Stan przedcukrzycowy – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest stan przedcukrzycowy?

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną, wywołaną długotrwałą hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem glukozy we krwi, spowodowanym zaburzeniami wydzielania lub/i działania insuliny. Najczęściej diagnozowaną postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 2, nazywana chorobą cywilizacyjną XXI wieku, jednak w medycynie występują również inne rodzaje choroby, między innymi cukrzyca insulinozależna typu 1 (rozpoznawana głównie u dzieci), cukrzyca ciążowa czy cukrzyca typu 3. O ile w typie 1 cukrzycy, mającej podłoże autoimmunologiczne, proces destrukcji komórek beta, a tym samym – stan przedcukrzycowy, trwa stosunkowo krótko, wskutek czego objawy zmuszają niejako pacjenta do szukania pomocy medycznej, tak w innych typach cukrzycy mnóstwo osób przez wiele lat może nie mieć świadomości rozwijającej się w organizmie choroby, w efekcie czego stan przedcukrzycowy trwa znacznie dłużej. Mówimy wówczas o cukrzycy utajonej.

Stan przedcukrzycowy (prediabetes) to zaburzenia poziomu glukozy we krwi. Stopień hiperglikemii nie jest tak znaczący, jak w przypadku cukrzycy, jednak z czasem może ulegać pogłębieniu, a w konsekwencji doprowadzić do rozwoju pełnoobjawowej cukrzycy. Stan przedcukrzycowy charakteryzuje się występowaniem nieprawidłowej glikemii na czczo (IFG, impaired fasting glucose), to jest na poziomie 100–125 mg/dl, co odpowiada 5,6–6,9 mmol/l i/lub nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT, impaired glucose tolerance), to jest w zakresie 140–199 mg/dl, czyli 7,8–11 mmol/l w 120. minucie 75 g OGTT. 

Stan przedcukrzycowy – przyczyny

Czynniki ryzyka, które mogą przyczyniać się do wystąpienia stanu przedcukrzycowego to między innymi:

• nadwaga i otyłość – szacuje się, że stan przedcukrzycowy może dotyczyć nawet co drugiej osoby z nadwagą,
• zaburzenia metabolizmu lipidów,
• brak aktywności fizycznej,
• choroby układu krążenia,
• nadciśnienie tętnicze,
• zespół policystycznych jajników,
• palenie papierosów,
• obciążenie występowaniem cukrzycy w rodzinie.

Stan przedcukrzycowy – objawy

Nieznacznie podwyższony cukier we krwi, czyli stan przedcukrzycowy, zazwyczaj nie daje jednoznacznych objawów. Pierwsze, niepokojące symptomy pojawiają się dopiero w momencie znacznego przekroczenia dopuszczalnych norm glikemii we krwi i są tożsame z objawami charakterystycznymi dla choroby. Pacjent zgłaszający się do lekarza sygnalizuje między innymi zwiększone pragnienie i spożycie płynów, częste oddawanie moczu, przewlekłe zmęczenie i osłabienie, niezamierzoną utratę masy ciała oraz nawracające infekcje. Co ważne, stan przedcukrzycowy ma charakter progresywny, co oznacza, że niepodjęcie odpowiednich kroków z dużym prawdopodobieństwem będzie skutkowało rozwinięciem się cukrzycy.

Należy również podkreślić, że długotrwały stan przedcukrzycowy, choć nie daje wyraźnych objawów, jest dla organizmu stanem toksycznym, uruchamiającym liczne procesy chorobowe. Jednym z najgroźniejszych są zmiany w naczyniach krwionośnych, prowadzące do wielu powikłań, między innymi neuropatii, nefropatii czy retinopatii cukrzycowej. Stan przedcukrzycowy może również zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, dlatego nie powinien być bagatelizowany.

Stan przedcukrzycowy – leczenie

Przebieg leczenia stanu przedcukrzycowego ustalany jest przez lekarza i uwarunkowany wynikami badań. Podstawowym celem terapii jest uchronienie pacjenta przed cukrzycą. Dlatego kluczowe jest, by do rozpoznania doszło możliwie jak najwcześniej, zanim dojdzie do rozwoju powikłań. Zaleca się, by u osób z grupy ryzyka kontrolne badania poziomu cukru we krwi rozpocząć już w wieku młodzieńczym i powtarzać co roku. U pozostałych osób kontrolę glikemii powinno się rozpocząć po 45. roku życia i powtarzać co 3 lata.

W terapii stanu przedcukrzycowego istotne znaczenie ma zmiana stylu życia i redukcja masy ciała. Aby schudnąć, konieczne jest wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej oraz zmiana diety. Nierzadko już te kroki wystarczają do przywrócenia odpowiedniego poziomu glukozy we krwi. Jeśli ich wdrożenie nie przynosi zadowalających efektów lub pacjent znajduje się w grupie ryzyka, lekarz może wdrożyć leczenie farmakologiczne.

Czy stan przedcukrzycowy może się cofnąć?

Stan przedcukrzycowy jest zaburzeniem, które można cofnąć. Powrót do prawidłowej glikemii na czczo i po posiłkach wymaga jednak dużej samokontroli i świadomości zagrożeń wynikających z podwyższonego poziomu glukozy we krwi. Jeśli stan przedcukrzycowy zdiagnozowany jest dostatecznie wcześnie, możliwe jest zapobiegnięcie rozwojowi cukrzycy oraz jej powikłaniom.