tabletkami antykoncepcyjnymi a alkoholem oraz jakie jest działanie tabletek antykoncepcyjnych na trądzik. Wiedza ta pozwoli na dobranie antykoncepcji do potrzeb organizmu i trybu życia.