Nerwica lękowa - przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest nerwica lękowa?

Nerwica lękowa to uporczywy ogólny lęk, który towarzyszy chorej osobie ciągle oraz utrudnia normalne funkcjonowanie. Odczuwanie lęku dotyczy zazwyczaj spraw codziennych, takich jak np. praca, dom, rodzina, zdrowie lub finanse, a nawet drobnych sytuacji losowych. Mimo, że każdy z nas odczuwa na tych podłożach pewien stres, osoba chora na nerwicę lękową odczuwa go dużo mocniej. Chory jest w ciągłym strachu o wszystko i wszystkich, często ma to tak mocny wpływ na jego codzienne funkcjonowanie, że odbiera mu to radość z życia oraz doprowadza do zaburzeń, chorób psychicznych, czy separacji społecznej.

Przyczyny nerwicy lękowej

Przyczyny nerwicy lękowej możemy podzielić na dwie grupy: przyczyny psychiczne i środowiskowe oraz przyczyny biologiczne i genetyczne.

Przyczyny psychiczne i środowiskowe zaburzeń lękowych

Jedną z najczęstszych przyczyn wystąpienia u osoby nerwicy lękowej są traumy z dzieciństwa. Należą do nich m.in. molestowanie seksualne, przemoc w rodzinie oraz uzależnienie od używek któregoś członka rodziny. Oprócz tego często występowanie nerwicy lękowej ma podłoże psychiczne i dotyczy osób, które były narażone na: zbyt wysokie oczekiwania innych wobec chorego, brak akceptacji innych lub poczucie odrzucenia przez bliskich (poczucie samotności).

Czasami jednak nerwica lękowa może wystąpić u osób, które przeżyły jakąś lub jakieś sytuacje społeczne związane z uczuciem ogromnego wstydu i zażenowania, jak np. nieudane wystąpienie publiczne lub brak powodzenia w sferze seksualnej.

Psycholodzy rozpoczynając pracę z chorym na zaburzenia lękowe uogólnione zaczynają od szukania przyczyn wystąpienia tej choroby w dzieciństwie pacjenta. Przede wszystkim poszukują oni sytuacji, w których chory zrobił coś wbrew swej woli lub sprzecznym z jego przekonaniami i wartościami pod naciskiem innych. W środowisku psychologów takie sytuacje nazywa się konfliktem powinności i woli.

Przyczyny biologiczne i genetyczne zaburzeń lękowych

Za przyczyny wystąpienia zaburzeń lękowych u chorego uznaje się również zaburzenia w wydzielaniu przez mózg ważnych neuroprzekaźników, które są odpowiedzialne za nasze emocje takich jak adrenalina i noradrenalina. Zwiększony poziom tych neuroprzekaźników może doprowadzić do stresu, który stymuluje stany lękowe chorego.

Kolejną z przyczyn nerwicy lękowej są przyczyny genetyczne. W rodzinie chorego można zaobserwować podobne stany lękowe oraz predyspozycje do przekazywania ich potomstwu. Na wystąpienie zaburzeń lękowych szczególnie narażone są konkretne typy osobowości. Należą do nich przede wszystkim osobowości lękliwe. Osoby z taką osobowością najczęściej są skupione na sobie, na swoich wadach, ułomnościach oraz uważają się za osoby nieatrakcyjne dla innych. Dodatkowo osobowości lękowe nie są w stanie znieść krytyki kierowanej w ich kierunku oraz próbują doszukiwać się problemów tam gdzie ich nie ma. Często również ludzie z takich charakterem unikają kontaktów społecznych.

Objawy nerwicy lękowej

Aby można było zdiagnozować nerwicę lekową uczucie silnego lęku oraz wyraźne napięcie nerwowe muszą trwać co najmniej pół roku. Poza tym potrzebne jest wystąpienie co najmniej jednego z tych objawów:

• szybsze bicie serca lub kołatanie serca
• mocne bicie serca
• nadmierne pocenie
• drżenie ciała
• uczucie suchości w ustach

Oprócz wyżej wymienionych objawów u osób cierpiących na zaburzenia lękowe mogą wystąpić co najmniej trzy niżej wymienione objawy nerwicy lękowej:

• zawroty głowy
• kłucie w klatce piersiowej
• niemożność odprężenia się
• przyspieszone bicie serca
• drżenie rąk
• zaburzenia snu
• ból gardła
• bóle mięśni
• stany depresyjne
• ból brzucha
• przyspieszony oddech
• nudności
• uderzenia gorąca lub zimna
• uczucie napięcia emocjonalnego
• drażliwość
• problemy z koncentracją
• ciągły lęk
• ciągłe uczucie napięcia
• natrętne myśli
• ciągły stres, który może doprowadzić nawet do wrzodów żołądka.

W skrajnych przypadkach osoby cierpiące na nerwice lękową mogą nadużywać oraz uzależnić się od substancji psychoaktywnych.

Powinniśmy pamiętać, że, mimo wystąpienia u nas wyżej podanych objawów nerwicę lękową musi potwierdzić psychiatra lub psycholog, ponieważ objawy nerwicy lękowej są zbliżone do objawów innych chorób, np. depresji lub zaburzeń lękowych w postaci fobii.

Rodzaje nerwicy lękowej

Nerwica lękowa przybiera różne formy. Wyróżniamy kilka rodzajów zaburzeń.

• zaburzenia neurasteniczne, czyli zaburzenia snu, koncentracji oraz poranne zmęczenie. Zaburzenie te objawia się głównie niechęcią chorego do otoczenia oraz innych osób.
• zaburzenia lękowe, które objawiają się strachem o siebie oraz innych tak dużym, że chory odczuwa kołatania serca, drżenie rąk oraz ma przyspieszone bicie serca i problemy z oddychaniem.
• nerwica natręctw objawia się głównie stałym wykonywaniem danych czynności oraz rytualnością. Zaburzenie te to duża ilość kompulsywnych zachowań.
• nerwica histeryczna to doszukiwanie się przez chorego rozmaitych chorób. Często osoba w histerii dostaje ataków padaczki, a nawet traci przytomność. Ten pozornie zły stan zdrowia ma zwrócić uwagę innych na chorego.
• fobia społeczna to nic innego jak unikanie towarzystwa innych osób, miejsc oraz wydarzeń publicznych oraz wychodzenia z domu co najczęściej prowadzi do depresji oraz samotności.
• nerwice pourazowe są to objawy takie jak drżenie rąk lub zawroty głowy, które doskwierają choremu po wypadku lub trudnym dla niego przeżyciu.
• nerwice wegetatywne występują u osób, które żyją w ciągłym stresie i mogą doprowadzić do owrzodzenia żołądka lub nadciśnienia tętniczego.

Nerwica serca

Nerwica serca pojawia się w wyniku dużego stresu. Jest to przykra dolegliwość, która zmienia sposób funkcjonowania serca poprzez przyspieszone bicie serca, kołatanie serca oraz ucisk w klatce piersiowej. Ponadto objawom tym towarzyszą nudności, nadmierne pocenie się, osłabienie i zaczerwienienie skóry.

Nerwica żołądka

Nerwica żołądka to kolejne zaburzenie, które przypisywane jest nerwicy lękowej. Jej głównymi objawiamy są: nudności, ból brzucha, wzdęcia i gazy, a nawet problemy z wypróżnianiem się lub biegunki. Gdy mówimy o nerwicy lękowej objawy te nasilają się w sytuacji, która jest trudna dla chorego (związana z silnymi emocjami lub stresem).

Zaburzenia lękowe w postaci fobii

Nerwica lękowa to grupa zaburzeń, która jest stałym, długotrwałym odczuwaniem paraliżującego lęku, a zaburzenia lękowe mogą objawiać się także jako fobie, czyli uporczywy lęk przed danymi czynnościami, rzeczami lub sytuacjami. Fobie mogą mieć różne rodzaje i nasilenie, a sam chory często jest świadomy, iż jego lęk jest irracjonalny. Według naukowców źródłem występowania fobii są czynniki biologiczne, takie jak nieprawidłowe funkcjonowanie struktur mózgowych związanych z lękiem lub struktury genetyczne oraz czynniki psychologiczne, gdy w wyniku własnych doświadczeń kojarzymy dany czynnik lub sytuację z niebezpieczeństwem.

Do najczęstszych fobii zaliczamy: arachnofobia (lęk przed pająkami), fobia społeczna (silny lęk związany z sytuacjami społecznymi, gdy jesteśmy narażeni na ocenę innych ludzi), klaustrofobia (lęk przed małymi, zamkniętymi pomieszczeniami), akrofobia (lęk wysokości), aichmofobia (lęk przed igłami i ostrymi przedmiotami) oraz nyktofobia (lęk związany z ciemnością).

Inne zaburzenia psychiczne spowodowane stresem

Niestety w obecnych czasach, szczególnie w krajach wysokorozwiniętych coraz częściej jesteśmy narażeni na stres. Życie w ciągłym biegu, wykonywanie przymusowych czynności, brak zaspokojenia potrzeb emocjonalnych, brak czasu na rozwój swoich pasji, ciągła gonitwa za lepszym życiem oraz traumatyczne wydarzenia doprowadzają do przewlekłego stresu, a ten powoduje zaburzenia psychiczne takie jak: zaburzenia lękowe, depresja, zaburzenia nerwicowe, zaburzenia odżywiania oraz snu. Wszystkie z wyżej wymienionych zaburzeń psychicznych są bardzo niebezpieczne, a w skrajnych przypadkach mogą doprowadzić chorego do myśli o odebraniu sobie życia.

Nerwica lękowa a depresja – różnice

Podstawą nerwicy jest uogólniony lęk, któremu towarzyszą natrętne myśli, fobie społeczne, stany depresyjne, lęk antycypacyjny oraz objawy somatyczne takie jak: bóle stawów, głowy lub przyspieszone bicie serca. Natomiast depresja to choroba polegająca na ogólnym obniżonym nastroju, brakiem poczucia własnej wartości, myślami o samobójstwie i śmierci. Objawy somatyczne występujące przy depresji to: zaburzenia snu, brak siły, zmniejszony apetyt oraz znaczna utrata energii, a w skrajnych przypadkach depresja może doprowadzić do samobójstwa. Również w przeciwieństwie do zaburzeń lękowych, depresję można zdiagnozować już po dwóch tygodniach od pojawienia się pierwszych objawów.

Nerwica lękowa a alkohol

Nie od dziś wiadomo, że według niektórych osób najlepszym sposobem na poradzenie sobie ze stresem oraz lękiem jest alkohol. Picie alkoholu może wręcz natychmiast zmniejszyć uczucie strachu oraz złagodzić objawy fobii społecznej. Niestety właśnie przez to osoby, które mają nerwicę lękową zaczynają pić alkohol coraz częściej, aby poczuć się lepiej, a co za tym idzie popadają w alkoholizm. Należy również pamiętać, że po wypiciu zbyt dużej ilości alkoholu osoba, która cierpi na zaburzenia emocjonalne następnego dnia może mieć skutki zatrucia alkoholowego przypominające objawy somatyczne nerwicy lękowej. Alkohol może również wpływać na skuteczność działania leków stosowanych w leczeniu nerwicy. Co gorsza połączenie niektórych leków z alkoholem może być śmiertelne. Jeśli czujemy, że picie alkoholu utrudnia nam codzienne życie warto poprosić o pomoc swojego lekarza lub skorzystać z darmowej pomocy AA (Anonimowi Alkoholicy).

Nerwica lękowa – jak wygląda diagnoza nerwicy lękowej?

W momencie, w którym u chorego występują objawy nerwicy lękowej lekarz rozpocznie wywiad od pytań o historię medyczną i psychiatryczną pacjenta, aby wykluczyć choroby fizyczne, które mogą mieć podobne objawy jak nerwica lękowa.

Nerwica lękowa może być powiązana z innymi chorobami, m.in. z padaczką, zaburzeniami tarczycy, refluksem żołądka, chorobami serca oraz innymi zaburzeniami psychicznymi.

Decyzję o stwierdzeniu u pacjenta nerwicy lękowej lekarz opiera na długotrwałym i nasilającym się przebiegu objawów, które powodują u chorego problemy w codziennym życiu. Następnie lekarz stwierdza czy u pacjenta doszło do konkretnego zaburzenia, czy też są to zaburzenia lękowe uogólnione. Aby stwierdzić u chorego nerwicę lękową objawy nerwicy lękowej muszą towarzyszyć pacjentowi od co najmniej pół roku.

Nerwica lękowa – sposoby leczenia

Jak leczyć nerwicę lękową? Obecnie jest kilka metod leczenia nerwicy lękowej. Do najbardziej skutecznych należy psychoterapia połączona z farmakoterapią. Psychoterapia uczy chorego jak radzić sobie z lękiem oraz uczy go nowych zachowań, czy schematów myślenia. Terapia pozwala także na poradzenie sobie z dawnymi traumami oraz pokazuje choremu jak można się łatwo odstresować.

Leczenie farmakologiczne jest najlepszym rozwiązaniem dla osób, którym nerwica lękowa znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Wśród leków na nerwice znajdziemy leki przeciwlękowe, antydepresanty, leki na uspokojenie oraz leki nasenne. Leczenie farmakologiczne pomaga pacjentowi w trakcie trwania terapii, gdy w dalszym ciągu towarzyszą mu nieprzyjemne objawy somatyczne, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, fobia społeczna, ciągłe uczucie napięcia, zaburzenia emocjonalne oraz silny lęk.

Oprócz psychoterapii oraz leczenie nerwicy lękowej farmakologicznie pacjent dodatkowo (za zgodą i pod kontrolą lekarza) może pomóc sobie sposobami bardziej naturalnymi. Dobrym sposobem na wyciszenie objawów nerwicy lękowej jest regularne picie naparów ziołowych. Poprzez regularne picie naparów ziołowych z melisy, rumianku, bądź dziurawca osoba cierpiąca na zaburzenia lękowe może obniżyć ciśnienie krwi, ktore jest związane z napadami lęku oraz atakami paniki. Poza tym dzięki ziołom pacjent może obniżyć poziom stresu i pozbyć się natrętnych myśli.

Podobnie jest z syropami ziołowymi oraz tabletkami na stres. Również dzięki nim chory na zaburzenia nerwicowe może leczyć nerwicę lękową, wyciszyć przykre objawy nerwicy lękowej (w tym zaburzenia snu) oraz ułatwić sobie codzienne funkcjonowanie.

Dodatkowo trafnym sposobem na leczenie nerwicy lękowej lub częściowe wyciszenie jej objawów mogą być także ćwiczenia oddechowe takie jak yoga lub medytacja, unikanie przez chorego alkoholu i stosowania substancji psychoaktywnych oraz zdrowa dieta.

Nerwica lękowa – skutki uboczne

Do najczęściej wymienianych skutków ubocznych należy uzależnienie od leków uspokajających, które podczas leczenia umożliwiały choremu normalne funkcjonowanie. Również do skutków ubocznych nerwicy możemy dopisać skutki uboczne leków stosowanych przez pacjenta. W zależności od konkretnego leku, wśród skutków ubocznych możemy podać m.in. nudności, senność, problemy seksualne oraz zmianę masy ciała. Nie ma żadnych skutków ubocznych psychoterapii oraz zdrowego trybu życia, natomiast czy jest to wystarczające, aby poradzić sobie z nerwica lękową decyduje lekarz.

Zaburzenia lękowe – częstość występowania

Nerwica lękowa dotyka około 3-6% dorosłych oraz 5% dzieci i młodzieży (zazwyczaj nerwica lękowa zaczynają się u dzieci w wieku 8 lat). Ryzyko rozwoju nerwicy lękowej w dowolnym momencie życia szacuje się na około 9%. Zazwyczaj ludzie doświadczają nerwicy lękowej jako pojedynczego epizodu, ale warto pamiętać, że może ona mieć charakter przewlekły lub ciągły.

Według badań wynika, że nerwica lękowa dotyczy 2x częściej kobiet niż mężczyzn oraz częściej jest diagnozowana u osób po rozwodzie, bezrobotnych lub owdowiałych. Można przypuszczać, że fakt, iż to kobiety zapadają na nerwicę lękową częściej niż mężczyźni wynika z tego, że to kobiety częściej żyją w biedzie, są dyskryminowane oraz bardziej narażone na ataki na tle seksualnym lub wykorzystywanie fizyczne.

Nerwica lękowa – jak jej zapobiec?

Nie zawsze możemy zapobiec wystąpienia nerwicy lękowej, co jednak nie zmienia faktu, że możemy próbować temu zaradzić.

Aby uniknąć nerwicy lękowej możemy: skorzystać z pomocy psychologa lub terapeuty po traumatycznym dla nas przeżyciu, prowadzić zdrowy tryb życia, dobrze zarządzać swoim czasem oraz skupić się na wcześniej ustalonych przez siebie celach, nie izolować się, ćwiczyć techniki radzenia sobie ze stresem oraz lękiem, walczyć ze swoimi fobiami pod kontrolą specjalistów oraz dołączyć do grupy osób, które mają podobny do naszego problem.

Nerwica lękowa – jak z nią funkcjonować?

Nerwica lękowa utrudnia choremu normalne funkcjonowanie. Często osoby z nerwicą lękową zadają sobie pytanie dlaczego ich to spotkało oraz jak z tym żyć. Nie ma jasnej odpowiedzi na to pytanie. Zaleca się zgłoszenie swoich objawów do specjalisty, który pomoże choremu w walce z lękami. Oprócz pomocy specjalisty postaraj się być dobrym dla samego siebie, nie zmuszaj się do robienia rzeczy, na które nie masz ochoty i nie przejmuj się pierwszymi niepowodzeniami. Pamiętaj, że małymi kroczkami można dojść do sukcesu, a w tym wypadku – wygrania z nerwicą lękową.

Jak żyć z osobą z nerwicą lękową?

Również bliscy osób z nerwicą lękową zadają sobie pytanie jak pomóc takiej osobie. Na to pytanie również nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Najważniejsze to wspierać taką osobę w psychoterapii, pomóc jej złagodzić objawy somatyczne, być wyrozumiałym dla osoby z nerwicą, nie wywoływać u niej silnego lęku oraz również udać się do specjalisty w celu rozmowy i porady jak pomóc osobie z nerwicą lękową.

Nerwica lękowa – kiedy i gdzie szukać pomocy?

Zazwyczaj osoby, które mają zaburzenia lękowe zgłaszają się o pomoc do specjalisty dopiero w momencie, gdy objawy nerwicy lękowej są już tak duże, że są związane z utratą kontroli nad własnym życiem oraz napadami paniki. Pomimo wcześniej zauważonych objawów chorzy cierpiący na zaburzenia lękowe często uznają się za osoby nazbyt martwiące się i tłumaczą sobie, że jest to wina ich charakteru. Jeśli czujesz, że twoje objawy mogą sugerować nerwicę lękową zgłoś się do lekarza rodzinnego lub psychiatry w celu dalszej diagnozy nerwicy lękowej, ponieważ brak leczenia tej choroby może doprowadzić do zaburzeń psychicznych (jak np. fobia społeczna, która prowadzi do zaburzenia funkcji poznawczych), a także utratą kontroli nad swoim życiem, nagłymi i częstymi napadami paniki. Jeśli często towarzyszą ci stany lękowe, natrętne myśli oraz objawy somatyczne (np. kołatanie serca, ból brzucha) nie wstydź się poprosić kogoś o pomoc i zgłosić się do specjalisty.

Ważne telefony dla osób z zaburzeniami lękowymi oraz depresyjnymi:

• antydepresyjny telefon, forum przeciwko depresji – 22 594 91 00
  (czynny w każdą środę i czwartek od 17.00 do 19.00, kosz połączenia według taryfy operatora)
• telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym – 116 123
   (czynny od poniedziałku do piątku od 14:00-22:00, połączenie bezpłatne)
• telefon zaufania dla dzieci i młodzieży – 116 111
  (czynny 7 dni w tygodniu, 24 h na dobę)

ITAKA, antydepresyjny telefon zaufania – tel. 22 484 88 01
(Dyżury psychologów: poniedziałek 15.00 – 20.00, wtorek 15:00 – 20:00, środa 10.00 – 15.00, piątek 10.00 – 15.00, niedziela 15:00 – 20:00. Dyżury psychiatrów: czwartek 16:00 – 21:00 oraz piątek 15.00 – 20.00).

Nerwica lękowa – podsumowanie

Nerwica lękowa to uczucie paraliżującego lęku, który to utrudnia choremu codzienne funkcjonowanie. Nerwica lękowa może być ściśle związana z innymi zaburzeniami (m.in. z nerwicą natręctw). Niestety w dalszym ciągu osoby z tego typu zaburzeniami rzadko korzystają z pomocy specjalisty, ponieważ swój lęk tłumaczą sobie swoim “martwiącym się” charakterem lub po prostu wstydzą się poprosić o pomoc. W takich momentach bardzo ważna jest pomoc bliskich, którzy będą wspierać chorego w walce z nerwicą lękową. Leczenie nerwicy lękowej to najważniejsza rzecz, aby powrócić do normalnego życia.

Ważne również jest to, aby nerwica lękowa nie doprowadziła do innych zaburzeń (np. fobii społecznej). Nerwica lękowa nie blokuje nas przed cieszeniem się życiem, ale musimy pamiętać o regularnym leczeniu. Jeśli zauważyłeś u siebie, lub bliskiej osoby objawy somatyczne lub jakiekolwiek objawy nerwicy lękowej to warto udać się jak najszybciej do specjalisty. Już podczas trwania terapii szybko zauważycie poprawę jakości waszego życia, a po udanej terapii nerwica lękowa pozostanie już tylko wspomnieniem.