Nadmierne wypadanie włosów: choroby, które powodują utratę włosów

Przyczyny wypadania włosów

Utrata włosów jest fizjologicznym zjawiskiem i każdy z nas gubi nawet do 100 włosów dziennie. Jednak nadmierne wypadanie włosów to dość powszechny problem, który może być spowodowany przez różne czynniki. Wyróżnia się przejściowe wypadanie włosów, a także trwałą utratę owłosienia, które obejmuje całą głowę lub ograniczoną powierzchnię.

Wśród najczęstszych przyczyn wypadania włosów znajdują się:

• choroby owłosionej skóry głowy, np. łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry, łupież pstry, grzybica skóry głowy;

• choroby autoimmunologiczne, m.in.: choroby tarczycy, np. Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, liszaj płaski, toczeń rumieniowaty;

• łysienie plackowate;

• przewlekłe schorzenia, takie jak cukrzyca, niewydolność nerek, choroby wątroby, anemia z niedoboru żelaza;

• zaburzenia gospodarki hormonalnej, m.in. zespół policystycznych jajników (PCOS), niedoczynność lub nadczynność tarczycy;

• choroby zakaźne, np. odra, zapalenie płuc, gruźlica;

• czynniki toksyczne, np. zatrucia rtęcią, arsenem;

• czynniki mechaniczne, takie jak wyrywanie włosów (trichotillomania), wycieranie się włosów o poduszkę u noworodków i niemowląt;

• choroby nowotworowe;

• choroby weneryczne, głównie kiła wtórna;

• przyjmowane leki, takie jak leki immunosupresyjne, przeciwkrzepliwe, przeciwtarczycowe, cytostatyki;

• niewłaściwa pielęgnacja i stylizacja, np. częste prostowanie włosów, farbowanie, ciasne upięcia;

• silny stres;

• niedobory substancji odżywczych, np. przy restrykcyjnej diecie, anoreksji.

W celu ustalenia tego, co tak prawdę odpowiada za wypadanie włosów i dobrania odpowiedniego leczenia należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem lub trychologiem.

Choroby, które powodują wypadanie włosów

Oprócz czynników mechanicznych, toksycznych, a także nieprawidłowej pielęgnacji włosów, na utratę włosów wpływa wiele różnego rodzaju chorób – jakich?

Wypadanie włosów androgenowe

Łysienie androgenowe jest najczęstszą formą łysienia u mężczyzn i dotyka niemal każdego z panów po 40. roku życia, chociaż pierwsze objawy mogą zacząć się wcześniej. Androgenowe wypadanie włosów jest zwykle trwałe i rozpoczyna się od kątów czołowo-skroniowych oraz szczytu głowy. Im wcześniej pojawiają się symptomy, tym bardziej agresywny jest przebieg choroby, co skutkuje rozleglejszymi obszarami łysienia. Główną przyczyną tego rodzaju łysienia są czynniki genetyczne oraz androgeny, czyli hormony płciowe męskie, odgrywające kluczową rolę w mechanizmie utraty włosów. Powodują one regresję genetycznie wrażliwych mieszków włosowych, co prowadzi do ich stopniowego kurczenia się, a następnie zaniku. W wyniku tego włosy stają się cieńsze, krótsze, aż w końcu wypadają i nie zostają zastąpione nowymi.

U kobiet łysienie androgenowe występuje rzadziej niż u mężczyzn i zazwyczaj zaczyna się po 30. roku życia. Przed menopauzą objawia się przerzedzeniem włosów na wierzchołku głowy, co skutkuje poszerzeniem przedziałka. Po menopauzie problem często się nasila, obejmując także okolice skroniowe. Zaburzenia hormonalne, a przede wszystkim spadek stężenia estrogenów charakterystyczny dla okresu pomenopauzalnego powoduje względną przewagę androgenów, co prowadzi do utraty włosów.

Wypadanie włosów a choroby autoimmunologiczne

Utrata owłosienia jest często objawem różnych chorób autoimmunologicznych. Jedną z nich jest toczeń rumieniowaty (SLE), który atakuje tkanki całego organizmu i objawia się m.in. charakterystycznym rumieniem w kształcie motyla na twarzy, bólami mięśniowo-stawowymi, zmęczeniem oraz nadmiernym wypadaniem włosów, które dotyczyć może nie tylko głowy, ale także brwi, rzęs czy brody. W toczniu występuje zarówno łysienie bliznowaciejące, jak i niebliznowaciejące.

Innym schorzeniem jest liszaj płaski, czyli przewlekła choroba zapalna skóry, występująca częściej u kobiet, która może objawiać się zmianami grudkowymi, świądem i złuszczaniem okołomieszkowym naskórka i jest najczęstszą przyczyną łysienia bliznowaciejącego, prowadzącego do nieodwracalnej utraty włosów.

Choroba Hashimoto spowodowana przewlekłym zapaleniem tarczycy również powoduje wypadanie włosów, gdyż w tej chorobie z powodu zaburzeń hormonalnych metabolizm komórkowy znacząco zwalnia, co wpływa niekorzystnie na wzrost włosa i jego regenerację.

Wypadanie włosów a łysienie plackowate

Przyczyna łysienia plackowatego nie jest do końca jasna, jednak uważa się, że choroba rozwija się na tle autoimmunologicznym. Na skutek nieprawidłowego działania układu odpornościowego dochodzi do rozwoju stanu zapalnego i uszkodzenia mieszków włosowych, co wiąże się z miejscową utratą włosów, która zwykle przybiera formę owalnych lub okrągłych ognisk na skórze głowy całkowicie pozbawionych owłosienia.

Schorzenie dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet i pojawia się w młodym wieku, najczęściej przed 25 rokiem życia. Ogniska łysienia pojawiają się w większości przypadków na głowie, ale mogą też wystąpić w dołach pachowych, na brwiach i w okolicach intymnych. Łysienie plackowate ma charakter odwracalny, gdyż mieszki włosowe zaczynają ponownie pracować po ustąpieniu stanu zapalnego w ich obrębie, do czego niezbędne jest odpowiednie leczenie (głównie glikokortykosteroidy stosowane miejscowo i ogólnoustrojowo).

Wypadanie włosów po narkozie

Do wypadania włosów po narkozie dochodzi pod wpływem leków anestetycznych, stosowanych podczas znieczulenia ogólnego. Środki te mogą przyczyniać się do zahamowania szybkich podziałów komórkowych, które zachodzą w komórkach mieszków włosowych, co skutkuje przejściem włosów z fazy wzrostu do fazy spoczynku. W efekcie niektóre osoby zauważają nadmierną utratę włosów, najczęściej około 2 miesiące po operacji, a problem zazwyczaj utrzymuje się przez kilka tygodni, po czym ustępuje.

Wypadanie włosów po ciąży

Wypadanie włosów po ciąży jest przejściowym i naturalnym procesem, występującym u kobiet na skutek zmian hormonalnych. W czasie ciąży wysoki poziom estrogenów sprawia, że włosy dłużej pozostają w fazie wzrostu, co skutkuje ich zagęszczeniem. Po porodzie natomiast stężenie estrogenów gwałtownie spada, a to prowadzi do wejścia dużej liczby włosów w fazę spoczynku i ich wypadania.

Najbardziej nasilone wypadanie włosów obserwuje się między drugim a trzecim miesiącem po urodzeniu dziecka i trwa od 6 do nawet 24 tygodni. W większości przypadków włosy wracają do stanu sprzed ciąży w ciągu roku. U kobiet z niedokrwistością, cukrzycą ciążową czy niedoczynnością tarczycy utrata owłosienia na głowie może być bardziej agresywna. Ponadto niewłaściwa pielęgnacja i niedobory składników odżywczych podczas karmienia piersią mogą pogłębiać ten problem.

Wypadanie włosów a nowotwór

W leczeniu nowotworów stosuje się przede wszystkim chemio- i radioterapię, których zadaniem jest zahamowanie podziałów komórek nowotworowych. Jednak tego typu terapie lecznicze nie działają wybiórczo i hamują również podziały komórkowe w całym organizmie, w tym w mieszkach włosowych, co wiąże się z brakiem wzrostu włosa, a tym samym jego wypadaniem. Jednak utrata włosów w przypadku nowotworów jest odwracalna, gdyż po zakończeniu leczenia włosy odrastają.

Wypadanie włosów a chore jelita

Wypadanie włosów jest częstym problemem u osób z chorobami jelit, ponieważ zaburzenia wchłaniania składników odżywczych mają bezpośredni wpływ na zdrowie włosów. Choroby takie jak zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna czy pasożyty jelitowe mogą powodować deficyt witamin i minerałów, które są niezbędne do prawidłowego wzrostu włosa.

Wspomniane schorzenia jelitowe utrudniają absorpcję białka, żelaza, cynku, witaminy D czy kwasu foliowego, które mają kluczowe znaczenie dla kondycji skóry i włosów. Osoby z zaburzeniami wchłaniania mogą zauważyć, że ich włosy stają się cienkie, łamliwe i wypadają w nadmiernych ilościach.

Ponadto stres związany z przewlekłymi dolegliwościami jelitowymi może dodatkowo przyczyniać się do osłabienia cebulek włosowych. Z tego powodu leczenie chorób jelitowych, odpowiednia suplementacja oraz dbanie o dietę są kluczowe w poprawie stanu włosów.

Wypadanie włosów a nerwica i stres

Wzmożone wypadanie włosów jest ściśle związane ze stresem, który towarzyszy nam w wielu momentach życia i wywołuje szereg reakcji w organizmie. Pod wpływem stresu wytwarzane są różnego rodzaju hormony, takie jak kortyzol czy prolaktyna, a także neuropeptyd P, prowadzący do przyspieszenia śmierci komórek mieszków włosowych oraz wywołania w nich procesów zapalnych. Kortyzol z kolei zaburza fazę wzrostu włosa i zwiększa produkcję dihydrotestosteronu odpowiedzialnego za łysienie androgenowe.

Gdy się stresujemy, zaburzone zostaje także krążenie, co skutkuje niedokrwieniem mieszków, a tym samym ich niedostatecznym odżywianiem, przez co nie są w stanie produkować nowych, zdrowych włosów.

Wypadanie włosów a stosowanie leków

Wypadanie włosów może być efektem ubocznym wielu leków, a najczęstszą przyczyną jest chemioterapia stosowana w leczeniu chorób nowotworowych, która zahamowuje proces podziału komórek w mieszkach włosowych. Leki immunosupresyjne, stosowane w leczeniu schorzeń autoimmunologicznych mogą wywoływać wypadanie włosów w kępkach, przypominające łysienie plackowate.

Do innych leków wywołujących wypadanie włosów należą:

• leki hormonalne (typowo utrata włosów po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej);

• leki stosowane w zaburzeniach gospodarki lipidowej (np. fibraty);

• beta-blokery w leczeniu;

• leki przeciwkrzepliwe, takie jak warfaryna;

• retinoidy stosowane w terapii trądziku;

• leki na nadczynność tarczycy;

• sterydy anaboliczne;

• leki używane w chorobach reumatologicznych, np. metotreksat;

• leki przeciwdepresyjne.

Choroby owłosionej skóry głowy

Choroby owłosionej skóry głowy mogą znacząco wpływać na stan włosów, prowadząc do ich osłabienia i wypadania. Łupież, będący jedną z najczęstszych dolegliwości w obrębie głowy występuje w postaci suchej lub tłustej. W odmianie suchej objawia się nadmiernie łuszczącą skórą i opadającymi, białymi płatkami widocznymi np. na ubraniach. Natomiast w postaci tłustej charakterystyczne są żółte, wilgotne łuski przylegające do skóry. Łupież jest wynikiem nadmiernego rozrostu drożdżaków Malassezia furfur, a jego nieleczenie może skutkować osłabieniem cebulek włosowych i wypadaniem włosów.

Innym schorzeniem jest łojotokowe zapalenie skóry głowy, którego symptomami są łuszczenie i silny świąd. Choroba ta ma tendencję do nawrotów, zwłaszcza w okresach spadku odporności i może prowadzić do pogorszenia jakości włosów.

Łuszczyca na skórze głowy jest autoimmunologiczną chorobą charakteryzującą się suchymi łuskami, czerwono-brązowymi plamami i grudkami. Zmiany te objęte są stanem zapalnym, co może osłabiać mieszki włosowe i przyczyniać się do przerzedzenia włosów szczególnie w okresach zaostrzenia choroby.

Kolejnym problemem jest grzybica skóry głowy, spowodowana przez gatunki grzybów Microsporum canis i Trichophyton tonsurans. Objawia się świądem oraz łuszczeniem, a także widocznymi zmianami na skórze. Grzybica, szczególnie jeśli jest związana z osłabioną odpornością lub długotrwałą kuracją antybiotykową, może prowadzić do poważnego osłabienia włosów i ich wypadania.

Wypadanie włosów – jakie badania wykonać?

W każdej sytuacji, gdy obserwujemy większe niż zwykle wypadanie włosów, należy skonsultować się ze specjalistą (dermatologiem lub trychologiem), który przed postawieniem diagnozy zleci wykonanie kilku podstawowych badań krwi, aby prawidłowo określić przyczynę problemu. Należą do nich:

• morfologia krwi, czyli podstawowe badanie pozwalające ocenić ogólny stan zdrowia;

• poziom żelaza i ferrytyny – istotne w przypadku podejrzenia anemii, która może być przyczyną utraty włosów;

• badanie stężenia testosteronu i androstedionu – określenie poziomu hormonów androgenowych jest kluczowe w przypadku łysienia u mężczyzn;

• hormony tarczycy (TSH, fT3, fT4) – pomocne w diagnostyce niedoczynności i nadczynności tarczycy;

• anty-TPO – badanie wykonywane w celu rozpoznania choroby Hashimoto;

• przeciwciała ANA – badanie na obecność przeciwciał przeciwjądrowych wykorzystuje się w diagnostyce chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń czy RZS.

Wzmożona utrata włosów – jak przebiega leczenie?

Leczenie nadmiernego wypadania włosów zależy od przyczyny problemu i jest indywidualnie dobierane przez dermatologa lub trychologa.

W przypadku łysienia androgenowego, które jest najczęstsze u mężczyzn, stosuje się leczenie doustne finasterydem. Jest to lek hamujący działanie enzymu 5-α-reduktazy, który odpowiada za przekształcanie testosteronu do jego aktywnej formy – dihydrotestosteronu odpowiedzialnego za zmniejszenie ilości mieszków włosowych. Dodatkowo w leczeniu wykorzystuje się preparaty miejscowe, np. minoksydyl, mające na celu pobudzanie mieszków do produkcji nowych włosów. U kobiet terapia koncentruje się często na poprawie ukrwienia mieszka włosowego, w czym pomagają substancje, takie jak wspomniany minoksydyl oraz aminexil, który ponadto wspomaga ich odżywienie.

W przypadku poważniejszych schorzeń hormonalnych, takich jak PCOS lekarz może zdecydować o konieczności przyjmowania doustnych leków antyandrogenowych.

Wspierająco w leczeniu łysienia można stosować odpowiednie dermokosmetyki, które mogą poprawić gęstość włosów, szczególnie w przypadku okresowego wypadania. Niezwykle ważne jest również dbanie o zbilansowaną i zdrową dietę oraz suplementację, co wspomaga proces regeneracji osłabionych włosów.

W bardziej zaawansowanych przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych rezultatów, niektórzy decydują się na różnego rodzaju kuracje trychologiczne i zabiegi medyczne, takie jak mezoterapia skóry głowy osoczem bogatopłytkowym, która korzystnie wpływa na porost włosów. W ostateczności można przeprowadzić przeszczep włosów, co jest w ostatnim czasie coraz częściej wybieraną metodą leczenia szczególnie wśród przedstawicieli płci męskiej.

Problem wypadania włosów – jak zapobiegać utracie włosów i łysieniu

Aby zapobiegać utracie włosów i łysieniu, kluczowe jest wprowadzenie kilku zdrowych nawyków w codziennym życiu. Przede wszystkim warto zadbać o odpowiednią dietę, bogatą w witaminy i minerały, takie jak biotyna, witamina A, B, C, E, żelazo oraz cynk, które wspierają zdrowie włosów. Co więcej, regularne spożywanie produktów takich jak jaja, szpinak, marchew, orzechy czy czerwone mięso także może wspomóc kondycję włosów.

Równie ważna jest odpowiednia pielęgnacja, unikanie nadmiernego stylizowania włosów na gorąco, używania silnych kosmetyków oraz unikanie zbyt ścisłego spinania włosów, które może je osłabiać i prowadzić do ich wypadania.

Dodatkowo zioła takie jak pokrzywa, skrzyp polny czy korzeń łopianu, stosowane regularnie wspomagają wzrost włosów, poprawiając ich kondycję i wzmacniają mieszki włosowe. Warto także wprowadzić do swojej rutyny domowe maseczki z jajek czy oleju rycynowego, które mają właściwości wzmacniające i odżywiające włosy. Można też sięgnąć po preparaty i środki pielęgnacyjne, które zawierają witaminy A i E, kolagen, aloes, czy olej z awokado, pomagające w regeneracji i ochronie włosów.